Motława
.jpg) Motława i Główne Miasto w Gdańsku | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Kontynent | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Rzeka | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | 64,7 km | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Powierzchnia zlewni |
1511,3 km² | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Źródło | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejsce | Jezioro Rokickie | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Ujście | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Recypient | Martwa Wisła | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejsce | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Motława (niem. Mottlau) – rzeka w województwie pomorskim, dopływ Martwej Wisły[1], płynąca przez Pojezierze Starogardzkie i Żuławy Wiślane, powiaty: starogardzki, tczewski, gdański i miasto Gdańsk.
Zlewnia rzeki leży jeszcze dodatkowo na Pojezierzu Kaszubskim. Rzeka wypływa z Jeziora Rokickiego leżącego na terenie Pojezierza Starogardzkiego na południowy zachód od Tczewa. Rzeka Szpęgawa bywa nazywana górnym biegiem Motławy. Motława przepływa przez Gdańsk, w którym od średniowiecza właśnie na Motławie znajdował się port morski. Na rzece organizowane są spływy kajakowe.
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Motława przepływa przez teren gmin: gmina Starogard Gdański, gmina i miasto Tczew, gmina Suchy Dąb, gmina Pruszcz Gdański, miasto Gdańsk.
W górnym biegu rzeki płynie jako Szpęgawa. Następnie płynie na północ do Boroszewa, skąd odbija na południowy wschód w pobliże Swarożyna. Później rzeka płynie wzdłuż linii kolejowej nr 203 w stronę Tczewa. Przepływa przez Jezioro Rokickie Duże, łącząc je z J. Rokickim Małym. Następnie skręca na północ, płynąc pomiędzy Tczewem a Szpęgawą, później Zajączkowem, a następnie Tczewskimi Łąkami. Między Tczewskimi Łąkami a Czatkowami rzeka skręca na północ, płynąc na krótkim odcinku równolegle do Wisły. Przed Koźlinami rzeki rozchodzą się. Motława przepływa przez Krzywe Koło i Suchy Dąb[2].
W pobliżu wsi Grabiny-Zameczek do Motławy uchodzi Kłodawa. Motława płynie dalej na północ przepływając lub mijając w niewielkiej odległości Grabowo, Grabiny Duchowne, Wróblewo, Lędowo, Mokry Dwór, Weselno. W okolicy Dziewięciu Włók Motława łączy się z Martwą Wisłą przez Kanał Wielki. Motława odbija na zachód, we wsi Krępiec uchodzą do niej dwa lewe dopływy: Czarna Łacha oraz największy z dopływów Motławy, Radunia. Rzeka skręca na północny zachód i wpływa w granice administracyjne Gdańska, stanowiąc granicę dzielnic Olszynka i Orunia – Św. Wojciech – Lipce[2].
W Gdańsku Motława początkowo biegnie pomiędzy ulicami Przybrzeżną i Olszynką. Następnie jest sztucznie podzielona na trzy nurty: Starą Motławę, Nową Motławę i Opływ Motławy. Stara Motława płynie obok Starego Przedmieścia i Głównego Miasta. Po opłynięciu Wyspy Spichrzów Stara i Nowa Motława łączą się, wcześniej od Nowej Motławy oddziela się Kanał na Stępce, który poniżej Ołowianki łączy się z głównym nurtem Motławy, i wspólnie wpadają do Martwej Wisły koło Polskiego Haka[2].
Dorzecze
[edytuj | edytuj kod]Motława wypływa z Jeziora Szpęgawskiego Południowego na Pojezierzu Starogardzkim, na północny wschód od Starogardu Gdańskiego. Największymi dopływami są Radunia, Kanał Raduni, Bielawa, Kłodawa, Czarna Łacha[3].
