Przejdź do zawartości

Maximilian Schell

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maximilian Schell
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 grudnia 1930
Wiedeń

Data i miejsce śmierci

1 lutego 2014
Innsbruck

Zawód

aktor, reżyser, scenarzysta, producent filmowy

Współmałżonek

Natalja Andriejczenko
(1986–2005; rozwód)
Iva Mihanovic
(2013–2014; jego śmierć)

Lata aktywności

1955–2014

Odznaczenia
Krzyż Oficerski za Naukę i Sztukę (Austria) Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RFN
Multimedia w Wikimedia Commons

Maximilian Schell (ur. 8 grudnia 1930 w Wiedniu, zm. 1 lutego 2014 w Innsbrucku) − austriacki aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy, laureat Oscara za rolę pierwszoplanową w filmie Wyrok w Norymberdze (1961)[1]. Później był jeszcze dwukrotnie nominowany do tej nagrody; za pierwszoplanową rolę w filmie Człowiek w szklanej kabinie (1975) oraz za drugoplanową w Julii (1977)[2]. Jego siostra Maria Schell również była aktorką. Był ojcem chrzestnym Angeliny Jolie[3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Wiedniu[4] w rodzinie rzymskokatolickiej[5][6] jako syn aktorki Margarethe (z domu Noe von Nordberg) i właściciela apteki, pisarza i poety Hermanna Ferdinanda Schella[7]. Miał dwie siostry - starszą Margarete (ur. 15 stycznia 1926, zm. 26 kwietnia 2005)[8] i młodszą Immy (ur. 11 lutego 1935)[8] oraz starszego brata Carla (ur. 14 listopada 1927)[8]. Dorastał w atmosferze sztuki, kultury i teatru, które były wszechobecne w jego życiu od dzieciństwa. Mając trzy lata wystąpił w jednej ze sztuk swojego ojca w teatrze w Wiedniu[9]. W 1938, po aneksji Austrii przez nazistowskie Niemcy, rodzina antyfaszystowska Schellów opuściła Anschluss i osiedliła się w Zurychu w Szwajcarii.

Początkowo Max nie był zainteresowany aktorstwem i aspiracją do zostania dramaturgiem, takim jak jego ojciec czy muzyk. W wieku dziesięciu lat napisał swoją pierwszą sztukę. Po zakończeniu II wojny światowej wyjechał do Niemiec studiował historię sztuki i filozofię na Uniwersytecie w Monachium[9]. Następnie wrócił do Zurychu i w latach 1948-49 służył w armii szwajcarskiej, po czym przez kolejny rok studiował na Uniwersytecie Zuryskmi[5]. Tam brał czynny udział w sporcie, jak piłka nożna czy wioślarstwo. W tym czasie pracował jako dziennikarz w niepełnym wymiarze godzin i napisał dla kilku gazet, aby zarabiać pieniądze. Uczęszczał także przez sześć miesięcy na Uniwersytet Bazylejski[6]. Podczas studiów wykonywał zawód w kilku klasycznych i współczesnych sztukach, próbując małych ról. W tym czasie podjął decyzję o karierze aktorskiej.

Kariera

[edytuj | edytuj kod]

W wieku 22 lat zaczął grać w Theater Basel w Bazylei w Szwajcarii. Po kilku występach na scenie, przyjął rolę filmową żołnierza w dramacie wojennym Dzieci, matki i generał (Kinder, Mütter und ein General, 1955). Film przyciągnął międzynarodową uwagę, częściowo ze względu na jego reżysera, László Benedka, którego Dziki z Marlonem Brando, wywołał wielkie kontrowersje, a częściowo ze względu na antywojenną postawę[6]. W melodramacie liberalnego niemieckiego reżysera Helmuta Käutnera The Girl from Flanders (1956).

W 1958 zadebiutował na Broadwayu w roli Paula w spektaklu Interlock z Rosemary Harris[1]. Grał kapitana niemieckiej armii w dramacie wojennym Edwarda Dmytryka Młode lwy (1958) u boku Marlona Brando i Montgomery'ego Clifta. Przyjął także rolę D’Artagnana w telewizyjnej wersji CBS Trzech muszkieterów (Family Classics: The Three Musketeers, 1960). Powrócił do Niemiec, by zagrać na ekranie Hamleta w 1961 w reżyserii Franza Petera Wirtha, a następnie dołączył do gwiazdorskiej obsady dramatu sądowego Stanleya Kramera Wyrok w Norymberdze (1961)[10] jako Hans Rolfe, adwokat obrony. W filmie zagrali między innymi Spencer Tracy i Burt Lancaster, ale Schell zdobył statuetkę dla najlepszego aktora podczas ceremonii rozdania Oskarów w 1961, a także nagrodę krytyków w Nowym Jorku[11].

Stał się międzynarodową gwiazdą[11] i przez następne lata przyjmował propozycje, często z przyczyn komercyjnych, w takich produkcjach jak dramat historyczny Bernarda L. Kowalski Na wschód od Jawy (Krakatoa, East of Java, 1969) z Diane Baker, melodramat Anthony'ego Harveya Gracze (Players, 1979)[12] z Ali MacGraw czy dramat wojenny Franciszkanie w ruchu oporu (The Assisi Underground, 1985)[2] u boku Bena Crossa. W tragikomedii Święty mimo woli (Cronache di un convento, 1962) wcielił się w postać włoskiego zakonnika Giuseppe, a w dramacie Daniela Manna Five Finger Exercise (1962) wg sztuki Petera Shaffera zagrał rolę nauczyciela[13]. W dramacie Vittorio De Sica Więźniowie z Altony (I sequestrati di Altona, 1962) pojawił się jako Franz von Gerlach.

