Grzybówka mydlana

Grzybówka mydlana

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	grzybówka
Gatunek	grzybówka mydlana
Nazwa systematyczna
Mycena inclinata (Fr.) Quél. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 105 (1872)

Grzybówka mydlana (Mycena inclinata (Fr.) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Takson ten opisał w Elias Fries 1838 r. nadając mu nazwę Agaricus inclinatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Lucien Quélet w 1872 r.

Synonimy:

• Agaricus galericulatus var. calopus Fr. 1873
• Agaricus inclinatus Fr. 1838
• Mycena calopus (Fr.) Bres. 1907
• Mycena galericulata var. calopus (Fr.) P. Karst. 1879
• Mycena inclinata f. albopilea Derbsch & J.Aug. Schmitt ex Robich & Consiglio 2005
• Mycena inclinata f. albopilea Derbsch & J.Aug. Schmitt ex Robich & Consiglio 2003
• Mycena inclinata var. albopilea Derbsch & J.Aug. Schmitt 1987
• Mycena inclinata var. exstria Rick 1938
• Mycena inclinata var. kinabaluensis Corner 1994
• Mycena inclinata var. subglobospora Corner 1994

Nazwę polską nadała mu Maria Lisiewska w 1987 r. Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. używali nazwy grzybówka zgięta.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 10–40 mm, paraboliczny, stożkowy lub dzwonkowaty, z garbkiem lub bez, w końcu płasko-wypukły, półprzezroczyście prążkowany (czasem jest to słabo widoczne). Powierzchnia naga, w stanie wilgotnym lepka. Początkowo o barwie od kremowej do blado brązowej lub szarawej, potem coraz ciemniejsza, ciemnobrązowa, ciemnoczerwono-brązowa, czasem srebrzystoszara. Środek ciemniejszy, często czarnobrązowy.

Blaszki

W liczbie 22–33 dochodzących do trzonu, przyrośnięte, zbiegające, początkowo białe, potem blado-sepiowe lub blado szarobrązowe, w końcu często czerwonawe z różowym odcieniem, często nakrapiane winnymi plamkami, zwłaszcza w pobliżu brzegu kapelusza. Ostrza białawe.

Trzon

Wysokość 30–150 mm, grubość 1,5–6 mm, walcowaty, pusty w środku, twardy, przy podstawie grubszy, prosty lub zakrzywiony.. Powierzchnia od gładkiej do drobno karbowanej i przechodzącej we włókienkowatą, czasem w górnej części owłosiony. Barwa od srebrzystobiałej dp srebrzystoszarej, czasem u góry żółtawa, w dolnej części ciemnoczerwono-brązowa. U starszych owocników staje się całkowicie ciemnobrązowy. Podstawa gęsto pokryta długimi, grubymi włókienkami o barwie od białawej poprzez żółtawą do ochrowej.

Miąższ

Zapach często silnie mączny, albo zjełczały. Smak podobny, cierpki i nieprzyjemny.

Cechy mikroskopowe

Podstawki 24–38 × 6,5–9 µm, maczugowate, 4-zarodnikowe, ze sterygmami o długości 4–9 µm. Zarodniki 7–11 × 5–8 µm, szeroko pipetowate, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 19–35 × 6,5–13,5 µm, maczugowate, lub prawie cylindryczne, pokryte z rzadka nierównomiernie rozmieszczonymi, grubymi, cylindrycznymi, prostymi lub rozgałęzionymi wybrzuszeniami 1–17 × 0,5–2 µm. Pleurocystyd brak. Trama blaszek dekstrynoidalna. Strzępki w skórce kapelusza o szerokości 1–4 (–7) µm, gładkie, lub pokryte wypukłościami 1–5 (–18) × 1–1,5 µm. Strzępki w skórce trzonu o szerokości 2–3 µm, gładkie, z wypukłościami 2–8 × 1–1,5 µm, na końcach poszerzone do 5 µm. Sprzążki obecne w strzępkach wszystkich części grzyba.

Występowanie i siedlisko

Grzybówka mydlana znana jest w Ameryce Północnej, Europie, Maroku, Korei, Japonii, na Borneo i w Nowej Zelandii. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza liczne stanowiska.

Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach liściastych na próchniejących pniach i pniakach drzew, zwłaszcza dębu.

Gatunki podobne

Grzybówka mydlana jest bardzo zmienna morfologicznie, jednak w terenie dość łatwa do odróżnienia. Występowanie na pniach dębu jest jej cechą charakterystyczną. Podobnie jest z karbowanym brzegiem kapelusza, dwukolorowym trzonem, wełnistą podstawą trzonu i silnym zapachem mącznym lub zjełczałym. Robich w 2003 r. opisał białą postać tego gatunku. Jedyną różnicą w stosunku do typowej formy jest całkowicie biały kapelusz i biały trzon, który staje się brązowy w kierunku podstawy.