Jakość wód
[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie badań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, przeprowadzonych w 2007 jakość wód Motławy była określona jako słaba (IV klasa jakości)[4], natomiast rok później była umiarkowana (III klasa jakości)[5]. Mimo zadowalającego stanu ogólnego, badania związane z realizacją Dyrektywy rybnej i Dyrektywy azotanowej wykazały, że jej wody w 2008 nie spełniały warunków odpowiednich dla hodowli ryb karpiowatych i łososiowatych, a głównymi mankamentami był poziom azotynów i fosforu ogólnego. Poziom azotanów na stacji Rokitki (56,1 km od ujścia) wynosił 22,14mg NO3/l natomiast w stacji Gdańsk, ul. Olszyńska (1,8 km od ujścia) 9,52mg NO3/l[6].
Zagospodarowanie
[edytuj | edytuj kod]Dolny bieg rzeki na terenie Gdańska, od Mostu Zielonego do ujścia wraz z fragmentem Nowej Motławy poniżej Mostu Stągiewnego wchodzi w skład obszaru morskiego portu Gdańsk[7][8].
Na Motławie znajdują się łowiska ryb, którymi zarządza Spółdzielnia Rybołówstwa i Przetwórstwa „Troć” w Tczewie[9].
Wzdłuż biegu Motławy od Tczewa do Gdańska znajduje się znakowany czerwony szlak turystyczny PTTK – Szlak Motławski[10]. Na Motławie organizowane są spływy kajakowe.
Regulacja rzeki i powodzie
[edytuj | edytuj kod]Gdańsk jest jednym z najbardziej zalewanych miast w Polsce, jednakże główną przyczyną powodzi nie są przepływające przez nie rzeki, w tym Motława, ale zjawisko cofki[11].
Podczas powodzi w Gdańsku w 2001, ze względu na cofkę oraz napływanie wody z Górnego Tarasu, woda płynęła Motławą w górę rzeki, przez co zalała okolice wsi Cieplewo, gdzie przerwany został wał[12].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
1 sierpnia 1975 na Motławie zatonął prom[13].
17 kwietnia 1577 Motława odegrała rolę w trakcie bitwy pod Lubiszewem, stoczonej w pobliżu Lubiszewa Tczewskiego.
Hydronimia
[edytuj | edytuj kod]Nazwę Motława dostały również:
- Prom pasażerski Motława
- KS Motława Suchy Dąb
- Towarzystwo Budownictwa Społecznego "Motława" Sp. z o.o.
Nazwę Motława ustalono urzędowo w 1949 roku[14].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 179, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ a b c Mapa wod pzw gda.jpg. [dostęp 2010-12-12]. dokładniejszy przebieg na podstawie google
- ↑ Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego: Program małej retencji województwa pomorskiego. [dostęp 2010-12-01].
- ↑ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2007 roku. s. 79. [dostęp 2010-12-01].
- ↑ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2008 roku. s. 58. [dostęp 2010-12-01].
- ↑ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska: Raport o stanie środowiska w województwie pomorskim w 2008 roku. s. 51, 54. [dostęp 2010-12-01].
- ↑ Granice portu morskiego w Gdańsku są określone rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 1998 roku, zob. Dz.U. z 1998 r. nr 146, poz. 960
- ↑ Mapa granic administracyjnych portu. Zarząd Morskiego Portu Gdańsk SA. [dostęp 2010-12-15].
- ↑ Obwód rybacki rzeki Motława nr3 – Motława 79,4 ha. Spółdzielnia Rybołówstwa i Przetwórstwa „Troć” w Tczewie. [dostęp 2015-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)].
- ↑ PTTK: PTTK – Znakowane Szlaki Turystyczne Województwa Pomorskiego – Szlak Motławski:. [dostęp 2010-12-01].
- ↑ Gdańsk przez stulecia pod wodą.. [dostęp 2010-12-01].
- ↑ Zal_7.pdf. [dostęp 2010-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-11)].
- ↑ Katastrofa promu na Motławie. [dostęp 2010-12-01].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 17, poz. 225, s. 3)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Motława, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 741.
- Motława w Gedanopedii
- Motława – locja dla wodniaków Piotra Saleckiego
- Archiwalne widoki rzeki w bibliotece Polona