Obol zmarłych

Obol zmarłych (obol Charona) – w starożytnych wierzeniach symboliczna moneta stanowiąca formę zapłaty za usługę dla duszy zmarłego przebywającej w zaświatach.

Historia

Według mitologii greckiej Charon przewoził dusze zmarłych swą łodzią przez podziemną rzekę Styks do Hadesu. Obrządek pogrzebowy związany z tym wierzeniem nakazywał żywym wsunięcie zmarłemu do ust lub do ręki obola bądź innego drobnego pieniążka, aby mógł się on opłacić przewoźnikowi za przeprawę^[1].

We wczesnym średniowieczu wyposażanie zmarłego w monetę widoczne było na cmentarzach rzędowych u ludów pogańskich, skandynawskich wikingów i Finów. Zwyczaj ten odżywał również na terenach świeżo schrystianizowanych, jak Polska, Czechy, Morawy, Węgry^[2]. W Polsce jako najwcześniejsze obole zmarłych spotykane są denary i dirhemy arabskie z przełomu X/XI wieku odnajdywane w grobach zakładanych na osi północ-południe na cmentarzyskach wikingów w Kałdusie i Bodzi^[3].

Na podstawie takich elementów kultury, jak obole wkładane zmarłym do ust czy też pochówki w kamiennej obstawie lub sarkofagu, toczą się w nauce przypuszczenia o przynależności etnicznej zmarłego^[4].

Przypisy

↑ ŁukaszŁ. Miechowicz ŁukaszŁ., „Obol zmarłych” w średniowiecznej i nowożytnej Europie Wschodniej, „Wiadomości Numizmatyczne”, 2019, s. 35–62, DOI: 10.24425/wn.2019.131215, ISSN 0043-5155 [dostęp 2023-10-23] .
↑ Łukasz Miechowicz, Zjawisko obola zmarłych na przykładzie źródeł etnograficznych z obszaru Polski, w: Środowisko pośmiertne człowieka, Funeralia Lednickie. Spotkanie 7, red. W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński, 2007, str. 89
↑ Wojciech Dzieduszycki. Kruszce w systemach wartości i wymiany społeczeństwa Polski wczesnośredniowiecznej. Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 1995 str. 93
↑ ŁukaszŁ. Miechowicz ŁukaszŁ., „Obol zmarłych” w średniowiecznej i nowożytnej Europie Wschodniej, „Wiadomości Numizmatyczne”, 2019, s. 35–62, DOI: 10.24425/wn.2019.131215, ISSN 0043-5155 [dostęp 2023-10-23] .

Linki zewnętrzne

Znaleziska monet na cmentarzysku Środowisko pośmiertne człowieka, Funeralia Lednickie sp. 9, Michał Dzik, Znaleziska monet na cmentarzyskach w Polsce od XIV do XVIII w., 2007.

[1] ŁukaszŁ. Miechowicz ŁukaszŁ., „Obol zmarłych” w średniowiecznej i nowożytnej Europie Wschodniej, „Wiadomości Numizmatyczne”, 2019, s. 35–62, DOI: 10.24425/wn.2019.131215, ISSN 0043-5155 [dostęp 2023-10-23] .

[2] Łukasz Miechowicz, Zjawisko obola zmarłych na przykładzie źródeł etnograficznych z obszaru Polski, w: Środowisko pośmiertne człowieka, Funeralia Lednickie. Spotkanie 7, red. W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński, 2007, str. 89

[3] Wojciech Dzieduszycki. Kruszce w systemach wartości i wymiany społeczeństwa Polski wczesnośredniowiecznej. Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 1995 str. 93

[4] ŁukaszŁ. Miechowicz ŁukaszŁ., „Obol zmarłych” w średniowiecznej i nowożytnej Europie Wschodniej, „Wiadomości Numizmatyczne”, 2019, s. 35–62, DOI: 10.24425/wn.2019.131215, ISSN 0043-5155 [dostęp 2023-10-23] .

[1]

[2]

[3]

[4]