Neunkirchen (Saara)

Neunkirchen
	; Stummplatz w Neunkirchen
	Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Saara
Powiat	Landkreis Neunkirchen
Zarządzający	Jörg Aumann↗
Powierzchnia	75,08 km²
Wysokość	252 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2010); • liczba ludności; • gęstość	; 47 398; 631 os./km²
Nr kierunkowy	06821
Kod pocztowy	66538-66540
Tablice rejestracyjne	NK, OTW
	Położenie na mapie Saary Neunkirchen
	Położenie na mapie Niemiec Neunkirchen
	49°21′N 7°10′E/49,350000 7,166667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Neunkirchen – miasto powiatowe w zachodnich Niemczech, w kraju związkowym Saara, siedziba powiatu Neunkirchen, chociaż budynek administracyjny powiatu znajduje się w mieście Ottweiler.

Geografia

Miasto leży nad rzekami Blies i Oster, w Zagłębiu Saary.

Neunkirchen ma 75,08 km² powierzchni i zamieszkuje je 47 398 osób (2010), co daje drugi rezultat w kraju związkowym, leży ok. 20 km na północny wschód od Saarbrücken, ok. 80 km na południowy wschód od Luksemburga i ok. 106 km na południowy zachód od Moguncji.

Podział administracyjny

W skład miasta wchodzi dziesięć części miejscowości:

Część miejscowości	Ludność
Część miejscowości	Mężczyźni	Kobiety	Razem
Furpach	1969	2270	4239
Hangard	981	1023	2004
Heinitz	346	368	714
Innenstadt	10 580	11 060	21 640
Kohlhof	798	905	1703
Ludwigsthal	605	674	1279
Münchwies	637	690	1327
Sinnerthal	308	302	610
Wellesweiler	2747	2807	5554
Wiebelskirchen	4630	4830	9460
Razem	23 601	24 929	48 530

Demografia

Data	Liczba ludności
17 maja 1939	39 348
29 października 1946	37 250
31 grudnia 1973 (przed reformą administracyjną)	41 961
1 stycznia 1974 (po reformie administracyjnej)	56 818
31 grudnia 2007	48 530

Struktura wiekowa

Przedział wiekowy	Liczba osób	Udział w %
poniżej 19	8863	17,65
od 19 do 38	11 139	22,61
od 39 do 63	17 878	37,05
powyżej 63	11 029	22,69

Historia

Za pierwszą datę osiedlenia się na okolicznych terenach przyjmuje się rok 700 p.n.e. Bardzo wcześnie, bo już w epoce żelaza, rozpoczęto wydobycie gagatu, był on również wydobywany w czasach cesarstwa rzymskiego. Najstarszą dzielnicą miasta jest Wiebelskirchen, o którym pierwsze wzmianki jako Altmark pochodzą z 765. Wiebelskirchen jest w Saarze najstarszą nazwą miejscowości związaną z chrześcijaństwem. Jeden z Franków imieniem Wibilo utworzył tutaj na swojej posiadłości tzw. własny kościół. Pierwsze wzmianki o nazwie Neunkirchen datowane są na rok 1281. Miejscowość należała do księstwa Nassau-Saarbrücken. Książę wzniósł w okolicznych lasach dwa zamki. Pierwszy z zamków został zniszczony podczas wojny o Palatynat, drugi zaś podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej. W 1593 w dolinie Blies powstała pierwsza huta żelaza.

Już we wczesnych latach industrializacji zostały odnalezione złoża węgli kopalnych, co wraz z wydobyciem rud żelaza w pobliskiej Lotaryngii pozwoliło na rozwój przemysłu żelazowego. Johann Wolfgang von Goethe w swojej autobiografii Z mojego życia. Zmyślenie i prawda opisał malownicze położenie miasta, zamek i kwitnący przemysł.

Uprzemysłowienie miasta ściśle wiązało się z rodziną Stumm-Halberg, która była właścicielem huty.

Huty zostały przejęte w 1806 przez braci Stumm (tytuł szlachecki został nadany później). Rodzina przez wiele lat umiejętnie blokowała nadanie Neunkirchen praw miejskich. Łatwiej było kierować wsią, dlatego Neunkirchen było największą wsią w Niemczech do 1922, kiedy to nadane zostały prawa miejskie.

