Gwiazda wieloporowata
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Myriostoma |
| Gatunek |
gwiazda wieloporowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Myriostoma coliforme (Dicks.) Corda Anleit. Stud. Mykol., Prag: 131 (1842) | |
Gwiazda wieloporowata (Myriostoma coliforme (Dicks.) Corda) – gatunek grzybów należący do rodziny gwiazdoszowatych (Geastraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Myriostoma, Geastraceae, Geastrales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1785 r. James Dickson nadając mu nazwę Lycoperdon coliforme. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1842 r. August Corda, przenosząc go do rodzaju Myriostoma[1].
Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., wcześniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był jako wieloporek gwiaździsty[2]. Synonimy[3]:
- Geastrum coliforme (Dicks.) Pers. 1801
- Lycoperdon coliforme Dicks. 1776
- Myriostoma anglicum Desv. 1809
- Myriostoma coliforme var. capillisporum V.J. Staněk 1958
- Myriostoma coliforme var. coliforme (Dicks.) Corda 1842
- Polystoma coliforme (Dicks.) Gray 1821
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Wytwarza owocniki o średnicy 5–8 cm, barwy ochrowoszarej lub ochrowobrązowej, za młodu okrągły, z trójwarstwowym egzoperydium i jednowarstwowym endoperydium. Po dojrzeniu owocników egzoperydium pęka na 5-12 ramion, podobnie jak u gwiazdoszy (Geastrum sp.). W przeciwieństwie od nich w kulistym, odsłoniętym endoperydium tworzą się ujścia zarodników w formie wielu (do 30) niewielkich otworów, a samo endoperydium podtrzymywane jest przez 8-31 kolumnowatych trzonków. Zarodniki wieloporka gwiaździstego są okrągławe, o średnicy ok. 4–5 μm, graniasto urzeźbione (na wysokość do 2 μm), bez pory rostkowej, a ich wysyp jest barwy brązowej[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje na wszystkich kontynentach poza Antarktydą[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2020 r. podano 8 stanowisk historycznych, 5 aktualnych i jedno wątpliwe[6]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[7]. W Polsce gatunek ten jest bardzo rzadki i podlega ścisłej ochronie gatunkowej[8]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający[9]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Belgii, Niemczech, Anglii, Holandii, Słowacji, Szwecji, Czechach[2].
Naziemny grzyb saprotroficzny. W Europie owocnikuje od września do listopada, bardziej licznie występuje w jej południowej części[4]. Występuje w lasach sosnowych i świerkowych, także w lasach liściastych i kserotermicznych zaroślach. Grzyb naziemny preferujący gleby piaszczyste, i wapienne, a w lasach łęgowych także gleby cięższe[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 467, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15].
- ↑ a b E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Mapa występowania Myriostoma coliforme na świecie [online], Discover Life [dostęp 2021-11-05].
- ↑ a b Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Aktualne stanowiska gwiazdy wieloporowatej w Polsce [online] [dostęp 2021-11-05].
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 67, ISBN 83-89648-38-5.