Maćkowce (obwód miński)
54°28′33″N 27°24′23″E/54,475833 27,406389
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Wysokość |
201 m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
375 1771 |
| Kod pocztowy |
222442 |
| Tablice rejestracyjne |
5 |
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
| 54°28′33″N 27°24′23″E/54,475833 27,406389
| |
Maćkowce (biał. Мацькаўцы; ros. Матьковцы) – agromiasteczko na Białorusi, w rejonie wilejskim obwodu mińskiego, około 31 km na wschód od Wilejki.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka o majątku pochodzi z roku 1794[1]. Niegdyś Maćkowce wchodziły w skład większego majątku z siedzibą w niedalekich Stajkach będącego własnością rodziny Bohdanowiczów herbu Bogoria. W wyniku działu rodzinnego pod koniec XIX wieku Maćkowce zostały wyłączone z klucza i przypadły Józefowi Bohdanowiczowi (1872–1930), żonatemu z Izą Raue (1877–1926). Ostatnią właścicielką majątku była ich córka Maria Bohdanowicz (1900–1942) rozstrzelana niedaleko swego domu przez Gestapo za współpracę z polskim podziemiem[2][3].
Po II rozbiorze Polski w 1793 roku dobra te, wcześniej należące do województwa wileńskiego Rzeczypospolitej znalazły się na terenie powiatu wilejskiego (ujezdu) guberni mińskiej, a od 1843 roku – guberni wileńskiej. Po I wojnie światowej folwark Maćkowce wrócił do Polski, po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku znalazł się w gminie Olkowicze, od 1 stycznia 1926 roku w gminie Ilia[4], w powiecie wilejskim województwa nowogródzkiego. 13 kwietnia 1922 roku gmina wraz z całym powiatem wilejskim została przyłączona do objętej władzą polską Ziemi Wileńskiej[5], przekształconej 20 stycznia 1926 roku w województwo wileńskie. Od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[6][7][1][8].
W 1866 roku wieś nie istniała, w folwarku mieszkało 19 osób[6]. Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 77 osób, 74 było wyznania rzymskokatolickiego a 3 prawosławnego. Jednocześnie 17 mieszkańców zadeklarowało polską a 60 białoruską przynależność narodową. Było tu 12 budynków mieszkalnych[9]. W 1931 w majątku w 7 domach zamieszkiwało 59 osób[10], oraz 15 w 2 domach na częściowo rozparcelowanych działkach[7]. W 2009 roku we wsi mieszkały 334 osoby[11].
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Olkowiczach. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Ilii i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Olkowiczach[12].
Nieistniejący dwór
[edytuj | edytuj kod].jpg)
_(3).jpg)
W latach 1890–1900 Józef Bohdanowicz zbudował tu dwór o architekturze nawiązującej do klasycyzmu. Był to dziewięcioosiowy dom wzniesiony na planie czworokąta. Był przykryty dwuspadowym dachem gontowym. Miał parterowe skrzydła, a trójosiowa część środkowa była piętrowa. Przed nią był portyk w wielkim porządku o czterech kolumnach podtrzymujących trójkątny szczyt z herbem rodzinnym. Od strony ogrodowej za domem był taras, a nad nim – balkon.
Dwór miał układ dwutraktowy. Wielki salon zajmował całą szerokość domu.
W tym samym czasie urządzono tu dość duży park krajobrazowy z częściowo zachowanym starszym drzewostanem.
Dwór nie zachował się, został zniszczony po 1939 roku[1]. Pozostały gołe ściany młyna wodnego (z 1901 roku), czworaki, ruiny stajni i kaplicy[3][13][14].
Majątek Maćkowce został opisany w 4. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Maćkowce na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-12-06].
- ↑ a b Maćkowce, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 4: Województwo wileńskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 203–205, ISBN 83-04-04020-4, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b Maćkowce. W: Grzegorz Rąkowski: Kresowe rezydencje. Zamki, pałace i dwory na dawnych ziemiach wschodnich II RP, tom 1: województwo wileńskie. T. 5. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017, s. 253–254, seria: Dopalanie Kresów. ISBN 978-83-8098-093-8.
- ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 1929, poz. 928
- ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213 – Art. 8.
- ↑ a b Maćkowce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 888.
- ↑ a b Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. T. 1, Województwo wileńskie. T. 1. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 59. [dostęp 2017-12-06].
- ↑ Maćkowce na stronie Radzima.net. [dostęp 2017-12-06].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 78.
- ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 57.
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. [dostęp 2017-12-06]. (ros.).
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 978.
- ↑ Матьковцы, усадьба Богдановичей. W: Анатолий Тарасович Федорук: Старинные усадьбы Минского края. Mińsk: Полифакт, 2000, s. 360–361. ISBN 985-6107-24-5. [dostęp 2017-12-06].
- ↑ Матьковцы na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2017-12-06]. (ros.).