Ogniar

Ogniar
	; Pyrolirion arvense
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	amarylkowate
Rodzaj	Ogniar
	Nazwa systematyczna
	Pyrolirion Herbert; Appendix: 37 (1821)
	Typ nomenklatoryczny
	non designatus
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ogniar (Pyrolirion Herb.) – rodzaj roślin z rodziny amarylkowatych, obejmujący 8 gatunków, występujących endemicznie w północnym Chile, Peru i Boliwii^[3].

Morfologia

Wieloletnie rośliny zielne, geofity cebulowe^[5]. Liście równowąskie do równowąskolancetowatych. Kwiat pojedynczy, wzniesiony, wyrastający na pustym w środku głąbiku, niekiedy kwiat pozostaje siedzący. Okwiat promienisty, lejkowaty, o różnych barwach, w dolnej części zrośnięty w rurkę, powyżej rozpostarty. Pręciki wolne, niemal równej długości. Zalążnia dolna. Szyjka słupka potrójnie rozgałęziona, zakończona łopatkowatymi znamionami. Torebki zawierają czarne, spłaszczone nasiona z białym szwem^[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Hippeastreae, podrodziny amarylkowych Amaryllidoideae z rodziny amarylkowatych Amaryllidaceae^[6]. We wcześniejszych ujęciach traktowany jako podrodzaj w rodzaju zefirant^[5].

Wykaz gatunków^[3]

Pyrolirion albicans Herb.
Pyrolirion arvense (F.Dietr.) Erhardt, Götz & Seybold
Pyrolirion boliviense (Baker) Sealy
Pyrolirion cutleri (Cárdenas) Ravenna
Pyrolirion flavum Herb.
Pyrolirion huantae Ravenna
Pyrolirion tarahuasicum Ravenna
Pyrolirion tubiflorum (L'Hér.) M.Roem.

Nazewnictwo

Etymologia nazwy naukowej: Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów πυρο (pyro – ogień) i λείριον (lirion – lilia) i odnosi się do koloru kwiatów tych roślin^[7].

Nazwy zwyczajowe w języku polskim: Polska nazwa rodzaju Pyrolirion: ogniar, wskazana została w Słowniku nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich... Erazma Majewskiego wydanym w roku 1894^[8] i w Słowniku polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin z roku 1900 Józefa Rostafińskiego^[9].

Synonimy taksonomiczne^[3]

Leucothauma Ravenna, Onira 11: 65 (2009).

Zastosowanie

W cebulach i liściach Pyrolirion albicans obecnych jest dziesięć alkaloidów amarylkowatych o właściwościach bioaktywnych, w tym ponad 10 μg/100 g suchej masy galantaminy, stosowanej w leczeniu choroby Alzheimera^[10].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-18] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-02-20]. (ang.).
↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-02-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-02-20]. (ang.).
↑ David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.
↑ Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich.... T. 1: T. 1.: Słownik polsko – łaciński. Warszawa: Druk Noskowskiego, 1889, s. 262. (pol.).
↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 425. (pol.).
↑ Hibert Huaylla, Olimpia Llalla, Laura Torras-Claveria, Jaume Bastida. Alkaloid profile in Pyrolirion albicans Herb. (Amaryllidaceae), a Peruvian endemic species. „South African Journal of Botany”. 136, s. 76–80, 2021. Elsevier BV. DOI: 10.1016/j.sajb.2020.03.016. ISSN 0254-6299. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-18] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-02-20]. (ang.).

[ing-4] Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-02-20]. (ang.).

[kub-5] Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).

[grin-6] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-02-20]. (ang.).

[nop-7] David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.

[majewski-8] Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich.... T. 1: T. 1.: Słownik polsko – łaciński. Warszawa: Druk Noskowskiego, 1889, s. 262. (pol.).

[rostaf-9] Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 425. (pol.).

[alka-10] Hibert Huaylla, Olimpia Llalla, Laura Torras-Claveria, Jaume Bastida. Alkaloid profile in Pyrolirion albicans Herb. (Amaryllidaceae), a Peruvian endemic species. „South African Journal of Botany”. 136, s. 76–80, 2021. Elsevier BV. DOI: 10.1016/j.sajb.2020.03.016. ISSN 0254-6299. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]