Przejdź do zawartości

Ocelot

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zobacz też: inne znaczenia.
Ocelot
Leopardus
J.E. Gray, 1842[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – ocelot wielki (L. pardalis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Infrarząd

Feloidea

Rodzina

kotowate

Podrodzina

koty

Rodzaj

ocelot

Typ nomenklatoryczny

Leopardus griseus J.E. Gray, 1842 (= Felis pardalis Linnaeus, 1758)

Gatunki

15 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Ocelot[15] (Leopardus) – rodzaj drapieżnych ssaków z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae).

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki o cętkowanej sierści występujące w Stanach Zjednoczonych, Meksyku, Belize, Gwatemali, Salwadorze, Hondurasie, Nikaragui, Kostaryce, Panamie, Kolumbii, Wenezueli, na Trynidadzie i Tobago, w Gujanie, Surinamie, Gujanie Francuskiej, Brazylii, Ekwadorze, Peru, Boliwii, Chile, Paragwaju, Urugwaju i Argentynie[16][17][18].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 38–100 cm, ogona 19,5–51,8 cm; masa ciała 1,3–15,5 kg (samce są większe i cięższe od samic)[17][19].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1842 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym nowym taksonom ssaków opublikowanym na łamach The Annals and magazine of natural history[1]. Gray wymienił cztery gatunki – Leopardus griseus J.E. Gray, 1842 (= Felis pardalis Linnaeus, 1758), Leopardus pictus J.E. Gray, 1842 (= Felis pardalis Linnaeus, 1758), Leopardus ellioti J.E. Gray, 1842 (= Felis bengalensis Kerr, 1792) i Leopardus horsfieldii J.E. Gray, 1842 (= Felis bengalensis Kerr, 1792) – nie wyznaczając gatunku typowego; w ramach późniejszego oznaczenia w 1917 roku brytyjski zoolog Reginald Innes Pocock na typ nomenklatoryczny wyznaczył Leopardus griseus J.E. Gray, 1842 (= Felis pardalis Linnaeus, 1758) (ocelot wielki)[20].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Leopardus: gr. λεοπαρδος leopardos ‘lampart, pantera’[21].
  • Oncoides: epiet gatunkowy Felis onca Linnaeus, 1758; gr. ειδος eidos ‘wygląd, postać’[22]. Gatunek typowy: Siewiercow nie wskazał gatunku typowego; typ nomenklatoryczny (późniejsze oznaczenie) – Felis pardalis Linnaeus, 1758[23].
  • Dendrailurus: gr. δενδρον dendron ‘drzewo’; αιλουρος ailouros ‘kot’[24]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis strigilata J.A. Wagner, 1841 (= Felis lineata Swainson, 1838) (nomen dubium).
  • Oncifelis: epiet gatunkowy Felis onca Linnaeus, 1758; rodzaj Felis Linnaeus, 1758 (kot)[22]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis geoffroyi d’Orbigny & P. Gervais, 1844.
