Ochryda

Przyrodnicze i kulturalne dziedzictwo regionu Ochrydy
Natural and Cultural Heritage of the Ohrid region^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Macedonia Północna
Typ	mieszany
Spełniane kryterium	I, III, IV, VII
Numer ref.	99
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1979; na 3. sesji
Dokonane zmiany	1980
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Ochryda
Охрид
Herb	Flaga
Państwo	Macedonia Północna
Gmina	Ochryda
Burmistrz	Konstantin Georgieski
Wysokość	687 m n.p.m.
Populacja (2012); • liczba ludności	; 55 258
Nr kierunkowy	( 389) 46
Kod pocztowy	6000
Tablice rejestracyjne	OH
	Położenie na mapie Macedonii Północnej Ochryda
	41°07′N 20°48′E/41,116667 20,800000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Ten artykuł od 2009-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ochryda (mac. Охрид – Ohrid, staroż. ilir. Diassarites, gr. Λύχνιδος – Lychnidos, alb. Ohër, Ohri) – miasto w południowo-zachodniej Macedonii Północnej, nad Jeziorem Ochrydzkim, u stóp gór Galiczica. Ośrodek administracyjny gminy Ochryda. Liczba mieszkańców wynosi 42 033 (80% Macedończyków, 7% Albańczyków, 5% Turków – dane z 2002 r.), co czyni miasto siódmym w kraju pod względem wielkości.

W 1980 roku Ochryda i Jezioro Ochrydzkie zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Historia

Dzisiejsza Ochryda stoi na miejscu starożytnych miast Diassarites i Lychnidos. Przez miasto przebiegała Via Egnatia. Chrześcijaństwo zapuściło korzenie w mieście już w IV wieku. Nocą z 29 na 30 maja 526 miasto zostało całkowicie zniszczone przez trzęsienie ziemi, a następnie na rozkaz cesarza Justyniana odbudowane jako Iustiniana Prima – stolica prefektury Ilirii i metropolia kościelna naddunajskich ziem cesarstwa. Biskupstwo szybko uzyskało autokefalię, co zaważyło na jego dalszych dziejach. Było także przedmiotem sporów o obediencję między patriarchami Rzymu i Konstantynopola, wygranego ostatecznie przez Wschód.

Najazdy słowiańskie i awarskie w VI i VII wieku doprowadziły Ochrydę do upadku. W 867 miasto podbili Bułgarzy. W 879 pierwszy raz pojawia się słowiańska nazwa miasta: „Ohrid”; jedna z legend odnośnie do powstania tej nazwy głosi, że ludy słowiańskie wkraczając na ten teren zaniemówiły z wrażenia a pierwsze słowa, które popłynęły z ich ust brzmiały: „och, rid!” co znaczy (och, wzgórze!)^[1]. Schyłkowe lata pierwszego państwa bułgarskiego, 990-1015, były okresem świetności Ochrydy – stała się ona wówczas stolicą tego państwa, siedzibą cara Samuela, a także siedzibą słowiańskiego patriarchy. W 1018 r. Bizantyjczycy zdobyli miasto, cesarstwo Samuela upadło, a patriarchat został zdegradowany do rangi arcybiskupstwa podległego patriarsze Konstantynopola. Mimo tego za czasów osmańskich (na początku XVI wieku) arcybiskupowi Ochrydy podlegali prawosławni biskupi Sofii, Widina, Pecia, południowej Italii, a nawet Mołdawii i Wołoszczyzny. Arcybiskupstwo zostało zlikwidowane dopiero w 1767. W 1967 powstał nawiązujący do jego tradycji Macedoński Kościół Prawosławny.

Jako siedziba autokefalicznego metropolity Ochryda stała się ważnym ośrodkiem kulturalnym. Tu miała swoje centrum tzw. ochrydzka szkoła piśmiennicza. Prawdopodobnie właśnie w Ochrydzie św. Klemens Ochrydzki stworzył cyrylicę. W zburzonej przez Turków cerkwi, w miejscu zwanym Plaošnik, prawdopodobnie mieściła się szkoła typu uniwersyteckiego. W ostatnich latach cerkiew Świętego Pantelejmona odbudowano, w cerkwi umieszczono grobowiec św. Klemensa, a wokół cerkwi prowadzone są prace archeologiczne. Odsłonięto pozostałości bazylik wczesnochrześcijańskich z zachowanymi mozaikami.

W 1083 Ochrydę zdobył Boemund I. W XIII i XIV wieku miasto należało do łacińskiego księstwa Salonik (od 1202), Despotatu Epiru, drugiego państwa bułgarskiego, cesarstwa bizantyjskiego i (od 1334) do królestwa Serbii. Pod koniec XIV wieku zdobyli je Turcy osmańscy. Liczba chrześcijańskiej ludności miasta zaczęła wówczas spadać – aż do kilkuset osób w 1664. Miasto zaczęło się rozwijać dopiero w XVIII wieku. W XVIII i XIX wieku, podobnie jak cały europejski obszar imperium osmańskiego, przeszło przez okres feudalnej anarchii i powstań narodowowyzwoleńczych. Na początku XX wieku Ochryda liczyła 14,9 tys. mieszkańców, z tego 8 tys. Macedończyków i 5 tys. Turków^{[potrzebny przypis]}. Miasto było wówczas siedzibą władz gminy w Sandżaku Bitola (Monastir).

Po wojnach bałkańskich Ochryda znalazła się w granicach Serbii. W 1945 znalazła się w granicach Republiki Macedonii wchodzącej w skład Jugosławii. Po ogłoszeniu przez Macedonię niepodległości w 1991 weszła w skład niepodległego państwa.

W 2001 zawarto w Ochrydzie porozumienie między władzami Macedonii a przywódcami mniejszości albańskiej, ustanawiające modus vivendi tej mniejszości w państwie.

Od 2002 miasto jest siedzibą Arcybiskupstwa Ochrydzkiego, podlegającego Serbskiemu Kościołowi Prawosławnemu.

Turystyka, zabytki

W 1980 Ochryda została uznana przez UNESCO za część światowego dziedzictwa.

W mieście zachowały się liczne cerkwie (cerkiew św. Zofii z zachowanymi freskami z XI wieku, św. Klemensa i Pantelejmona, św. Jana w Kaneo z XIV wieku, św. Klemensa z XIII wieku, św. Jerzego, św. Zauma, św. Petki, św. Stefana), ruiny bazyliki św. Erazma z IV wieku, ruiny twierdzy cara Samuela z X-XI wieku i starożytny teatr. W mieście działa muzeum piśmiennictwa słowiańskiego. 25 km na południe od Ochrydy leży zabytkowy klasztor św. Nauma.

Co roku w Ochrydzie odbywa się letni festiwal teatralny Lato Ochrydzkie (lipiec–sierpień), festiwal folkloru bałkańskiego (czerwiec) i festiwal bałkańskiej muzyki ludowej (sierpień).

Obecnie najważniejszą gałęzią gospodarki regionu jest turystyka. Ruch turystyczny obsługuje m.in. pobliski port lotniczy Ochryda im. św. Apostoła Pawła.