10 lutego 1933 w hucie eksplodował gazometr, 68 osób zginęło a 190 zostało rannych. Wiele domów stało się niezdatnych do zamieszkania, zniszczona całkowicie została nowa szkoła. Wkrótce zostały wydane specjalne znaczki pocztowe Czerwonego Krzyża, których dochód ze sprzedaży pomagał w wybudowaniu nowego osiedla dla poszkodowanych.

15 marca 1945 nalot bombowy zniszczył trzy dzielnice.

W latach siedemdziesiątych XX wieku nastąpił upadek przemysłu ciężkiego, a ostatnia kopalnia węgla została zamknięta w 1968. W 1982 została zamknięta huta (w użyciu został jedynie ciąg walcowniczy), miasto stało się chwilowo niechlubnym liderem na liście bezrobocia. Po unieruchomieniu stacji rozrządowej straciła na znaczeniu stacja kolejowa Neunkirchen.

Pod koniec lat 80. w centrum została głęboko przebudowane. W 1989 wzniesiony został Saarparkcenter, popularne centrum handlowe. Z 25 tysiącami odwiedzających w dni powszednie i około 50 tysięcy w okresie świąt Bożego Narodzenia jest to najczęściej odwiedzane centrum handlowe w Saarze. Części po hucie żelaza zostały pomnikiem przemysłu.

Zabytki i atrakcje

Hangard

katolicki kościół parafialny pw. św. Rodziny (Hl. Familie) z 1899–1900

Kohlhof

kościół pw. św. Jerzego (St. Georg)

Münchwies

katolicki kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Jezusowego (Herz Jesu) z 1906, projektu Wilhelma Hectora

Neunkirchen

zespół huty
- maszynownia z 1903 (Einzeldenkmal)
- wielki piec nr 6 z nagrzewnią z 1910
domy robotnicze przy Georgstraße 10-20 i 21-41 z początku XX w.
willa przy Bachstraße 12/14 z 1905, projekt Karla Bruggera
wille przy Goethestraße 22-45 z lat 1902–1904, projekt Karla Bruggera
dom rodziny Mehr przy Bliesstraße 1-4 z 1926–1927, projekt Vanoniego
domy rodziny Mehr przy Parallelstraße 65-77 z 1926–1927, projekt Vanoniego
dom rodziny Mehr przy Willi-Graf-Straße 88 z 1926–1927, projekt Vanoniego
willa przy Knappschaftsstraße 4 z 1925, projekt: Ernst Brück
domy przy Knappschaftsstraße 6/8 i 12 z 1920–1930
domy przy Mendelssohnstraße 26/28 i 47 z 1920–1930
domy robotnicze przy Königstraße 8-30 z 1892
domy przy Kuchenbergstraße 264, 266, 268 z 1906, projekt: Franz Emmrich
domy przy Ziehwaldstraße 2, 2a i 4 z 1907, projekt: Franz Emmrich
domy przy Steinwaldstraße 87/89 i 93, odpowiednio z 1900 i 1904
kościół ewangelicki przy Unterer Markt z 1867–1868, projekt: Heinrich Wiethase, odbudowany w 1949
pomnik Poległych przy Unterer Markt z 1874
biurowiec przy Unterer Markt z 1923, projektu Fritza Voggenbergera, dobudowa piętra w 1938
dom Karla Ferdinanda przy Unterer Markt 2 z 1903–1904, projekt Karla Bruggera, obecnie dom dziecka
domy przy Willi-Graf-Straße 20-31 z 1905–1912
dom przy Adolf-Kolping-Straße 6 z 1892
szkoła i koszary przy Bachplatz z 1905
domy przy Bachstraße 4 i 6, odpowiednio z 1920 i 1905
willa przy Brunnenstraße 86 z 1924, projekt: Fritz Voggenberger, rozbudowana w 1933 przez Richarda Müllera
dawny browar zamkowy z wyposażeniem, z 1928
dwór przy Eisenbahnstraße 18-22 z XVI w., przebudowany w 1745
pomnik Matka i dziecko z 1955, Bogler
stajnia przy Goethestraße 12 z 1906, projekt: Fritz Mundorf
willa przy Goethestraße 27 z 1906, projekt: Ernst Brück
kirkut przy Hermannstraße z 1831,
dom przy Heizengasse 7 z 1779
kościół pw. św. Wincentego (St. Vinzenz) i dom dziecka z 1909–1910, projekt: Peter Marx i Raimund Ostermaier
kościół ewangelicki przy Homburger Straße z 1756, projekt Carla Abrahama Dodela
fontanna Eisengießer przy Hüttenbergstraße z 1938
budynki mieszkalne i handlowe przy Hüttenbergstraße 6-13, z lat 1899–1904
pozostałości po południowo-zachodniej wieży renesansowego zamku przy Irrgartenstraße z 1570/1585
kaplica Stummów przy Lindenallee z 1852–1853, projekt Mathiasa Josepha Mußweilera
bunkier z 1939–1940
willa przy Lindenallee 2b z 1921, projekt August Rahfeld
katolicki kościół parafialny pw. św. Marii (St. Marien) z 1885, projekt Schorbacha
budynek sądu rejonowego (Amtsgericht) przy Marienstraße 2 z 1883, przebudowywany w latach 1896 i 1931/1933
dom dziecka przy Norduferstraße 8 z 1928
piwnice byłego renesansowego pałacu przy Oberer Markt 4 z 1570/1585, projekt Christmanna Stromeyera
piwnice byłego renesansowego pałacu przy Rödelgasse 3a z 1570/1585, projekt Christmanna Stromeyera
willa z parkiem przy Ringstraße 25 z 1924, projekt: Wilhelm Werner
lochy przy Rombachstraße z 1816
dom przy Rombachstraße 3 z XVIII w.
dawna stadnina rodziny Stumm przy Saarbrücker Straße, obecnie odrestaurowana, odbywają się tam przedstawienia
willa przy Saarbrücker Straße z 1921
wieża ciśnień huty z 1936
szkoła hutnicza przy Saarbrücker Straße 39 z 1850–1851
zamek Jägersberg z 1752–1765, projekty Friedricha Joachima Stengela
pomnik barona Stumm z 1902 przy Stummstraße
domy przy Stummstraße 2 i 17, odpowiednio z 1896, 1928
kaplica cmentarna przy Unterer Friedhofsweg z 1894–1895
budynek szkolny przy Unterer Friedhofsweg 2 z 1881–1882
dawny budynek urzędu gminy przy Vogelstraße 6 z 1911–1913, projekt Otto Kuhlmanna, później przebudowany na dom i sklep