  • Noctifelis: łac. nox, noctis ‘noc’; rodzaj Felis Linnaeus, 1758 (kot)[25]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis guigna G.I. Molina, 1782.
  • Lynchailurus: rodzaj Lynchus Jardine, 1834 (ryś)[c]; gr. αιλουρος ailouros ‘kot’[26]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis pajeros Desmarest, 1816.
  • Pardalina: zdrobnienie łac. pardalis ‘pantera’[27]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Pardalina warwickii J.E. Gray, 1867 (=  Felis geoffroyi d’Orbigny & P. Gervais, 1844).
  • Pajeros: epiet gatunkowy Felis pajeros Desmarest, 1816[28]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Pajeros pampanus J.E. Gray, 1867 ( =  Felis pajeros Desmarest, 1816).
  • Pardalis: gr. παρδαλις pardalis ‘lampart’[27]. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Felis pardalis Linnaeus, 1758.
  • Margay: lokalna, indiańska nazwa Maragua lub Maragaia znad rzeki Marañón dla cętkowanego kota[29]. Gatunek typowy: Gray wymienił cztery gatunki – Felis geoffroyi d’Orbigny & P. Gervais, 1844, Felis mitis[d] F. Cuvier, 1820, Felis tigrina von Schreber, 1775, Felis macroura Wied-Neuwied, 1821 (= Felis wiedii Schinz, 1821), Felis colocolla J.E. Gray, 1867 (= Felis colocola G.I. Molina, 1782) – nie wskazując gatunku typowego; typ nomenklatoryczny (późniejsze oznaczenie) Felis macroura Wied-Neuwied, 1823 (= Felis wiedii Schinz, 1821)[30].
  • Oncilla: epitet gatunkowy Felis pardinoides oncilla Thomas, 1903; hiszp. oncilla ‘mały irbis śnieżny’[8]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Felis pardinoides oncilla[e] O. Thomas, 1903.
  • Mungofelis: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Mungos É. Geoffroy Saint-Hilaire & F. Cuvier, 1795 (mungo) oraz Felis Linnaeus, 1758 (kot)[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis braccata Cope, 1889.
  • Oreailurus: gr. ορος oros, ορεος oreos ‘góra’[31]; αιλουρος ailouros ‘kot’[32]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Felis jacobita Cornalia, 1865.
  • Pseudolynx: gr. ψευδος pseudos ‘fałszywy’[33] ; rodzaj Lynx Kerr, 1792 (ryś). Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Lynchailurus (Pseudolynx) kriegi Schwangart, 1941 (species inquirenda).
  • Montifelis: łac. mons, montis ‘góra’[34]; felis lub feles ‘kot’[35]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Felis colocolo G.I. Molina, 1782.
  • Colocolo: hiszp. colocolo ‘kot’, od mapudungun Colo Colo ‘potwór z legend Mapucze’[13]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Felis jacobita Cornalia, 1865.
  • Severtzowius: Nikołaj Siewiercow (1827–1885), rosyjski podróżnik, przyrodnik[14].

