Małgorzata Lorentowicz

Małgorzata Lorentowicz
Janina Małgorzata Lorentowicz-Janczar
	; Małgorzata Lorentowicz (1962)
Imię i nazwisko	Janina Małgorzata Damięcka
Data i miejsce urodzenia	8 stycznia 1927 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	8 maja 2005 ; Warszawa
Zawód	aktorka
Współmałżonek	Lech Lorentowicz; Tadeusz Janczar; (1958–1997; jego śmierć)
Lata aktywności	1950–2001
	Odznaczenia
	;

Małgorzata Lorentowicz, właśc. Janina Małgorzata Lorentowicz-Janczar^[1] (z domu Damięcka; ur. 8 stycznia 1927^[2] w Warszawie, zm. 8 maja 2005 tamże) – polska aktorka filmowa, teatralna, radiowa i telewizyjna, obsadzana w rolach wytwornych dam z towarzystwa, sanitariuszka AK podczas powstania warszawskiego^[3].

Życiorys

Wczesne lata

Urodziła się w Warszawie^[1] w rodzinie rzymskokatolickiej^[4] jako córka Zofii Damięckiej (z domu Grzybowska) i Czesława Antoniego Damięckiego^[5]. Od 1942 w Armii Krajowej, była sanitariuszką w powstaniu warszawskim^[3] w zgrupowaniu „Kryska”. Nosiła wtedy pseudonim „Duda”^[4].

O występowaniu na scenie marzyła od dzieciństwa. Podczas II wojny światowej studiowała na wydziale humanistycznym^[4]. Dopiero po wojnie postanowiła związać swoją przyszłość z aktorstwem i w 1951 ukończyła studia na PWST w Warszawie^[6].

Kariera

W 1950 zadebiutowała na scenie Teatru Polskiego w Szczecinie w sztuce Krzysztofa Gruszczyńskiego Dobry człowiek w reżyserii Jerzego Uklei. W latach 1951–1952 występowała w Teatrze Ateneum w Warszawie w roli Jeanne Barbier i młodszej damy w przedstawieniu Lwa Sławina Interwencja w reż. Ludwika René. W latach 1952–1955 związała się z Teatrem Polskim we Wrocławiu, gdzie grała Katarinę Bragadini w Angelo tyranie Padwy Wiktora Hugo w reż. Wilama Horzycy (1952), Madeleine Arifon w Procesie Krystyny Berwińskiej w reż. Jakuba Rotbauma (1952), Dianę w Faryzeuszach i grzesznikach Jerzego Pomianowskiego i Małgorzaty Wolin w reż. Czesława Staszewskiego (1952), Lidię w Chirurgu Aleksandra Korniejczuka w reż. Szymona Szurmieja (1953), Elwirę w Mężu i żonie Aleksandra Fredry w reż. Czesława Staszewskiego (1953), Zofię Aleksandrowną w Cieniach Michaiła Sałtykowa-Szczedrina w reż. Romana Sykały, Józefinę w Znakach wolności Romana Brandstaettera w reż. Wilama Horzycy (1953), Lizetę w Igraszkach trafu i miłości Pierre’a de Marivaux w reż. Leoni Jabłonkówny (1954) i Sondrę Finchley w Tragedii amerykańskiej Nikołaja Bazylewskiego w reż. Jakuba Rotbauma (1955).

W 1955 powróciła do Warszawy, gdzie otrzymała angaż w Teatrze Młodej Warszawy (później Teatr Rozmaitości, dziś Teatr Studio). Jak wspominał Witold Sadowy, do stolicy ściągnął ją przyjaciel – ówczesny dyrektor teatru Stanisław Bugajski^[6], u którego występowała tu jako Maritana w Don Cezar de Bazan Adolphe’a Philippe’a d’Ennery i Philippe’a Francois Pinela Dumanoir (1956), Ewa w Ostatniej nocy Zdzisława Skowrońskiego i Helena w Odprawie posłów greckich Jana Kochanowskiego (1956). W Teatrze Młodej Warszawy grała też Annę w Warszawiance Stanisława Wyspiańskiego w reż. Janusza Strachockiego (1957), Annę Prott w Diable na plebanii Agathy Christie w reż. Jana Kulczyńskiego (1957) i Muszkę w Skizie Gabrieli Zapolskiej w reż. Władysława Sheybala (1957) z Ireną Eichlerówną, z którą się przyjaźniła aż do śmierci^[6]. Pracowała potem w Teatrze Narodowym w Warszawie (1957–1960 i 1968–1988) i Teatrze Powszechnym w Warszawie (1960–1968)^[7].

