Nuklearny makaron
Nuklearny makaron (ang. nuclear pasta) – stan skupienia niezwykle zagęszczonej materii powstający w czasie wybuchu supernowej typu II i znajdującej się wewnątrz białych karłów[1]. Skondensowana materia znajdująca się w tak ekstremalnych warunkach, gęstość materii wynosi około 1014 gramów na centymetr sześcienny[2], może tworzyć struktury obrazowo porównywane do makaronu – zarówno płaskie arkusze lasagne, jak i bardziej wymyślne spiralne fusili i inne „makaronowe” kształty[3]. Istnienie tego typu materii było postulowane już wcześniej, a po raz pierwszy zostało wykryte pośrednio, poprzez obserwację pulsarów w 2013[4].
W supernowych typu II nuklearny makaron stanowi około 10–20 procent masy jądra gwiazdy[2]. Obecność makaronu znacząco wpływa na propagację neutrin z jądra gwiazdy; nuklearny makaron stawia dla neutrin opór do kilkuset razy większy od normalnej materii[2].
Nuklearny makaron tłumaczy obserwacje pulsarów, wśród których nie odkryto jeszcze żadnych obiektów z okresem obrotu większym niż dwanaście sekund[5]. Teoretycznie okres obrotu pulsarów nie powinien być ograniczony i powinny istnieć pulsary o dłuższych okresach[5]. Według przeprowadzonych symulacji komputerowych, w zależności od składu skorupy gwiazdy, pulsary już sto tysięcy lat po ich powstaniu powinny zwolnić do okresu obrotu wynoszącego od dziesięciu-dwudziestu sekund, aż do stu sekund[5]. Nieistnienie powolnych pulsarów tłumaczone jest obecnością makaronu nuklearnego w ich wnętrzach[4]. Ułożenie jąder atomowych w „makaronowe” kształty zwiększa oporność elektryczną materii gwiazd i utrudnia przemieszczanie się w ich wnętrzach elektronów, co z kolei powoduje wolniejsze rozpraszanie pola magnetycznego pulsarów[4]. Według obecnych modeli pulsary spowalniają swój ruch obrotowy poprzez emisję fal elektromagnetycznych[4]. Zakładając hamujące działania nuklearnego makaronu na propagację elektronów, nie mogą one generować wystarczająco silnych fal elektromagnetycznych, aby zwolnić ich prędkość obrotową poniżej danej granicy[4].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nuclear pasta in supernovae and neutron stars. arXiv. [dostęp 2013-07-04]. (ang.).
- ↑ a b c Nuclear “pasta” in supernova cores. mpa-garching.mpg.de. [dostęp 2013-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-15)]. (ang.).
- ↑ New Shape to Nuclear Pasta. physics.aps.org. [dostęp 2013-07-03]. (ang.).
- ↑ a b c d e 'Nuclear Pasta' in Neutron Stars: New Type of Matter Found. physics.aps.org. [dostęp 2013-07-03]. (ang.).
- ↑ a b c 'Nuclear pasta' may stabilise pulsars' spins. newscientist.com. [dostęp 2013-07-04]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Odkryli nowy typ materii. To "nuklearny makaron". TVN Meteo. [dostęp 2013-07-04]. (pol.).