W swojej karierze grał różnorodne role w filmach o tematyce związanej z epoką nazistowską i II wojną światową. Niektóre z nich to: Człowiek w szklanej kabinie (1975) jako przedsiębiorca pochodzenia żydowskiego Arthur Goldman, Julia (1977) Freda Zinnemanna jako Johann z Vanessą Redgrave i Jane Fondą, Wybrańcy (The Chosen, 1981) jako profesor David Malter i Bagaż życia (Left Luggage, 1998) Jeroena Krabbé jako pan Silberschmidt z Isabellą Rossellini.

Występował w filmach telewizyjnych NBC, takich jak Heidi (1968) jako Pan Sesemann z Jean Simmons, Pamiętnik Anny Frank (1980) jako Otto Frank, Miss Rose White (1992) jako Mordecai Weiss z Kyrą Sedgwick czy HBO Stalin (1992) w reżyserii Ivana Passera jako Włodzimierz Lenin.

Po roku 1968 z powodzeniem reżyserował, był producentem, pisał i występował w kilku własnych filmach. Niektóre z nich to Zamek (Das Schloß, 1968) jako 'K' z Ivą Janžurovą, Pierwsza miłość (Erste Liebe, 1970)[10] wg Iwana Turgieniewa, który otrzymał nominację do nagrody Oscara za najlepszy film nieanglojęzyczny, oraz Przechodzień (Der Fußgänger, 1973) jako Andreas Giese z Peggy Ashcroft, sukces komercyjny w Niemczech, który zdobył nagrodę Złoty Glob za najlepszy film nieanglojęzyczny i nominację do nagrody Oscara za najlepszy film nieanglojęzyczny. W 1984 wyreżyserował biograficzny film dokumentalny Marlene i poświęcony Marlene Dietrich[10][2]. W ostatnich latach wiele poświęcił teatrowi, zarówno jako tłumacz[2], jak i reżyser. W 1994 powrócił na kinowy ekran jako Arkady Shapira w dramacie kryminalnym Jamesa Graya Mała Odessa z Timem Roth.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1985–2005 był żonaty z rosyjską aktorką Natalją Andriejczenko[1], z którą miał córkę Nastassję (ur. 1989)[11]. 20 sierpnia 2013 poślubił o 47 lat młodszą niemiecką sopranistkę Ivę Mihanovic[14][15].

Zmarł 1 lutego 2014 w wieku 83 lat w klinice w Innsbrucku[3] w następstwie zapalenia płuc[1][11].

Wybrana filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Anita Gates (2014-02-02): Maximilian Schell, Oscar-Winning Actor in ‘Nuremberg,’ Dies at 83. The New York Times. [dostęp 2014-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-24)]. (ang.).
  2. ↑ a b c d Maximilian Schell. MYmovies. [dostęp 2014-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-24)]. (wł.).
  3. ↑ a b Ama (2014-02-02): Zmarł ojciec chrzestny Angeliny Jolie. Nie żyje Maximilian Schell. Super Express. [dostęp 2014-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-24)]. (pol.).
  4. ↑ Personalidade: Maximilian Schell (Áustria). InterFilmes.com. [dostęp 2018-11-03]. (port.).
  5. ↑ a b Maximilian Schell - Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2018-09-24]. (rum.).
  6. ↑ a b c Brian Baxter (2014-02-02): Maximilian Schell obituary. The Guardian. [dostęp 2014-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-24)]. (ang.).
  7. ↑ Maximilian Schell Biography (1930-). Film Reference. [dostęp 2018-11-03]. (ang.).
  8. ↑ a b c Maria Schell w bazie Notable Names Database (ang.)
  9. ↑ a b Maximilian Schell Biography - Childhood, Life Achievements. Famous People. [dostęp 2014-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-24)]. (ang.).
  10. ↑ a b c Maximilian Schell (8 de Dezembro de 1930). Filmow. [dostęp 2018-09-24]. (port.).
  11. ↑ a b c d Chris Maumedata (2014-02-02): Maximilian Schell: Actor who specialised in roles exploring Nazi era and its legacy and won an Oscar for ‘Judgment in Nuremberg’. The Independent. [dostęp 2014-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-24)]. (ang.).
  12. ↑ Maximilian Schell. AdoroCinema. [dostęp 2018-11-03]. (port.).
  13. ↑ Five Finger Exercise (1962). Rotten Tomatoes. [dostęp 2018-09-24]. (ang.).
  14. ↑ Iva Mihanovic w bazie IMDb (ang.)
  15. ↑ Maximilian Schell hat geheiratet. t-online.de. [dostęp 2018-09-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-24)]. (niem.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Nagroda Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego
1920–1939
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych dla najlepszego aktora
Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Złoty Glob dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym
1970–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maximilian_Schell&oldid=74953400”