Moluki

Moluki
*Kepulauan Maluku*
Kontynent	Azja
Państwo	Indonezja
Archipelag	Archipelag Malajski
Wyspy	Halmahera, Seram, Buru
Powierzchnia	78 897 km²
Populacja (2010); • liczba ludności	; 2 571 593
	Mapa; ; Położenie wysp na mapie Indonezji
	Położenie na mapie Indonezji Moluki
	3°15′00″S 130°12′00″E/-3,250000 130,200000

Moluki (Wyspy Korzenne, indonez. Kepulauan Maluku^[1]) − grupa wysp we wschodniej części Archipelagu Malajskiego, wchodząca w skład Indonezji. Otoczone są wodami mórz Banda, Seram, Moluckiego, Halmahera i Arafura^[2]. Największymi wyspami są Halmahera, Seram (Ceram) i Buru^[3].

Większość wysp ma charakter górzysty, trzęsienia ziemi są częste, a na kilku wyspach znajdują się aktywne wulkany. W ciągu roku występują duże (2000–3800 mm) opady. Niektóre obszary wciąż pokrywają lasy deszczowe. Wyspy zajmują powierzchnię 78 897 km², z czego ponad 80% to obszary leśne. Wyspy zamieszkuje około 2,6 mln osób (2010); ludność zróżnicowana etnicznie^[4]. Główne miasta archipelagu (a zarazem ośrodki administracyjne) to Ambon i Ternate^[5].

Lokalne języki Moluków to w większości przedstawiciele rodziny austronezyjskiej^[4]. Dużymi grupami etnicznymi są m.in. Ambończycy i Kai (mieszkańcy wysp w środkowo-południowej części archipelagu)^[4], a także nieaustronezyjskie ludy północnych Moluków, w tym Ternate, Tidore i Galela^[6]^[7]. Wiele zakątków Moluków (zwłaszcza obszary nadbrzeżne) zamieszkuje ludność zwana Buton, która przybyła z rejonu wyspy Buton u wybrzeży Celebesu^[8]. W ośrodkach miejskich istnieją skupiska ludności pochodzenia chińskiego^[4].

Wyspy są ważnym regionem upraw roślin dostarczających przypraw korzennych, stąd ich nazwa Wyspy Korzenne^[3], nadana w XIV−XV wieku, gdy zmierzało tam wiele wypraw europejskich. Na wyspach Banda pozyskiwana jest gałka muszkatołowa. Prócz tego uprawia się ryż, palmę kokosową, kukurydzę i kawę. Występuje ropa naftowa, cyna, złoto i węgiel kamienny, ale ich zasoby nie są znaczne.

Pierwotnie nazwa „Moluki” odnosiła się do wysp północnych Moluków (w których skład wchodzą pierwotne Wyspy Korzenne^[9]), ale w końcu zaczęto tak określać ogół wysp znajdujących się pomiędzy Celebesem a Nową Gwineą^[10]. Obszar Moluków właściwych (stanowiących centrum historycznych sułtanatów Ternate, Tidore, Bacan(inne języki), Jailolo) pokrywa się z terytorium prowincji Moluki Północne^[11].

Zobacz też

Przypisy

↑ JanJ. Wojnowski JanJ. (red.), Wielka encyklopedia PWN, t. 18: Mohorovičicia nieciągłość – Niemcy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 20, ISBN 978-83-01-13828-8 .
↑ Indonesia, an Official Handbook. Jakarta: Department of Information, Republic of Indonesia, 1998, s. 277. (ang.).
↑ ^a ^b Mbobi 2008 ↓, s. 1309.
↑ ^a ^b ^c ^d Moluccas, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-03-01] (ang.).
↑ David T.D.T. Hill David T.D.T., KrishnaK. Sen KrishnaK., The Internet in Indonesia’s New Democracy, Abingdon–New York: Routledge, 2005, s. 123, ISBN 0-203-40327-4, OCLC 61273447 [dostęp 2023-03-07] (ang.).
↑ Michaił Anatoljewicz Czlenow: Siewierochalmachierskije narody. Bolszaja rossijskaja encykłopiedija. [dostęp 2023-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-20)]. (ros.).
↑ Michaił AnatoljewiczM.A. Czlenow Michaił AnatoljewiczM.A., Siewierochalmachierskije narody, [w:] Walerij AleksandrowiczW.A. Tiszkow (red.), Narody i rieligii mira: encykłopiedija, Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 474, ISBN 5-85270-155-6, OCLC 40821169 [dostęp 2024-08-30] (ros.).
↑ Johannes CornelisJ.C. Anceaux Johannes CornelisJ.C., Charles E.Ch.E. Grimes Charles E.Ch.E., René van denR. Berg René van denR., Wolio, [w:] Darrell T.D.T. Tryon (red.), Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1995 (Trends in Linguistics. Documentation 10), s. 573–584, DOI: 10.1515/9783110884012.1.573, ISBN 978-3-11-088401-2, OCLC 896406022 (ang.).
↑ Maluku Islands and Papua (North Maluku), [w:] IemI. Brown IemI. (red.), The Territories of Indonesia, London–New York: Routledge, 2009, s. 175–182, DOI: 10.4324/9780203403013, ISBN 978-1-857-43215-2, ISBN 978-0-203-40301-3, ISBN 978-1-135-35541-8, OCLC 881430426 [dostęp 2024-08-27] (ang.).
↑ Friedrich A.F.A. Flückiger Friedrich A.F.A., DanielD. Hanbury DanielD., Pharmacographia: A History of the Principal Drugs of Vegetable Origin, Met with in Great Britain and British India, London: Macmillan and Co., 1874, s. 249, OCLC 913465820 [dostęp 2024-08-27] (ang.).
↑ Christiaan F. vanCh.F. Fraassen Christiaan F. vanCh.F., Review of The World of Maluku; Eastern Indonesia in the Early Modern Period, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 150 (2), 1994, s. 423–426, DOI: 10.1163/22134379-95003090, ISSN 0006-2294, JSTOR: 27864559 (ang.).

