Okręg Radom-Kielce Armii Krajowej
| |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rozformowanie |
1944 |
| Organizacja | |
| Kryptonim |
Jodła, Rolnik, Maliny |
| Formacja | |
| Podległość | |
Okręg Samodzielny Radom-Kielce Armii Krajowej lub Okręg Radomsko-Kielecki Armii Krajowej (włśc. Okręg Kielecki Armii Krajowej, zwany ze względu na okupacyjny dystrykt w jakim się znajdował Okręg Radom Armii Krajowej), kryptonim Jodła, Rolnik, Maliny – jeden z okręgów organizacyjnych Armii Krajowej w okupowanej Polsce. Istniał w latach 1939–1944. Obszar ZWZ AK Jodła w chwili powstania obejmował województwo kieleckie oraz powiaty miechowski i olkuski. Później odłączono od niego te dwa powiaty, następnie przyłączono powiat radomszczański, a odłączono powiat opoczyński i w takim kształcie istniał do rozwiązania.
Organizacja Komendy Okręgu
[edytuj | edytuj kod]Siedziba Komendy Okręgu Kielce-Radom była zmieniana kilkakrotnie ze względu na warunki bezpieczeństwa. W początkowym okresie od października 1939 r. do października 1940 r., jeszcze w strukturach Związku Walki Zbrojnej, siedzibą komendy były Kielce, później Radom do sierpnia 1942 r., od sierpnia 1942 r. do marca 1944 w Skarżysku, następnie Kielce do października 1944 r. i później Częstochowa do stycznia 1945 r.
Komendanci okręgu
[edytuj | edytuj kod]- płk dypl. piech. Leopold Endel-Ragis „Wiesław”, „Śląski”, „Lipiński"
- płk piech. Feliks Jędrychowski „Ostroga” (p.o. XII 1941 – II 1942)
- płk dypl. piech. Stanisław Dworzak „Daniel”, „Przemysław”, „Tęcza”
- płk piech. Jan Zientarski „Mieczysław”, „Lin”
Komenda Okręgu
[edytuj | edytuj kod]Sztabem okręgu kierował szef sztabu, który był jednocześnie zastępcą Komendanta Okręgu. Szefami sztabu byli: ppłk Jan Stencel „Jan”, „Rawicz” – od marca 1943 r. p.o. szefa sztabu, mjr/ppłk dypl. Wojciech Borzobohaty „Wojan” – od 1 grudnia 1943 do stycznia 1945 r.
W strukturze organizacyjnej Okręgu Kielecko-Radomskiego Armii Krajowej (1943/1944) znajdowały się następujące oddziały sztabu i samodzielne referaty:
- Oddziały
- Oddział I Organizacyjny – kpt. Adam Szajna „Kruk”, „Roztoka” (od czerwca 1943 do września 1944)
- Oddział II Wywiadu i kontrwywiadu – por./mjr Zygmunt Szewczyk „Bartek”
- Oddział III Organizacyjno-wyszkoleniowy – por. Bolesław Czerwiński „Wir” (lipiec 1942 – maj 1944)
- Oddział IV Kwatermistrzowski – mjr/płk int. dypl. Mieczysław Wolski „Radek”
- Oddział V Łączności- kpt./mjr Jan Dąbrowski „Olszyna” (sierpień 1943 – styczeń 1945)
- Oddział V-O Łączności operacyjnej
- Oddział V-K Łączności konspiracyjnej
- Oddział VI Propagandy BIP (współpracował z BIP Komendy Głównej Armii Krajowej) – Bronisława Łozińska „Rozmaryna” (1943-1944)
- Oddział VII Lotniczy – kpt Stanisław Krzymowski „Kostka” (marzec 1941 – czerwiec 1944)
- Oddział VIII Kedywu – por. Jan Piwnik „Ponury” (czerwiec 1943 – październik 1943), por./kpt. Marian Kłosiński „Bełt” (maj 1944 – lipiec 1944)
- Samodzielne referaty
- Wojskowa Służba Ochrony Powstania – kpt. Franciszek Blicharski „Krzem”
- Wojskowa Służba Kobiet
- Referat mobilizacyjny
- Wojskowy Sąd Specjalny – kpt. Józef Okińczyc „Sławomir”
- Saperów
- Artylerii
- Przerzutów powietrznych
- Przemysłu wojennego
- Kolejnictwa
- Uzbrojenia
- Sanitarny
- Duszpasterstwa
Struktury terenowe
[edytuj | edytuj kod]W latach 1943–1944 w skład Okręgu Kielce-Radom Armii Krajowej wchodziły następujące inspektoraty i obwody:
- Inspektorat A Radom
- 1 Obwód Radom Armii Krajowej (kryptonimy) „Cholewa”, „Ogrody”, „Agawa” i „Marian”
- 2 Obwód Kozienice Armii Krajowej „Puszcza”, „Krzaki”, „Jeżyny”, „Bławatek” i „Ludwik”
- Inspektorat B Starachowice
- 3 Obwód Iłża Armii Krajowej „Strzała”, „Lipy”, „Baszta”, „Cykoria” i „Konrad”.
- 4 Obwód Końskie Armii Krajowej „Strzemię”, „Bezdroża”, „Dalia” i „Konrad”.
- Inspektorat C Sandomierz
- 5 Obwód Sandomierz Armii Krajowej „Ziarno”, „Wyżyny”, „Eukaliptus” i „Henryk”.
- 6 Obwód Opatów Armii Krajowej „Strumień”, „Fiołek” i „Grzegorz”.
- Inspektorat D Kielce
- 7 Obwód Kielce Armii Krajowej „Stal”, „Wykopy”, „Lipiec”, „Geranium” i „Florian”.
- 8 Obwód Busko Armii Krajowej „Letnisko”, „Hiacynt”, „Edmund”, „Śmietana”.
- 9 Obwód Jędrzejów Armii Krajowej „Błota”, „Torfowiska”, „Łata”, „Wrzesień”, „Irys” i „Daniel”.
- Inspektorat E Częstochowa
- 10 Obwód Włoszczowa Armii Krajowej „Hetman”, „Wapno”, „Kaktus” i „Cyprian”.
- 11 Obwód Częstochowa Armii Krajowej „Tkalnia”, „Lilia”, „Listopad” i „Bartosz”.
- 12 Obwód Radomsko Armii Krajowej „Heblarnia”, „Rzeki”, „Macierzanka” i „Andrzej”.
Podane wyżej kryptonimy używane były w kontaktach zewnętrznych. W kontaktach na terenie obwodów posługiwano się innymi kryptonimami.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wojciech Borzobohaty: „Jodła” : okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1988. ISBN 83-211-0901-2.