Wiebelskirchen

gospodarstwa rolne przy Im Stauch 2, 6/8 i 10 z XVIII i XIX w.
ewangelicki kościół parafialny z 1860–1863, projekt Neufanga
plebania z 1820
szkoła przy Martin-Luther-Straße 16 z 1732
domy przy Martin-Luther-Straße 17, 19, 23 i 25/27, odpowiednio z 1782, 1820, 1813 i 1820
szkoła przy Römerstraße 14 z 1852
katolicki kościół parafialny pw. Trójcy Świętej (Hl. Dreifaltigkeit)z 1914–1916, według projektów Petera Marxa
leśniczówka z 1890

Kultura

Wydarzenia

pochód w Rosenmontag (ostatni poniedziałek karnawału), największy pochód w Saarze, corocznie zbiera się tutaj około 100 tysięcy odwiedzających
Marzec
- Bieg dobroczynny w Furpach
- Wiosna rowerowa Neunkirchen
Maj
- Bieg miejski Nuenkirchen (Neunkircher Citylauf) z mistrzostwami Saary
- Jarmark w Furpach
Czerwiec
- Święto miasta
- Średniowieczny spektakl
- Jarmark w Heinitz
Lipiec
- Noc Neunkirchen (wiele różnych imprez kulturalnych w ciągu całego miesiąca)
Sierpień
- Festiwal Neunkircher Musical Projekt
- Jarmark w Neunkirchen
Wrzesień
- Jarmark w Münchwies
- Jarmark w Wiebelskirchen
Październik
- Oktoberfest z wolną niedzielą handlową
- Jarmark w Hangard
- Jarmark w Wellesweiler
Grudzień
- Jarmark bożonarodzeniowy
- Bieg św. Mikołaja w Furpach

Targi

Krammarkt: pierwszy poniedziałek miesiąca
Flohmarkt: drugi poniedziałek miesiąca
Wochenmarkt: każda środa i piątek
Bauernmarkt: każdy piątek

Muzea

Galeria Miejska (Städtische Galerie)

Zoo

Neunkirchen posiada ogród zoologiczny, znajduje się on między centrum a dzielnicą Wellesweiler na zalesionych terenach. Ogród ma 12 ha powierzchni i posiada około tysiąca zwierząt ze 160 gatunków. Rocznie zoo odwiedza około 200 tys. osób.

