Michał Nowakowski

Michał Nowakowski

Michał Bondarczuk
Michał Sarzyński
Michał Szarzyński

Harpun, Widmo

kapitan
Data i miejsce urodzenia	29 listopada 1911 Paryszcze
Data i miejsce śmierci	13 grudnia 1961 Barczewo
Przebieg służby
Lata służby	1939–1944
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość
Jednostki	22 Pułk Piechoty (II RP), 23 Pułk Piechoty (PSZ), kompania „Zagroda” (Oddział V Łączności sztabu KG AK, 3 Batalion Pancerny AK „Golski”
Stanowiska	p.o. adiutanta dowódcy Zgrupowania, II oficer taktyczny, dowódca pododcinka
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, kampania wrześniowa, powstanie warszawskie, działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Późniejsza praca	komisarz ziemski, zastępca naczelnika, naczelnik wydziału
Odznaczenia

Michał Nowakowski, po wojnie Michał Sarzyński albo Michał Szarzyński, vel Michał Bondarczuk pseud.: „Harpun”, „Widmo” (ur. 29 listopada 1911 w Paryszczach), zm. 13 grudnia 1961 w Barczewie) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, Armii Polskiej, Polskich Sił Zbrojnych, Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, WiN, uczestnik kampanii wrześniowej, Powstania Warszawskiego, żołnierz wyklęty, więzień NKWD, sowieckich łagrów, więzień UB, cichociemny. Znajomość języków: niemiecki, rosyjski, ukraiński. Zwykły Znak Spadochronowy nr 3152.

Życiorys

Urodził się w Paryszczach, w ówczesnym powiecie nadwórniańskim Królestwa Galicji i Lodomerii. Uczył się w szkole powszechnej w Stanisławowie (obecnie Ukraina), od 1921 w Państwowym Gimnazjum w Jaworowie,12 maja 1931 zdał egzamin dojrzałości. Wstąpił do Wojska Polskiego, od 15 października 1931 w 26 Pułku Piechoty we Lwowie, od 14 listopada na kursie unitarnym (podstawowym) Szkoły Podchorążych Piechoty w Różanie, ukończył także wojskowy kurs szybowcowy kat. „A”, „B”, „C”. Od 1 października 1932 w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej po jej ukończeniu 12 sierpnia 1933 na praktyce jako dowódca drużyny 9 kompanii 38 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich w Przemyślu 24 Dywizji Piechoty. 21 lutego 1934 przeniesiony do rezerwy, awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1935.

Od 1932 urzędnik w Starostwie Powiatowym we Lwowie, po zdaniu egzaminu dla urzędników II kat. kierownik referatu ogólnoadministracyjnego. Od 1934 do 1936 zastępca sekretarza Wydziału Powiatowego. W latach 1934 – 1938 działał w Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” oraz AZS Lwów.

W 1933 podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, w 1938 obronił dyplom magistra praw, następnie na praktyce dla urzędników I kat. w Urzędzie Wojewódzkim w Białymstoku. Po zdaniu egzaminu referendarskiego od 1938 sekretarzem Wydziału Powiatowego w Wołkowysku. W sierpniu 1936 oraz od września do października 1938 uczestnik ćwiczeń rezerwy 38 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1937. Od 1 maja 1939 uczestnik rocznych ćwiczeń w 26 Pułku Piechoty przed powołaniem do korpusu sądowego.

W kampanii wrześniowej 1939 przydzielony do 26 Pułku Piechoty 5 Dywizji Piechoty w obronie Warszawy, Przedmościa „Praga”. 28 września ranny w nogę, do 30 października na leczeniu w szpitalu. Po wyjściu ze szpitala przekroczył granicę okupacji niemiecko – sowieckiej, dotarł do Lwowa, 15 listopada wstąpił do Związku Walki Zbrojnej.

19 lipca 1940 aresztowany przez NKWD, osadzony w więzieniu we Lwowie, 15 lutego 1941 wywieziony do łagru w Starobielsku, następnie od 16 lipca 1941 do łagru w Workucie, 160 km od koła podbiegunowego (Republika Komi). Po układzie Sikorski-Majski 16 września 1941 zwolniony z łagru, pracował w kołchozach. 6 lutego 1942 wstąpił do Armii Andersa, przydzielony jako dowódca 2 kompanii batalionu cekaemów oraz dowódca szkoły podoficerskiej 23 Pułku Piechoty 7 Dywizji Piechoty w Kermine.