Bibliografia

E. Mbobi: The Land of Indonesia and East Timor. W: World and Its Peoples: Eastern and Southern Asia. T. 10. New York: Marshall Cavendish, 2008, s. 1302–1311. ISBN 978-0-7614-7643-6. OCLC 80020223. (ang.).

[PWN2005-1] JanJ. Wojnowski JanJ. (red.), Wielka encyklopedia PWN, t. 18: Mohorovičicia nieciągłość – Niemcy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 20, ISBN 978-83-01-13828-8 .

[handbook1998-2] Indonesia, an Official Handbook. Jakarta: Department of Information, Republic of Indonesia, 1998, s. 277. (ang.).

[CITEREFMbobi20081309-3] Mbobi 2008 ↓, s. 1309.

[britannica-4] Moluccas, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-03-01] (ang.).

[internet-5] David T.D.T. Hill David T.D.T., KrishnaK. Sen KrishnaK., The Internet in Indonesia’s New Democracy, Abingdon–New York: Routledge, 2005, s. 123, ISBN 0-203-40327-4, OCLC 61273447 [dostęp 2023-03-07] (ang.).

[bigenc-6] Michaił Anatoljewicz Czlenow: Siewierochalmachierskije narody. Bolszaja rossijskaja encykłopiedija. [dostęp 2023-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-02-20)]. (ros.).

[czlenow1998-7] Michaił AnatoljewiczM.A. Czlenow Michaił AnatoljewiczM.A., Siewierochalmachierskije narody, [w:] Walerij AleksandrowiczW.A. Tiszkow (red.), Narody i rieligii mira: encykłopiedija, Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 474, ISBN 5-85270-155-6, OCLC 40821169 [dostęp 2024-08-30] (ros.).

[wolio1995-8] Johannes CornelisJ.C. Anceaux Johannes CornelisJ.C., Charles E.Ch.E. Grimes Charles E.Ch.E., René van denR. Berg René van denR., Wolio, [w:] Darrell T.D.T. Tryon (red.), Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1995 (Trends in Linguistics. Documentation 10), s. 573–584, DOI: 10.1515/9783110884012.1.573, ISBN 978-3-11-088401-2, OCLC 896406022 (ang.).

[brown2009-9] Maluku Islands and Papua (North Maluku), [w:] IemI. Brown IemI. (red.), The Territories of Indonesia, London–New York: Routledge, 2009, s. 175–182, DOI: 10.4324/9780203403013, ISBN 978-1-857-43215-2, ISBN 978-0-203-40301-3, ISBN 978-1-135-35541-8, OCLC 881430426 [dostęp 2024-08-27] (ang.).

[p1-10] Friedrich A.F.A. Flückiger Friedrich A.F.A., DanielD. Hanbury DanielD., Pharmacographia: A History of the Principal Drugs of Vegetable Origin, Met with in Great Britain and British India, London: Macmillan and Co., 1874, s. 249, OCLC 913465820 [dostęp 2024-08-27] (ang.).

[p2-11] Christiaan F. vanCh.F. Fraassen Christiaan F. vanCh.F., Review of The World of Maluku; Eastern Indonesia in the Early Modern Period, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 150 (2), 1994, s. 423–426, DOI: 10.1163/22134379-95003090, ISSN 0006-2294, JSTOR: 27864559 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]