Żylak kolczasty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
żylak kolczasty |
| Nazwa systematyczna | |
| Mycoacia uda (Fr.) Donk Medded. Nedl. Mycol. Ver. 18-20: 151 (1931) | |
.jpg)
Żylak kolczasty, woszczyneczka kolczasta (Mycoacia uda Donk)– gatunek grzybów z rzędu żagwiowców (Polyporales)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycoacia, Meruliaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek ten opisał w 1821 roku Elias Fries, nadając mu nazwę Hydnum udum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Marinus Anton Donk w 1931 r.[1]
Ma 11 synonimów. Niektóre z nich:
- Phlebia uda (Fr.) Nakasone 1997
- Sarcodontia uda (Fr.) Nikol. 1961[2].
Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę żylak kolczasty dla synonimu Phlebia uda. Nazwa ta jest niespójna z obecną nazwą naukową[3]. Internetowy atlas grzybów podaje nazwę woszczyneczka kolczasta[4]. W. Wojewoda nazwę woszczyneczka nadał rodzajowi Ceriporiopsis[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Owocnik rozpostarty, przyrośnięty. Grzyb hydnoidalny z kolcami o długości do 1–2 mm. Powierzchnia początkowo jasnożółta, w miarę dojrzewania mniej lub bardziej ochrowa, brzeg mniej lub bardziej włóknisty.
- Hodowla
W hodowli na agarze tworzy białe, rzadko żółtawe, cienkie, wypukłe, subtelnie jedwabiste kolonie, rosnące w wyraźnych, nakładających się, pierzastych wzorach i złożone z pigmentowanej grzybni, która w 2% KOH po 1 tygodniu zmienia kolor na różowawo-czerwony, po 2 tygodniach podobnie, z wyjątkiem czasami lekko podniesionych, puszystych lub wełnistych obszarów wokół inokulum. Do 6 tygodnia kolonie nie ulegają zmianie, ale stają się żółte do blado pomarańczowożółtych na inokulum i w rozproszonych nieregularnych plamach. Początkowo są gładkie lub mączyste, ostatecznie rozwijają się w wyraźne zęby, dodatkowo niektóre izolaty rozwinęły się również w grube, wypukłe, pomarańczowożółte lub pomarańczowo kremowe, filcowate lub wełniste grzybnie rozrzucone po kolonii. Brzegi nieco nierówne, postrzępione. W 2 i 6 tygodniu kolonia ma silny, ciężki zapach. Owocniki pojawiają się w 4–6 tygodniu[5].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy monomityczny. Strzępki zwarte, o szerokości 2–3 µm, strzępki w kolcach inkrustowane kilkoma kryształami. Cystydiole mniej więcej wrzecionowate, lekko wystające. Podstawki wąsko maczugowate, 15–20 × 4–5 µm, z 4 sterygmami i sprzążką bazalną. Bazydiospory wąsko elipsoidalne, 5–5,5(6) x 2–2,5 µm, gładkie, cienkościenne[6]. Strzępki brzeżne o średnicy 4–5 µm, gałęzie o średnicy 1,5–3,5 µm, cienkościenne, proste, septowane, umiarkowanie rozgałęzione, długokomórkowe. Strzępki zanurzone i powierzchniowe podobne do strzępek brzeżnych, mają średnicę 1,5–4 µm, są cienkościenne, z wiekiem stają się nieco grubościenne, z przegrodami guzowatymi, umiarkowanie do często rozgałęzione, z gałęziami często słabnącymi w kierunku wierzchołka. Strzępki powietrzne o średnicy 1,5–5 µm, cienkościenne, ale szersze strzępki nieco grubościenne w 2 tyg., w końcu wszystkie strzępki z wiekiem stają się nieco pogrubione, z guzowatymi przegrodami, umiarkowanie rozgałęzione, inkrustowane rozproszonymi, dużymi, grubymi, szklistymi kryształami. Chlamydospory o cytrynowatym kształcie, 12 × 7 µm, cienkościenne, interkalarne, rzadkie w strzępkach powietrznych w 2 tygodniu, nieobecne w 6 tygodniu[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Stwierdzono występowanie Mycoacia aurea w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Azji, Afryce i Australii. Najwięcej stanowisk podano w Europie[7]. W Polsce w 2003 r. znane było tylko jedno stanowisko tego gatunku. Podał je Bogumir Eichler w Międzyrzeczu Podlaskim w 1902 roku[3]. Bardziej aktualne i dość liczne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[4]. Mycoacia alba znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[8].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. W Polsce podano jego występowanie w lasach na martwym drewnie drzew liściastych; na olszy czarnej, leszczynie i wierzbie szarej[3], w innych krajach na jesionie wyniosłym, dębie omszonym, buku pospolitym olszy zielonej, topoli osice, ale także na pniach jodły pospolitej[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-11-16].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-11-16].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 517, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Aktualne stanowiska Mycoacia aurea w Polsce [online] [dostęp 2022-11-16].
- ↑ a b K.K. Nakasone, Cultural studies and identification of wood-inhabiting Corticiaceae and selected Hymenomycetes from North America, „Mycologia Memoirs” (15), Mycobank, 1990, s. 1–412 [dostęp 2022-11-16].
- ↑ a b Phlebia uda, „Fungi Europaei - Corticiae” (12), Mycobank, 2010, s. 1–1008 [dostęp 2022-11-16].
- ↑ Mapa występowania Mycoacia uda na świecie [online], gbif.org [dostęp 2022-11-16].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.