Polityka

Rada miasta

	SPD	CDU	FDP/DPS	Zieloni	Razem
2004	27	18	3	3	51 miejsc
2004	-4	-2	3	3
	53,4%	34,7%	6,1%	5,8%
	3,1%	-0,6%	2,2%	1,5%

Burmistrz

1946–1956 Friedrich Brokmeier, SPD
1956 Hermann Poppenhäger
1956–1966 Josef Frank
1966–1971 Friedrich Regitz, SPD
1971–1975 Paul Kolb, SPD
1975–1990 Peter Neuber, SPD
od 1990 Friedrich Decker, SPD
od 2010 Jürgen Fried

Przedsiębiorstwa

Poniższe firmy w Neunkirchen posiadają swoje fabryki:

Saarstahl
Eberspächer (wcześniej Menesa)

Infrastruktura

Transport

Neunkirchen jest otoczone przez autostradę A6 (Saarbrücken – Waidhaus), A8 (Perl – Bad Reichenhall) i drogę krajową B41 (Saarbrücken – Bad Kreuznach).

Miasto zlokalizowane jest przy skrzyżowaniu linii kolejowych: Primstal (Neunkirchen–Lebach), Nahetal (Bingen am Rhein – Saarbrücken) i Pfälzische Ludwigsbahn (Saarbrücken – Ludwigshafen am Rhein).

Stacje i przystanki kolejowe:

13 września 1907 w mieście uruchomiono system tramwajowy. Tramwaje jeździły również do Elversberga, Spiesen (dzisiaj Spiesen-Elversberg) i Wiebelskirchen. Odcinek torów na Hüttenberg (wówczas Haupteinkaufsstraße) z nachyleniem 11% był najbardziej stromym odcinkiem tramwajowym w Niemczech. Od 1 sierpnia 1953 do 31 marca 1964 transport publiczny został uzupełniony przez trolejbusy. W tych latach zostały zredukowane połączenia tramwajowe na linii Steinwald – Hauptbahnhof z odgałęzieniem do Schlachthof. Od 1961 zaczął jeździć czteroosiowy, stuttgarcki tramwaj GT 4.

10 lipca 1978 działalność tramwajów została zakończona, ostatnie wagony zostały przetransportowane latem 2003 do Hanowerskiego Muzeum Tramwajów. Od tego czasu w komunikacji miejskiej wykorzystywane są jedynie autobusy.

Zdrowie

Na terenie miasta działa:

sześć szpitali z 762 łóżkami
- Städtisches Klinikum Neunkirchen gGmbH
- Saarland Klinik Kreuznacher Diakonie Fliedner
- Krankenhaus St. Josef
- Kinderklinik Kohlhof
- Sozial-Prädiatrisches Zentrum
- Psychosomatische Klinik
siedem domów starości z 409 łóżkami
19 przychodni medycyny ogólnej
79 przychodni specjalistycznych
25 gabinetów stomatologicznych
pięć gabinetów weterynaryjnych
16 aptek

Sport

Borussia Neunkirchen – klub piłkarski

Osoby

urodzone w Neunkirchen

Julius Adler (ur. 23 stycznia 1894, zm. 8 kwietnia 1945), polityk
Ferdinand Selgrad (ur. 1927), artysta, malarz szkła
Raimund Becker (ur. 29 stycznia 1959), członek zarządu Federalnego Biura Pracy
Shanta Ghosh (ur. 3 stycznia 1975), lekkoatletka
Friedrich Carl Glaser (ur. 20 kwietnia 1843, zm. 10 sierpnia 1910), inżynier
Peter Hans (ur. 1 czerwca 1950, zm. 27 lipca 2007), polityk (CDU)
Erich Honecker (ur. 25 sierpnia 1912, zm. 29 maja 1994), polityk
Stefan Kuntz (ur. 30 października 1962), piłkarz
Walter Rilla (ur. 22 sierpnia 1894, zm. 21 listopada 1980), aktor
Erich Schwertner (ur. 10 października 1918, zm. 9 stycznia 1965), polityk, minister budownictwa Saary
Gerhard Theobald (ur. 27 grudnia 1949), piłkarz, sędzia piłkarski