Marklowice Górne
49°53′17″N 18°35′19″E/49,888056 18,588611
| wieś | |
 Centrum | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1105[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
43-410[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SCI |
| SIMC |
0225408 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
Położenie na mapie gminy Zebrzydowice  | |
| 49°53′17″N 18°35′19″E/49,888056 18,588611[1]
| |
Marklowice Górne (cz. Horní Marklovice, niem. Ober-Marklowitz) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Zebrzydowice, nad rzeką Pietrówką. Położona na Wysoczyźnie Kończyckiej, w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia sołectwa wynosi 464 ha[4], a liczba ludności 1018, co daje gęstość zaludnienia równą 219,4 os./km².
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item [in] Marclowitz debent esse triginta mansi[5][6][7]. Zapis ten oznaczał, że wieś zobowiązana została do płacenia dziesięciny z 30 łanów mniejszych. Jej powstanie wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) Księstwa Cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).
Początkowo dzisiejsze tereny Marklowic Górnych stanowiły fragment wsi Marklowice, z której w XVII w. wyodrębniły się dwie miejscowości Marklowice Górne i Marklowice Dolne, administracyjnie połączone ponownie w jedną gminę pod koniec XIX w. Na początku XVIII w. jej właścicielem był Jan Adam z rodu Bludowskich, a w 1748 Ernest Leberecht Bludowski dzięki ożenkowi z Elżbietą Konstancją Marklowską[8]. W tym czasie znajdował się tu zamek, folwark, browar i punkt celny. W lutym 1811 roku wybuchł tu bunt chłopski przeciwko utrzymywaniu pańszczyzny. Chłopi wymierzyli karę 50 pałek panu von Minnigerode[9].
Według austriackiego spisu ludności z 1900 gmina Marklowice miała obszar 961 hektarów, zamieszkałych przez 1212 mieszkańców w 174 budynkach, co dawało gęstość zaludnienia równą 126,1 os./km². z tego w Marklowicach Górnych mieszkało 423 osób w 60 budynkach. 418 (98,8%) było katolikami, 1 (0,2%) ewangelikiem, 4 (0,9%) wyznawcami judaizmu, 410 (96,9%) było polsko-, a 5 (1,2%) niemieckojęzycznymi[10]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 70 a mieszkańców do 530, z czego 524 było zameldowanych na stałe, 514 (98,1%) było polsko-, a 10 (1,9%) niemieckojęzycznymi, zaś wszyscy mieszkańcy byli katolikami. Dla porównania w tym samym roku w Marklowicach Dolnych w 126 domach mieszkało 982 osób w 130 domach[11].
Po najeździe wojsk czechosłowackich w 1919 roku gmina została podzielona, część zachodnia (Marklowice Dolne) włączona do Czechosłowacji zaś wschodnia (Marklowice Górne) do Polski. Granice zostały zatwierdzone przez tzw. Radę Ambasadorów w 1920 r. – po stronie polskiej znalazła się szkoła, zaś po stronie czechosłowackiej kościół i cmentarz.
Po zajęciu przez wojska polskie Zaolzia w październiku 1938 na dziesięć miesięcy Marklowice granica polsko-czechosłowacka została zastąpiona wewnątrzpaństwową granicą powiatów frysztackiego (Dolne) i cieszyńskiego (Górne).
Po II wojnie światowej powrócono do granic z okresu międzywojennego.
W latach 1945–1955 stacjonowała tu strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie katowickim.
W miejscowości funkcjonowało przejście graniczne Marklowice Górne – Dolní Marklovice. Funkcjonowało do chwili przystąpienia Polski do układu z Schengen (21 grudnia 2007 roku).
Religia
[edytuj | edytuj kod]Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia pw. świętego Jozafata Kuncewicza).
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]
czerwona trasa rowerowa nr 24 (Pętla rowerowa Euroregionu Śląsk Cieszyński)
żółta trasa rowerowa nr 271 – Jastrzębie-Zdrój – Zebrzydowice (28 km)
Jastrzębski Szlak Krajoznawczy im. Jerzego Fudzińskiego (35,90 km) → trasa: Zebrzydowice – Turza Śląska[12]- Szlak Zamków nad Piotrówką – Kończyce Wielkie – Kończyce Małe – Zebrzydowice – Marklowice Górne – Marklowice Dolne – Pierstna – Piotrowice koło Karwiny – Skrbeńsko – Gołkowice (25 km)
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
-
-
Szkoła Podstawowa. Dawna Szkoła Jubileuszowa Cesarza Franciszka Józefa I, wybudowana w 1900 roku -
Krzyż przydrożny -
Figura św. Jana Nepomucena -
Pomnik poległym podczas II wojny światowej -
Kamień graniczny Cesarstwa Austrii (Ö) i Królestwo Prus (P) -
Granica między Marklowicami Górnymi i Dolnymi podczas pandemii COVID-19
.jpg)
.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 77820
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 775 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Gmina Zebrzydowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Zebrzydowice. [w:] www.zebrzydowice.bip.info.pl [on-line]. 2004, 2004. [dostęp 2010-12-07].
- ↑ Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (online). [w:] www.dokumentyslaska.pl [on-line]. [dostęp 2013-07-22].
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte: Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Breslau: Josef Max & Comp., 1889.
- ↑ Janusz Spyra, Szlachecka rodzina Bludowskich z Dolnych Bludowic herbu Kozioł i zabytki sztuki z nią związane, „Familia Silesiae”, 1, Cieszyn 1997, s. 14-26, ISBN 83-88204-00-9 (pol.).
- ↑ Dariusz Zalega „Zmowa Tworkowska”, Le Monde Diplomatique 1/119/2016
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2013-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-16)].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wypisy z dziejów Zebrzydowic, Kaczyc, Kończyc Małych i Marklowic Górnych. 1305-2005. Helena i Ludwik Bartoszek. Zebrzydowice: Gminny Ośrodek Kultury w Zebrzydowicach, 2005. ISBN 83-908896-3-3.
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
