Marian Baraniecki

Marian Aleksander Baraniecki

Data i miejsce urodzenia	8 grudnia 1848 Warszawa
Data i miejsce śmierci	25 lutego 1895 Kraków
Profesor nauk matematycznych
Alma Mater	Szkoła Główna Warszawska
Doktorat	1871 Uniwersytet w Lipsku
Habilitacja	1892
Profesura	1896
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński

Marian Aleksander Baraniecki herbu Sas (ur. 8 grudnia 1848 w Warszawie, zm. 25 lutego 1895 w Krakowie) – polski matematyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Życiorys

Syn Grzegorza Stanisława Baranieckiego i Marii z Pełczyńskich, córki generała Michała Pełczyńskiego. Studiował w Szkole Głównej Warszawskiej (1865-1869) uzyskując stopień magistra nauk fizyko-matematycznych. Stopień doktora filozofii uzyskał na Uniwersytecie Lipskim w 1871 roku po złożeniu rozprawy Über gegen einander permutable Substitutionen. Stopień magistra czystej (obecnie teoretycznej) matematyki uzyskał w Cesarskim Uniwersytecie Moskiewskim w 1874 po przedstawieniu rozprawy О гипергеометрических функциях (O gipiergieometriczeskich funkcijach). Od 1875 był nauczycielem nadetatowym w II Gimnazjum Męskim w Warszawie, 26 marca 1876 Rada Wydziału Fizyko-Matematycznego Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego udzieliła mu veniam legendi z zakresu matematyki. Był prywatnym docentem na Uniwersytecie Warszawskim do 1885 roku. W tymże roku objął katedrę matematyki na Uniwersytecie Jagiellońskim po prof. Franciszku Mertensie. Na Uniwersytecie Jagiellońskim pozostał przez 10 lat. Zmarł po ciężkiej chorobie w wieku zaledwie 46 lat. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w grobowcu Baranieckich i Smoluchowskich (kwatera D, płd.).

inskrypcja na grobie prof. Mariana Baranieckiego na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

W 1880 poślubił Zofię, Brygidę Pfanhauser (1862-1930), z którą miał wcześnie zmarłego syna Jerzego (1884-1886) oraz dwie córki, Zofię (1881-1959) i Marię Jadwigę (1886-1964). Zofia poślubiła Mariana Smoluchowskiego, Maria Jadwiga – prawnika Tadeusza Zakrzewskiego.

Dorobek

Baraniecki działał głównie na polu nauczania i popularyzacji matematyki, jak i organizacji nauki. Był jednym z inicjatorów "Biblioteki matematyczno-fizycznej". Autor kilku podręczników, w tym:

• Teorya wyznaczników, Towarzystwo Naukowej Pomocy i Nauk Ścisłych, Paryż 1879,
• Arytmetyka, Biblioteka matematyczno-fizyczna, Warszawa 1884,
• Początkowy wykład syntetyczny własności przecięć stożkowych, Biblioteka matematyczno-fizyczna, Warszawa 1885,
• Podręcznik algebry dla uczniów klas wyższych gimnazjów i szkół realnych w Galicji, Kraków, 1893.

Napisane przez niego podręczniki wyróżniały się starannym, niemal współczesnym językiem matematycznym. Baraniecki był twórcą szeregu udanych polskich terminów, takich jak "liczby zespolone" czy "przybliżenie z nadmiarem".

Był promotorem prac doktorskich Stanisława Kępińskiego (w 1891) i Stanisława Żurakowskiego (w 1886).

Bibliografia

• Zdzisław Opial: Zarys dziejów matematyki w Uniwersytecie Jagiellońskim w drugiej połowie XIX wieku, w "Studia z dziejów Katedr Wydziału Matematyki, Fizyki, Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego" pod redakcją Stanisława Gołąba, Kraków 1964.

Linki zewnętrzne

• Prace Mariana Baranieckiego dostępne w Sieci (Katalog HINT)
• Dzieła Mariana Baranieckiego w bibliotece Polona

Literatura uzupełniająca

• Aleksander Birkenmajer, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 272. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0