W trakcie swojej kariery wzięła udział w licznych audycjach radiowych, ponad 30 serialach i filmach. Jej najbardziej znane role z seriali i filmów to: Nikodem Dyzma (1956), Wojna domowa (1966), Stawka większa niż życie (1968), Wesele (1972), W labiryncie (1988-1990), Kogel-mogel (1988) i Galimatias, czyli kogel-mogel II (1989)^[8].

Była odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Warszawskim Krzyżem Powstańczym^[9]. Otrzymała także złotą odznakę honorową za zasługi dla Warszawy.

Życie prywatne

Była dwukrotnie zamężna. Jej pierwszy mąż, Lech Lorentowicz (zm. 21 listopada 1987)^[5], był reżyserem m.in. dramatu wojennego Znicz olimpijski (1969)^[10] i serialu Trzecia granica (1975)^[11]. W 1956 poznała swojego drugiego męża Tadeusza Janczara podczas prób do spektaklu Don Cezar de Bazan^[12] w Teatrze Młodej Warszawy. Janczar z poprzedniego związku miał syna Krzysztofa (ur. 1950). Lorentowicz i Janczar wzięli ślub dwa lata po poznaniu. Janczar cierpiał na chorobę afektywną dwubiegunową, przez co w latach 60. i 80. musiał zawiesić karierę aktorską^[12]. Aż cztery razy próbował popełnić samobójstwo^[12]. Zmarł 31 października 1997. Tuż przed jego śmiercią Lorentowicz i Janczar zawarli ślub kościelny^[12].

Małgorzata Lorentowicz zmarła 8 maja 2005 w Warszawie w wieku 78 lat. Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 168-1-20/21)^[13].

Filmografia

1954: Pod gwiazdą frygijską – naczelnikowa Wajszycowa
1956: Nikodem Dyzma – generałowa Dobicińska
1961: Odwiedziny prezydenta – mama Jacka
1963: Pamiętnik pani Hanki – Elisabeth Normann, „żona” Renowickiego
1966: Wojna domowa – matka Basi
1966: Bariera – pani domu
1967: Kiedy miłość była zbrodnią – pielęgniarka w mieszkaniu Ingi
1968: Tabliczka marzenia – pani z Komitetu Rodzicielskiego w kawiarni
1968: Stawka większa niż życie – żona kreisleitera
1968: Testament agi – Sára Babocsai (głos, polski dubbing)
1968: Wszystko na sprzedaż – uczestniczka bankietu
1969: Jak zdobyć pieniądze, kobietę i sławę – nabywczyni psa w samochodzie na podnośniku
1969: Do przerwy 0:1 – żona kierowcy
1970: Mały – Magda Lewicka, matka Natalii
1971: Wiktoryna, czyli czy pan pochodzi z Beauvais? – pani Fersit, uczestniczka obiadu
1971: Przez dziewięć mostów – dziedziczka
1972: Wesele – Radczyni
1973: Brzydkie kaczątko – kierowniczka Łukomska
1978: Romans Teresy Hennert – żona generała Chwościka
1979: Doktor Murek – Wanda Relska, gospodyni Murka/Franza Klemma
1980: Zamach stanu – widz na procesie brzeskim
1981: Spokojne lata – Małgorzata, matka Edwarda
1985: Lubię nietoperze – ciotka Izy
1986: Weryfikacja – pani Maria, właścicielka mieszkania wynajmowanego przez Marka
1986: Cudzoziemka – Luiza, ciotka Róży
1987: Rajski ptak – pacjentka bioenergoterapeuty
1988–1990: W labiryncie – Anna Suchecka, żona profesora
1988: Kogel-mogel – Wolańska, babcia Piotrusia
1989: Galimatias, czyli kogel-mogel II – Wolańska, babcia Piotrusia
1994–1995: Spółka rodzinna – Apolonia Sławska, matka Ali
2001: Przeprowadzki – starsza pani Kubicz, matka Eustachego

