Mohylów Podolski
48°27′N 27°48′E/48,450000 27,800000 Widok ogólny Mohylowa Podolskiego. | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Powierzchnia |
21,63 km² | ||||
| Wysokość |
79 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2018) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
380 4337 | ||||
| Kod pocztowy |
24000 | ||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
Położenie na mapie obwodu winnickiego  | |||||
| 48°27′N 27°48′E/48,450000 27,800000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Mohylów Podolski (ukr. Могилів-Подільський – Mohyliw Podilśkyj, rum. Moghilǎu/Movilǎu, ros. Могилёв-Подольский – Mogilow Podolskij) – miasto na Ukrainie, stolica rejonu w obwodzie winnickim, przy granicy z Mołdawią, nad Dniestrem.
W miejscowości znajduje się stacja kolejowa Mohylów Podolski.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W Koronie Królestwa Polskiego
[edytuj | edytuj kod]
Historycy przypisują założenie miasta Jeremiemu Mohyle, który nazwał je od swego nazwiska. Miasto przekazał w posagu córce Marii, która poślubiła Stefana Potockiego, wojewodę bracławskiego[2]. Przynależało administracyjnie do województwa podolskiego prowincji małopolskiej. Wkrótce zamieszkali tu Ormianie i Grecy, którzy bardzo przyczynili się do rozwoju miasta. Pierwsze umocnienia po bitwie pod Cecorą zbudował tu Teofil Szemberg.
Na przeciwległym, mołdawskim brzegu Dniestru, znajduje się pole bitwy pod Cecorą. Tam też w 1620 roku zginął hetman Stanisław Żółkiewski. W 1652 roku zajęty przez Kozaków. W 1672 roku okupowany przez Imperium Osmańskie. Przypuszczalne w pobliżu znajduje się miejsce pochówku Józefa Pułaskiego, marszałka Konfederacji Barskiej, ojca Kazimierza Pułaskiego. W 1742 roku biskup kamieniecki Wacław Hieronim Sierakowski erygował parafię rzymskokatolicką i zbudowano drewniany kościół, który miał się znajdować w miejscu wcześniejszego z pocz. XVII wieku. Na jego miejscu w latach 1772–1791 zbudowano murowany kościół katolicki pod wezwaniem Nawiedzenia NMP, z fundacji wojewody Potockiego i staraniem ks. Szymona Krzysztofowicza. W 1743 r. Mohylów otrzymał prawo magdeburskie. Pod koniec XVIII wieku było to jedno z największych miast na Podolu. W 1776 r. było w nim 1167 domów, w których zamieszkiwało ponad 11 tys. osób., w tym Polacy, Ormianie, Grecy, Serbowie, Bułgarzy, Wołosi i Bośniacy. U schyłku I Rzeczypospolitej stacjonował tu 2 Pułk Przedniej Straży Buławy Wielkiej Koronnej.
W zaborze rosyjskim i ZSRR
[edytuj | edytuj kod]
W 1793 roku po II rozbiorze miasto zostało zagarnięte przez Imperium Rosyjskie i nie powróciło już do Polski. Rząd rosyjski w 1806 roku wykupił miasto od Potockich za 500 tys. rubli. Podczas zaborów siedziba powiatu mohylowskiego guberni podolskiej. W latach 1806–1848 Mohylów był siedzibą diecezji ormiańskiej, na czele której stanął pb Józef Krzysztofowicz. Diecezja była niewielka i obejmowała parafie znajdujące się na ziemiach polskich, włączonych do zaboru rosyjskiego.
W 1881 roku doprowadzono do miasta kolej. Pod koniec XIX wieku wśród mieszkańców znacznie zwiększył się odsetek ludności żydowskiej: w 1881 roku w mieście mieszkało 14 tys. Żydów, 4932 Ukraińców, 1020 Polaków. W 1873 roku prenumerowano w mieście 321 pism rosyjskich, 85 polskich, 3 żydowskie, 12 zagranicznych. Przed I wojną światową parafia rzymskokatolicka w Mohylowie liczyła 1448 wiernych.
W 1919 Mohylów został zdobyty przez polskie oddziały pod wodzą gen. Franciszka Krajowskiego.
Około 1937 roku w ramach akcji antypolskiej rzymskokatolicki kościół z XVIII wieku został wysadzony w powietrze przez władze sowieckie.
W latach 1941–1944 pod okupacją niemiecką, w trakcie której utworzono w nim getto dla Żydów. Zajęty przez Armię Czerwoną 14 marca 1944 roku. Od 1991 roku w składzie Ukrainy.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Cerkiew św. Paraskiewy, prawosławna, pierwotnie unicka, z 1775 r.
- Sobór św. Mikołaja z 1754 roku, przebudowana w 1885 r.
- Sobór św. Jerzego (1808–19), klasycystyczny.
- Cerkiew św. Aleksandra Newskiego, w stylu bizantyjsko-rosyjskim[3]
- Cmentarz polski z około 1840 roku, z grobami m.in. Wincenty Moszyńskiej, rodziny Dębickich, Wincentego Kowalskiego, Franciszka Żulińskiego, Stanisławy Drużbowicz, rodziny Dobrowolskich, Antoniego Baronowskiego, ks. Teodora Narolskiego, ks. Erazma Wierzejskiego, Stefana i Karoliny Plaszkieniczów[4].
-
-
Sobór św. Jerzego -
-
Zabytkowa kamienica -
Zabytkowy dom
Znane postaci urodzone w Mohylowie
[edytuj | edytuj kod]- Boris Bażanow, sekretarz Biura Politycznego WKP(b) w latach 20. XX w., autor demaskatorskich wspomnień Byłem sekretarzem Stalina,
- Zygmunt Brynk, inżynier mechanik okrętowy, kontradmirał Marynarki Wojennej RP,
- Kazimierz Kietliński, admirał,
- Nikołaj Krestinski, członek pierwszego Biura Politycznego RKP(b), wicekomisarz spraw zagranicznych ZSRR, ofiara wielkiej czystki,
- Witold Maliszewski, polski kompozytor, dyrygent i pedagog, uczeń Rimskiego-Korsakowa, nauczyciel m.in. Witolda Lutosławskiego,
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор.12
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VI [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2022-05-21].
- ↑ Храми міста / села
- ↑ Relacja uczestników Akcja 2013
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Antoni Józef Rolle: Zameczki podolskie na kresach multańskich. T. III, wyd. 2. Warszawa: nakładem Gebethnera i Wolffa, 1880, s. 199–249.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Mohylów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 612.
- Tekst Marka Koprowskiego o Mohylewie
- Archiwalne widoki miasta w bibliotece Polona
- Oficjalna strona internetowa miasta
