Messier 40
 Messier 40 – po prawej jaśniejszy, ale bardziej oddalony od Ziemi składnik HD 238107, po lewej HD 238108 (2MASS) | |||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
12h 22m 12,5s | ||||||||
| Deklinacja |
58° 04′ 59″ | ||||||||
| Odległość | |||||||||
| Wielkość obserwowana |
9,64 / 10,11m | ||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||
| Rodzaj gwiazdy | |||||||||
| Typ widmowy |
G0 / F8 | ||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||
| |||||||||
Messier 40 (w skrócie M40, również Winnecke 4, WNC4) – gwiazda optycznie podwójna, znajdująca się w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy.
Historia odkrycia
[edytuj | edytuj kod]Pierwszym udokumentowanym odkrywcą obiektu jest Charles Messier, który dokonał tego w roku 1764. Przeszukiwanie tego fragmentu nieba Messier rozpoczął sugerując się notatkami Jana Heweliusza. Nie znajdując tam jednak żadnej mgławicy, skatalogował zamiast niej, dla porządku, tę gwiazdę podwójną. Nieporozumienie dwóch astronomów zauważył i skomentował w 1966 roku John Mallas w liście do redakcji sierpniowego „Sky and Telescope”[1].
Obiekt został ponownie niezależnie odkryty w 1863 roku przez Friedricha Winnecke, poszukującego układów wielokrotnych.
Winnecke zmierzył odległość między składnikami na 49,2"[2]. W 1966 wyznaczona ponownie wynosiła 51,7"[3], a w 1991 już 52,8"[4]. Obecnie wiadomo, że tak naprawdę M40 jest obiektem jedynie optycznie podwójnym, a nie, jak sądzono dawniej, układem blisko związanym grawitacją[5].
Podstawowe dane
[edytuj | edytuj kod]Jasności obserwowane tych dwóch gwiazd wynoszą 9 oraz 9,3m[6], a typy widmowe bliskie G0 oraz F8[7], odpowiednio.
Próby zmierzenia odległości do obu obiektów podjął się Richard Nugent w pracy opublikowanej w 2002 roku, studiując widma obu gwiazd, potem jasności absolutne i masy. Doszedł do niezbyt precyzyjnych wyników 1900 /- 750 lat świetlnych (jaśniejszy składnik) i 550 /- 230 lat świetlnych (ciemniejszy)[5].
W 2018 roku, na podstawie pomiarów z sondy kosmicznej Gaia, opublikowano wartości paralaks obu tych gwiazd; obliczone na ich podstawie odległości wynoszą odpowiednio: 317,1 parseków[8] (1034 lata świetlne) i 145,8 parseków[9] (476 lat świetlnych).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ John H. Mallas, 1966. list do redakcji „Sky and Telescope”, sierpień 1966, s. 83.
- ↑ Friedrich August Theodor Winnecke, 1869, Doppelsternmessungen. Von Herrn Dr. A. Winnecke. „Astronomische Nachrichten” (8 lutego 1869)
- ↑ Zdjęcie Evereda Kreimera z 1966 roku.
- ↑ Przy pomocy satelity Hipparcos.
- ↑ a b Richard L. Nugent. The Nature of the Double Star M40. „Journal of the Royal Astronomical Society of Canada”. 96, s. 63-65, kwiecień 2002. (ang.).
- ↑ według SEDS.org; SIMBAD podaje 9,64m i 10,11m
- ↑ według SIMBADa; Brian Skiff w prywatnej korespondencji do Richarda Nugenta, cytowanej w pracy Nugenta z 2002 roku podaje K0III oraz G0V – są to jednak dane bardzo zbliżone.
- ↑ HD 238107 w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ HD 238108 w bazie SIMBAD (ang.)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Messier 40 w SEDS.org (ang.)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Messier 40 w bazie SIMBAD (ang.) oraz dane poszczególnych składników: HD 238107, HD 238108
- Katalog gwiazd podwójnych Friedricha Augusta Winnecke (ang.)