Michał Hertz (chemik)
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
| |
Juda Michał Hertz (ur. 26 listopada 1867 w Częstochowie, zm. 12 kwietnia 1941[1] w Warszawie) – polski inżynier chemik, żydowskiego pochodzenia[2]. Przed II wojną światową dyrektor zarządzający Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu (TFSJ) w Tomaszowie Mazowieckim, działacz społeczny, katolik neofita.
Rodzina
[edytuj | edytuj kod]Był synem Jeruchema (Jakuba) Hertza i Zysli (Zofii) z d. Werde. Jego bratem bliźniakiem był Szlama Hertz, ojciec innego znanego tomaszowianina Alfreda Gabriela Hertza (1898–1942), lekarza internisty i pediatry, uczestnika walk o niepodległość Polski, zamordowanego przez okupanta hitlerowskiego. Michał Hertz poślubił Eugenię Hartman (1878–1943). Miał z nią syna Jana Adolfa Hertza (1905–1940), inżyniera chemika zatrudnionego w Tomaszowskiej Fabryce Sztucznego Jedwabiu, działacza sportowego, podporucznika rezerwy Wojska Polskiego, zamordowanego w Katyniu, i córkę Halinę Marię (ur. 23 listopada 1908 w Tubize w Belgii).
Edukacja, praca i działalność społeczna
[edytuj | edytuj kod]Studia ukończył we Francji i Belgii. Pracował jako inżynier w fabryce sztucznego jedwabiu w Tubize (Belgia). W roku 1911 powrócił do kraju. Od początku istnienia Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu (1911) był bliskim współpracownikiem Feliksa Wiślickiego, dyrektora zarządzającego zakładu. W 1933 przejął jego stanowisko, gdy Wiślicki objął funkcję prezesa Zarządu Spółki Akcyjnej TFSJ.
Podczas kryzysu lat 30. XX wieku Michał Hertz wraz z żoną Eugenią angażował się w liczne inicjatywy dobroczynne i socjalne. Był m.in. przewodniczącym Komitetu Obywatelskiego Pomocy Społecznej, powołanego z polecenia starosty brzezińskiego. Wspierał założenie parafii Najświętszego Serca Jezusowego w Tomaszowie Mazowieckim[3].
Z inicjatywy Michała Hertza powstało przed II wojną światową pierwsze urzędnicze osiedle mieszkaniowe nad rzeką Wolbórką w Tomaszowie Mazowieckim. Nazwane po wojnie na cześć Hertza - Michałówkiem[4].
Hertz przyczynił się również do budowy Kościoła pw. Michała Arachanioła przy ulicy Spalskiej. Była to druga parafia rzymskokatolicka w Tomaszowie. Obecnie Kościół pw. Serca Jezusowego[2].
Okres okupacji
[edytuj | edytuj kod]W dniach 3–4 września 1939 uczestniczył w akcji gaszenia pożarów w Tomaszowskiej Fabryce Sztucznego Jedwabiu po intensywnych nalotach, bombardowaniach i ostrzeliwaniach lotnictwa nazistowskiego. Dzięki ofiarności załogi udało się opanować pożary i nie dopuścić do wybuchu niebezpiecznych materiałów chemicznych. Przed wkroczeniem okupanta Michał Hertz opuścił Tomaszów Mazowiecki i przeniósł się do Warszawy. Ukrywał się po aryjskiej stronie. Został zabity wraz z żoną przez gestapowców.
Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 196-3-28)[1].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Złoty Krzyż Zasługi (20 maja 1936)[5]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: AUGUST HARTMAN, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-23].
- ↑ a b Parafia Najświętszego Serca Jezusowego w Tomaszowie Mazowieckim [online], www.nsj.rodzina.net [dostęp 2019-05-06].
- ↑ Parafia Najświętszego Serca Jezusowego w Tomaszowie Mazowieckim [online], www.nsj.rodzina.net [dostęp 2017-11-15] (pol.).
- ↑ TIT - Tomaszowski Informator Tygodniowy - przegląd artykułu [online], tomaszow-tit.pl [dostęp 2019-05-06].
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 120, poz. 216 „za zasługi na polu rozwoju przemysłu chemicznego”.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Kawka, Szkoła, która przeszła do historii. Encyklopedyczny słownik znanych absolwentów, nauczycieli i rodziców uczniów I Liceum Ogólnokształcącego w Tomaszowie Mazowieckim 1901–2001, Tomaszów Mazowiecki 2001, s. 305.
- Włodzimierz Rudź, W czasie II wojny światowej, [w:] Wachowska B. (red.), Tomaszów Mazowiecki. Dzieje miasta, Warszawa – Łódź 1980, s. 386, 388.