Teatr Telewizji

Lista spektakli

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Arkusz rodzinny: Janina Małgorzata Lorentowicz-Janczar (z domu Damięcka). Kielakowie.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].
↑ Datę tę podają bazy filmowe: Internetowa Baza Filmu Polskiego, Filmweb i Stopklatka.pl, jednakże na jej grobowcu widnieje rok 1926.
↑ ^a ^b Tadeusz Lubelski: Encyklopedia kina. Kraków: Biały Kruk, 2010, s. 588. ISBN 978-83-7553-100-8.
↑ ^a ^b ^c Małgorzata Janina Damiecka-Lorentowicz-Janczar ps. Duda, Świder, sanitariuszka. Encyklopedia Medyków Powstania Warszawskiego. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].
↑ ^a ^b Rodzina: Lech Lorentowicz / Janina Małgorzata Lorentowicz-Janczar (z domu Damięcka). Kielakowie.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].
↑ ^a ^b ^c Redakcja „Vivy!”, Wspomnienie: Ciężka choroba, śmierć męża... Tak wyglądało życie Małgorzaty Lorentowicz, „Viva!”, 15 sierpnia 2020
↑ Małgorzata Lorentowicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2022-09-30] .
↑ Małgorzata Lorentowicz [online], Filmweb [dostęp 2022-09-30] (pol.).
↑ W powstaniu "Duda" patrzyła na śmierć kolegów. Gdy przyszła jej kolej, nie odwróciła się do ściany [online], Onet Kultura, 30 września 2022 [dostęp 2022-09-30] (pol.).
↑ Lech Lorentowicz w bazie filmpolski.pl
↑ Lech Lorentowicz w bazie Filmweb
↑ ^a ^b ^c ^d Urszula Wilczkowska: Życie nie rozpieszczało tej aktorki „Kogla Mogla”. Jej mąż 4 razy próbował się zabić, a ona cudem nie została rozstrzelana. Polki.pl, 29 czerwca 2020. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].
↑ Cmentarz Stare Powązki: Piekarscy i Grzybowscy, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-06] .

Linki zewnętrzne

Małgorzata Lorentowicz w bazie Filmweb
Małgorzata Lorentowicz w bazie filmpolski.pl
Małgorzata Lorentowicz na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”

[kielakowie.pl-1] Arkusz rodzinny: Janina Małgorzata Lorentowicz-Janczar (z domu Damięcka). Kielakowie.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].

[2] Datę tę podają bazy filmowe: Internetowa Baza Filmu Polskiego, Filmweb i Stopklatka.pl, jednakże na jej grobowcu widnieje rok 1926.

[lub589-3] Tadeusz Lubelski: Encyklopedia kina. Kraków: Biały Kruk, 2010, s. 588. ISBN 978-83-7553-100-8.

[powstanie-4] Małgorzata Janina Damiecka-Lorentowicz-Janczar ps. Duda, Świder, sanitariuszka. Encyklopedia Medyków Powstania Warszawskiego. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].

[kielakowie-5] Rodzina: Lech Lorentowicz / Janina Małgorzata Lorentowicz-Janczar (z domu Damięcka). Kielakowie.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].

[viva-6] Redakcja „Vivy!”, Wspomnienie: Ciężka choroba, śmierć męża... Tak wyglądało życie Małgorzaty Lorentowicz, „Viva!”, 15 sierpnia 2020

[7] Małgorzata Lorentowicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2022-09-30] .

[8] Małgorzata Lorentowicz [online], Filmweb [dostęp 2022-09-30] (pol.).

[9] W powstaniu "Duda" patrzyła na śmierć kolegów. Gdy przyszła jej kolej, nie odwróciła się do ściany [online], Onet Kultura, 30 września 2022 [dostęp 2022-09-30] (pol.).

[10] Lech Lorentowicz w bazie filmpolski.pl

[11] Lech Lorentowicz w bazie Filmweb

[polki-12] Urszula Wilczkowska: Życie nie rozpieszczało tej aktorki „Kogla Mogla”. Jej mąż 4 razy próbował się zabić, a ona cudem nie została rozstrzelana. Polki.pl, 29 czerwca 2020. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].

[13] Cmentarz Stare Powązki: Piekarscy i Grzybowscy, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-06] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]