Po ewakuacji armii do Iranu, od 15 sierpnia 1942 pod dowództwem brytyjskim. Do 2 stycznia 1943 w Iranie, następnie w Iraku (Bliski Wschód). Zgłosił się do służby w Kraju. Do 29 maja 1943 w drodze z Iraku do Wielkiej Brytanii. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji na kursach specjalnych dla kandydatów na cichociemnych, m.in. propagandy, spadochronowym (1 SBS, Largo House), walki konspiracyjnej, odprawowym (STS 43, Audley End), i in. Zaprzysiężony no rotę ZWZ/AK 15 grudnia 1943 w Chicheley przez szefa Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. W kwietniu 1944 przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano nieopodal Brindisi we Włoszech. Awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem od 24 maja 1944.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 24/25 maja 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 23”, dowodzonej przez kpt. naw. Stanisława Daniela, z samolotu Halifax JP-180 „V” (1586 Eskadra PAF) na placówkę odbiorczą „Koliber-2” 306 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Zabierzów Bocheński, 11 km od Bochni, na skraju Puszczy Niepołomickiej. Razem z nim skoczyli: por. Bronisław Konik ps. Sikora, por. Zbigniew Matula ps. Radomyśl, por. Alfred Pokultinis ps. Fon, ppor. Zbigniew Wilczkiewicz ps. Kij oraz kurier ppor. Jan Nodzyński ps. Łuk.

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, następnie przydzielony do komórki łączności kurierskiej „Zagroda” Oddziału V Łączności Komendy Głównej AK.

W Powstaniu Warszawskim jako adiutant kpt. Stefana Golędzinowskiego ps. GOlski, dowódcy 3 Batalionu Pancernego AK „Golski”, następnie jako II oficer taktyczny, później dowódca pododcinka „Politechnika” Zgrupowania „Golski”. Walczył w Śródmieściu Południowym. Po kapitulacji Powstania wyszedł z Warszawy wraz z ludnością cywilną, w drodze do obozu w Pruszkowie uciekł na Okęciu.

Po wojnie pozostał w konspiracji, działał w Delegaturze Siła Zbrojnych na Kraj oraz w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość, mieszkał w Zalesiu, następnie w Lublinie. Zgłosił się do Edwarda Bertolda, ówczesnego ministra rolnictwa i reform rolnych oraz działacza PSL, na jego polecenie organizował urzędy ziemskie w województwie pomorskim, następnie komisarz ziemski w Wojewódzkim Urzędzie Ziemskim w Inowrocławiu.

25 stycznia 1946 aresztowany przez WUBP w Bydgoszczy pod zarzutem przekupstwa i malwersacji, wskutek intrygi Igora Szantyra, wiceprezesa Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w Bydgoszczy, osadzony w więzieniu w Inowrocławiu. 20 maja uciekł z więzienia, zamieszkał w Krakowie jako Michał Szarzyński. Od 1946 zastępca naczelnika Komisji Mieszkaniowej w Zarządzie Miejskim Wrocławia, w 1947 naczelnik wydziału w Centrali Ogrodniczej, do 1 kwietnia 1948 w Izbie Przemysłowo – Handlowej. Później naczelnik wydziału w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, od 1 marca 1949 w Związku Zrzeszeń Prywatnych Przemysłu Elektrycznego i Metalurgicznego, następnie naczelnik wydziału w Ogólnopolskim Zrzeszeniu Drutów i Gwoździ. Od 1 lipca 1949 m.in. jako kierownik sekcji w dziale administracyjnym Centralnego Zarządu Przemysłu Mięsnego.

Od 25 maja 1951 rozpracowywany agenturalnie przez UBP m. st. Warszawy, 25 lutego 1952 aresztowany przez UB, osadzony w areszcie MBP. 16 sierpnia 1952 oskarżony o przywłaszczenie mienia, korupcję, ucieczkę z więzienia, posługiwanie się fałszywymi dokumentami. 8 listopada 1952 przez Sąd Wojewódzki m.st. Warszawy skazany na pięć lat więzienia (wobec innych oskarżonych zastosowano ustawę o amnestii). 1 marca 1954 prokurator wniósł o umorzenie sprawy w związku z amnestią.

27 sierpnia 1959 aresztowany, osadzony w więzieniu Warszawa II, oskarżony o współudział w korupcji w związku z załatwianiem dla siebie mieszkania. 11 kwietnia 1960 przez Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy skazany na cztery lata więzienia, osadzony w Kamińsku. 25 września 1961 Sąd Najwyższy utrzymał wyrok w mocy. Od 13 września 1961 osadzony w więzieniu w Barczewie, zachorował m.in. na ciężkie zapalenie opon mózgowych. Pomimo uzyskania 28 października 1961 zgody na przerwę w odbywaniu wyroku, w niewyjaśnionych okolicznościach zmarł w więzieniu w Barczewie 13 grudnia 1961.

Życie rodzinne

Syn Michała, komisarza Policji Państwowej, i Marii z domu Kuciel. W 1957 roku ożenił się z Genowefą Dąbrowską (ur. 1927). Mieli córkę Grażynę (ur. 1956u).

Awanse

• podporucznik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 roku
• porucznik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1937 roku
• kapitan – ze starszeństwem z dniem 24 maja 1944 roku

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych – czterokrotnie, w tym jeden 1 października 1944 roku za udział w powstaniu.

Bibliografia

• XII Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Jaworowie za rok szkolny 1930/31. Jaworów: Nakładem Funduszu Własnego, 1931.
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 4. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2011, s. 147–153. ISBN 978-83-933857-0-6.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 374. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, 1984, s. 232.

Linki zewnętrzne

• Biogram na stronie elitadywersji.org