Przejdź do zawartości

Okrąg opisany na wielokącie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wpisany w okrąg wielokąt z zaznaczonymi symetralnymi.

Okrąg opisany na wielokącieokrąg, na którym leżą wszystkie wierzchołki wielokąta[1].

Na wielokącie można opisać okrąg wtedy i tylko wtedy, gdy symetralne jego wszystkich boków przecinają się w jednym punkcie. Punkt ten jest wówczas środkiem okręgu opisanego. Wynika stąd, że na żadnym wielokącie niewypukłym nie da się opisać okręgu. Również nie na każdym wielokącie wypukłym można go opisać. Można to jednak zrobić dla każdego trójkąta, prostokąta oraz wielokąta foremnego.

Okrąg opisany na trójkącie

[edytuj | edytuj kod]

Okrąg można opisać na każdym trójkącie. Promień okręgu opisanego można obliczyć dwojako:

  • jeśli boki tego trójkąta mają długości i to:
gdzie jest polem tego trójkąta[2];

Przykład

[edytuj | edytuj kod]

Wystarczy znać długość boku i leżącego naprzeciwko niego kąta, np. mając dane i obliczamy

Promień okręgu opisanego na trójkącie prostokątnym jest równy Przeciwprostokątna jest zarazem średnicą tego okręgu, a kąt prosty trójkąta – oparty na średnicy.

Z kolei w przypadku trójkąta równobocznego o boku stosuje się wzór:

Okrąg opisany na czworokącie

[edytuj | edytuj kod]
Okrąg opisany na czworokącie

Czworokąty, na których można opisać okrąg – czyli można je wpisać w okrąg – bywają nazywane cyklicznymi[3].

Twierdzenie

[edytuj | edytuj kod]

Okrąg można opisać na czworokącie wtedy i tylko wtedy, gdy sumy przeciwległych kątów są równe radianów[4]:

Dowód

Kąty i oraz i są parami kątów opartych na tym samym łuku. Na mocy twierdzenia o kącie wpisanym i kącie środkowym opartych na tym samym łuku otrzymujemy następujące zależności:

Jednocześnie kąty i tworzą razem kąt pełny. Zatem:

Analogicznie postępujemy dla drugiej pary kątów.

Przypuśćmy przeciwnie, że na czworokącie nie można opisać okręgu. Środek okręgu opisanego na trójkącie oznaczmy przez Wówczas albo: suma kątów i jest większa lub równa albo przynajmniej jedna z półprostych otwartych przecina łuk (bo jeden z kątów jest mniejszy niż ).

W pierwszym przypadku ze względu na sumę kątów w czworokącie kąt byłby mniejszy bądź równy i suma jego i kąta byłaby mniejsza niż

W drugim przypadku bez zmniejszenia ogólności można założyć, że półprosta przecina okrąg w punkcie Ale wtedy z udowodnionej części twierdzenia zachodzi i jeśli założyć, że spełniony jest warunek to będzie z niego wynikać równość kątów i Następnie ze współliniowości i oraz twierdzenia Talesa równoległość i sprzeczna z tym, że się przecinają.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. okrąg opisany, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-10].
  2. a b CKE 2015 ↓, s. 8.
  3. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Jacek Człapiński, Własności czworokąta wpisanego w okrąg, Zintegrowana Platforma Edukacyjna, zpe.gov.pl [dostęp 2024-05-28].
  4. CKE 2015 ↓, s. 12.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]