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Status dwóch gatunków L. braccatus i L. pajeros nie został jeszcze ostatecznie wyjaśniony; zostały wyodrębnione z gatunku L. colocolo przez Garcia-Pereę w 1994 na podstawie różnic morfologicznych i geograficznych[36]. Jednak analiza genetyczna umożliwia istnienie podziału w poszczególnych populacjach, ale nie na poziomie gatunku[37][38]. Jednak analizy molekularne, morfologiczne i biogeograficzne z 2020 roku wykazały, że L. braccatus i L. pajeros jest odrębnym gatunkiem[39][16]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[40][19][16]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[15] Podgatunki[17][16][19] Rozmieszczenie geograficzne[17][16][19] Podstawowe wymiary[17][19][f] Status
IUCN[41]
Leopardus wiedii (Schinz, 1821) ocelot nadrzewny 3 podgatunki od Meksyku na południe, przez Amerykę Środkową i Południową do Peru, Boliwii, Paragwaju, północnej Argentyny i Urugwaju; wymarły w południowym Teksasie (Stany Zjednoczone) DC: 42–79 cm
DO: 30–52 cm
MC: 2,3–4,9 kg 		 NT 
Leopardus pardalis (Linnaeus, 1758) ocelot wielki 2 podgatunki od Stanów Zjednoczonych (południowa Arizona i południowo-wschodni Teksas) i Meksyku na południe, przez Amerykę Środkową i Południową po północną Argentynę i Urugwaj, także Trynidad i Tobago DC: 73–100 cm
DO: 24–41 cm
MC: 6,6–15,5 kg 		 LC 
Leopardus jacobita (Cornalia, 1865) ocelot andyjski gatunek monotypowy wysokie Andy i stepy Patagonii w środkowym i południowym Peru, południowo-zachodniej Boliwii, północno-wschodniej Kolumbii i północno-zachodniej Argentynie (na południe do Neuquen, być może Río Negro) DC: 58–64 cm
DO: 41–48 cm
MC: około 4 kg 		 EN 
Leopardus colocola (G.I. Molina, 1782) ocelot pampadowy gatunek monotypowy zachodnie stoki Andów w Chile DC: 56–67 cm
DO: 38–32 cm
MC: brak danych 		 NT 
Leopardus pajeros (Desmarest, 1816) gatunek monotypowy trawiasta pampa w środkowej i południowej Argentynie (na południe od Buenos Aires) i Chile; niepewnY w północnej Argentynie DC: 54–65 cm
DO: 23–28 cm
MC: brak danych 		 NE 
Leopardus braccatus (Cope, 1889) gatunek monotypowy Boliwia (niziny w Beni), środkowa i wschodnia Brazylia (od Pantanalu na północny wschód do południowo-zachodniego Piauí) na południe do Paragwaju i północnej Argentyny (Formosa) DC: 47–56 cm
DO: 23–33 cm
MC: około 2,9 kg 		 NE 
Leopardus garleppi (Matschie, 1912) gatunek monotypowy Andy od Ekwadoru do północnego Chile (Tarapacá) i północno-zachodniej Argentyny (Catamarca i Córdoba); być może na północ do Andów w Kolumbii DC: 46–72 cm
DO: 24–38 cm
MC: brak danych 		 NE 
Leopardus fasciatus (Larrañaga, 1923) gatunek monotypowy południowa Brazylia (południowa część Rio Grande do Sul), Urugwaj i północno-wschodnia Argentyna (Corrientes) DC: 38–62 cm
DO: 24–34 cm
MC: 3,7–4 kg 		 NE 
Leopardus tigrinus (von Schreber, 1775) ocelot tygrysi 2 podgatunki Kostaryka, zachodnia Panama, Wenezuela, wschodnie Andy i dorzecze rzeki Amazonki na południe do Boliwii i środkowej Brazylii; południowe granice nie są dobrze poznane DC: 45–56 cm
DO: 24–34 cm
MC: około 2,4 kg 		 VU 
Leopardus pardinoides (J.E. Gray, 1867) gatunek monotypowy północne Andy, od Kolumbii do Boliwii DC: około 48,5 cm
DO: około 29 cm
MC: około 2,27 kg 		 NE 
Leopardus guttulus (Hensel, 1872) gatunek monotypowy południowa i wschodnia Brazylia (na południe od Mato Grosso i Espírito Santo), wschodni Paragwaj i północno-wschodnia Argentyna (Misiones) DC: 36–54 cm
DO: 22–35 cm
MC: 1–4,6 kg 		 VU 
Leopardus narinensis Ruiz-García, 2023 gatunek monotypowy[42] znany jedynie z holotypu z wulkanu Galeras, w Nariño, w Kolumbiai; być może wymarły[42] DC: 45,8 cm
DO: 28 cm
MC: brak danych[42] 		 NE 
Leopardus guigna (G.I. Molina, 1782) ocelot chilijski 2 podgatunki środkowe i południowe Chile i przylegająca południowo-zachodnia Argentyna DC: 39–51 cm
DO: 19,5–25 cm
MC: 1,3–3 kg 		 VU 
Leopardus geoffroyi (d’Orbigny & P. Gervais, 1844) ocelot argentyński gatunek monotypowy od środkowej Boliwii, przez Paragwaj, południową Brazylię i Urugwaj, na południe do południowego Chile i południowej Argentyny DC: 43–88 cm
DO: 23–40 cm
MC: 1,8–7,8 kg 		 LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  VU  – gatunek narażony,  EN  – gatunek zagrożony;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano też gatunek wymarły z pliocenu i plejstocenu dzisiejszej Argentyny[43]:

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Młodszy homonim Pseudolynx Girault, 1916 (Hymenoptera).
  2. ↑ Nowa nazwa dla Noctifelis Severtzov, 1858.
  3. ↑ Synonim Lynx Kerr, 1792.
  4. ↑ Podgatunek L. pardalis.
  5. ↑ Podgatunek L. tigrinus.
  6. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b J.E. Gray. Descriptions of some new Genera and fifty unrecorded Species of Mammalia. „The Annals and magazine of natural history”. 10 (65), s. 260, 1842. (ang.). 
  2. ↑ a b c d Severtzov 1858 ↓, s. 386.
  3. ↑ Severtzov 1858 ↓, s. 386, 390.
  4. ↑ Gray 1867 ↓, s. 266.
  5. ↑ Gray 1867 ↓, s. 269.
  6. ↑ Gray 1867 ↓, s. 270.
  7. ↑ Gray 1867 ↓, s. 271.
  8. ↑ a b J.A. Allen. Notes on the synonymy and nomenclature of the smaller spotted cats of tropical America. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 41, s. 358, 1919. (ang.). 
  9. ↑ a b W. von O. Antonius. Über Felis braccata Cope und andere Schönbrunner Kleinkatzen. „Der Zoologische Garten”. 6, s. 13, 1933. (niem.). 
  10. ↑ A. Cabrera. Notas sobre carnívoros sudamericanos. „Notas del Museo de La Plata”. 5 (29), s. 16, 1933. (hiszp.). 
  11. ↑ Schwangart 1941 ↓, s. 36.
  12. ↑ Schwangart 1941 ↓, s. 37.
  13. ↑ a b R.I. Pocock. The examples of the Colocolo and of the pampas cat in the British Museum. „The Annals and Magazine of Natural History”. Elevens Series. 7, s. 269, 1941. DOI: 10.1080/00222934108527156. (ang.). 
  14. ↑ a b M. & M. Kretzoi: Fossilium catalogus. I, Animalia. Index generum et subgenerum mammalium. Wyd. 137. Leiden: Backhuys publ., 2000, s. 375. ISBN 978-90-5782-056-4. (łac.).
  15. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 135–136. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  16. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 145–147. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  17. ↑ a b c d e M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 145–147. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  18. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Leopardus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-07].
  19. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 644–645. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  20. ↑ R.I. Pocock. The Classification of existing Felidæ. „The Annals and magazine of natural history”. Eight series. 20, s. 344 (przypis), 1917. (ang.). 
  21. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 369.
  22. ↑ a b Palmer 1904 ↓, s. 474.
  23. ↑ J.A. Allen: Mammalia of southern Patagonia. W: W.B. Scott (red.): Reports of the Princeton University Expeditions to Patagonia, 1896–1899. Cz. 3: Zoölogy. Schweizerbart: 1905, s. 179. (ang.).
  24. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 221.
  25. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 460.
  26. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 389.
  27. ↑ a b Palmer 1904 ↓, s. 515.
  28. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 497.
  29. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 400.
  30. ↑ J.A. Allen. Mammals collected on the Roosevelt Brazilian Expedition, with field notes by Leo E. Miller. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 35 (30), s. 580, 1916. (ang.). 
  31. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 176.
  32. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 8.
  33. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 210.
  34. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 158.
  35. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 102.
  36. ↑ R. Garcia-Perea. The pampas cat group (Genus Lynchailurus Severertzov 1858) (Carnivora: Felidae), A systematic and biogeographic review. „American Museum Novitates”. 3096, s. 1-35, 1994. (ang.). 
  37. ↑ W.E. Johnson, J.P. Slattery, E. Eizirik, J.-H. Kim, M.M. Raymond, C. Bonacic, R. Cambre, P. Crawshaw, A. Nunes, H.N. Seuánez, M. Angelo, M. Moreira, K.L. Seymour, F. Simon, W. Swanson & S.J. O’Brien. Disparate phylogeographic patterns of molecular genetic variation in four closely related South American small cat species. „Molecular Ecology”. 8, s. 79-94, 1999. DOI: 10.1046/j.1365-294X.1999.00796.x. (ang.). 
  38. ↑ E. Eizirik, W.E. Johnson & S.J. O’Brien. Submitted. Molecular systematics and revised classification of the family Felidae (Mammalia, Carnivora). „Journal of Mammalogy”. s. 1–39. (ang.). 
  39. ↑ F.O. Do Nascimento, J. Cheng & A. Feijó. Taxonomic revision of the pampas cat Leopardus colocola complex (Carnivora: Felidae): an integrative approach. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 191 (2), s. 575–611, 2021. DOI: 10.1093/zoolinnean/zlaa043. (ang.). 
  40. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-07-14]. (ang.).
  41. ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-01]. (ang.).
  42. ↑ a b c M. Ruiz-García, M. Pinedo-Castro & J.M. Shostell,. Morphological and Genetics Support for a Hitherto Undescribed Spotted Cat Species (Genus Leopardus; Felidae, Carnivora) from the Southern Colombian Andes. „Genes”. 14 (6), s. 1266, 2023. DOI: 10.3390/genes14061266. (ang.). 
  43. ↑ A. Berta. A new species of small cat (Felidae) from the Late Pliocene-Early Pleistocene (Uquian) of Argentina. „Journal of Mammalogy”. 64 (4), s. 721, 1983. DOI: 10.2307/1380541. (ang.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ocelot&oldid=75110627”