Masakra w Soweto
Pomnik Hectora Pietersona w Soweto upamiętniający ofiary masakry | |
Państwo | |
---|---|
Miejsce |
Soweto (dzielnica Johannesburga) |
Data |
16–18 czerwca 1976 |
Liczba zabitych |
co najmniej 176 |
Liczba rannych |
ok. 1000 |
Typ ataku |
strzelanina |
Położenie na mapie Południowej Afryki | |
Położenie na mapie aglomeracji Johannesburga | |
26°15′S 27°51′E/-26,250000 27,850000 |
Masakra w Soweto (również rewolta w Soweto[1]) – brutalne stłumienie protestów, które miały miejsce w dniach 16–18 czerwca 1976 roku w miejscowości Soweto (dziś dzielnicy Johannesburga) w Południowej Afryce.
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]W Południowej Afryce obowiązywał apartheid, system polityczny oparty na segregacji rasowej (przekonaniu o wyższości rasy białej oraz dyskryminujący rdzenną ludność czarnoskórą i kolorową). Jednym z kontrowersyjnych tematów była kwestia języka. Ludność czarnoskóra domagała się uznania ich własnych kultur i języków, na co nie zgadzał się rząd. Pomimo istnienia sprzeciwu wobec segregacji rasowej, rząd był na tyle silny, by stłumić każdą krytykę[2].
W czerwcu 1976 roku władze Południowej Afryki podjęły decyzję o wprowadzenie języka afrikaans w szkołach i uniwersytetach. Decyzja ta wywołała zamieszki na terenie całego kraju[3]. Obok haseł o zniesienie nauki w afrikaans domagano się poprawy jakości edukacji w szkołach dla czarnoskórych[4]. Szacuje się, że w protestach wzięło udział ok. 20 tys. osób, byli to głównie uczniowie[4][5]. Największe protesty odbywały się w Soweto, miejscowości położonej 20 km na południowy zachód od Johannesburga. Tam w wyniku otworzenia ognia przez policję zginęło co najmniej 176 osób[3], a rannych zostało ok. 1000[4]. Według innych źródeł zginęło od 400 do 700 osób[2].
Protesty przełamały bierność, będącą następstwem masakry w Sharpeville z 1960 roku. Protest w Soweto był źródłem niepokojów, trwających do końca 1976 roku. Działania policji potępiła ludność Południowej Afryki, zarówno czarno jak i białoskóra. Wydarzenia w Soweto uświadomiły też skalę wrogości pomiędzy czarnoskórymi Afrykanami a białoskórymi Afrykanerami[5].
Symbolem masakry stał się umierający trzynastolatek Hector Pieterson, sfotografowany przez Sama Nzimę[6].
Następstwa
[edytuj | edytuj kod]Wydarzenia w Soweto potępiła Organizacja Narodów Zjednoczonych w rezolucji z 19 czerwca 1976 roku[7]. Skala wydarzeń zwróciła uwagę opinii międzynarodowej na trudną sytuację Afrykanów w Południowej Afryce[2].
Po masakrze w Soweto rząd południowoafrykański dokonał niewielkich zmian. Od 1976 roku zaczęto przyznawać niepodległość bantustanom. Niepodległość otrzymały: Transkei (1976), Bophuthatswana (1977), Venda (1979) i Ciskei (1981)[8]. Wobec nacisków społecznych przepisy dotyczące języka w szkołach złagodzono, jednak ta decyzja nie uspokoiła sytuacji. Ponadto władze przyznały Afrykanom prawo do wyboru samorządów, jednak decyzja ta została uznana za jałmużnę. W ciągu następnych lat w wyniku coraz większego niezadowolenia społecznego, nacisków ze strony opinii międzynarodowej zmienił się stosunek rządu do apartheidu. W 1994 roku segregację rasową zniesiono[9].
Na część ofiar masakry w Soweto Organizacja Jedności Afrykańskiej i UNICEF ustanowiły Międzynarodowy Dzień Dziecka Afrykańskiego, przypadający na 16 czerwca[4]. Tego samego dnia w Południowej Afryce obchodzony jest Dzień Młodzieży, upamiętniający masakrę[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pawłowska 2010 ↓, s. 473.
- ↑ a b c d The Soweto Uprising, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-05-14] (ang.).
- ↑ a b Romejko 2009 ↓, s. 133.
- ↑ a b c d Day of the African Child 2007. unicef.org. [dostęp 2021-05-14]. (ang.).
- ↑ a b Leśniewski 2020 ↓, s. 98.
- ↑ Hector Pieterson. sahistory.org.za. [dostęp 2021-05-14]. (ang.).
- ↑ Tekst rezolucji. undocs.org. [dostęp 2021-05-14]. (ang.).
- ↑ Romejko 2009 ↓, s. 134.
- ↑ Przemysław Piotr Damski: Apartheid: Apogeum i upadek. Historia Afryki Południowej w wielkim skrócie (cz. 2). histmag.org, 2010-07-11. [dostęp 2021-05-14].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Michał Leśniewski. Przypadek Południowej Afryki. „Pomocnik Historyczny – Dzieje Afryki”. 8, s. 98, 2020.
- Aneta Pawłowska. O wspólnej przestrzeni poszukiwań artystycznych w „białej” i „czarnej” sztuce Republiki Południowej Afryki. „Forum Politologiczne”, 2010. INP UWM Olsztyn.
- Adam Romejko. Rola arcybiskupa Desmonda Tutu w walce z apartheidem. „Forum Politologiczne”, 2009. INP UWM Olsztyn.