Liu Hong (astronom)

Liu Hong (chiń. trad. 劉洪; pinyin Liú Hóng, ur. 129 – zm. 210^[1]), imię publiczne Yuanzhuo chiń. trad. 元卓; pinyin Yuánzhuó – jeden z najwybitniejszych astronomów i matematyków okresu dynastii Han i Trzech Królestw.

Życiorys

Piastował rozmaite urzędy, poczynając od wieloletniej (od ok. roku 160) pracy w Biurze Astronomicznym, ale przede wszystkim był specjalistą od kalendarza. W 174 zaproponował system przewidywania zaćmień w oparciu o ruchy Słońca, Księżyca i planet. Pięć lat później jego projekt miał zostać przetestowany empirycznie wraz z konkurencyjnym, autorstwa Liu Gu i Feng Xuna. Dzisiejsze obliczenia wskazują, że przewidywania obydwu stron były równie niedokładne (zaćmienie, przewidywane odpowiednio na 3. i 4. miesiąc, w rzeczywistości miało miejsce dopiero w dziewiątym); ówcześnie też nie udało się udowodnić wyższości żadnego z nich, albowiem w czasie przewidywanych zaćmień chmury zakrywały niebo^[2].

Jego traktaty z lat 174-175, Qiyao Shu (Księga Siedmiu Planet) i Ba Yuan Shu (Księga Ośmiu Żywiołów) zaginęły; prawdopodobnie nawiązywały do buddyjskich koncepcji astrologicznych^[1]. Przetrwał jego napisany wraz z Cai Yongiem Lüli ji (Traktat o Strojonych Piszczałkach i Kalendarzu), który Sima Bian włączył do kroniki Xu Han Shu (續漢書), która następnie została dołączona do Księgi Późniejszych Hanów (Hou Han Shu)^[2]. Przetrwał też jego komentarz do traktatu matematycznego Jiuzhang Suanshu^[2].

W latach 187–188 opracował kalendarz Qian Xiang, który wykorzystywał dokładne długości roku (365 i 145/589 dnia) i miesiąca synodycznego (29 i 773/1457 dnia). Kalendarz ten uwzględniał także przesuwanie się punktu księżycowego perygeum oraz ruchu punktu przecięcia się orbity księżycowej i ekliptyki; wyznaczał ścieżkę Księżyca na tle gwiazd, a także zawierał tablice obliczające tę drogę; oraz obliczenia dotyczące zaćmień i ruchu planet. Był to jeden z najlepszych kalendarzy Chin starożytnych; jego pełne wydanie, sprawdzone i zatwierdzone przez autora, miało miejsce w roku 206^[1].

Pod koniec życia był dowódcą w Kuaiji i zarządcą Shanyangu; zmarł pełniąc tę ostatnią funkcję^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Jiang Xiaoyuan: Liu Hong. W: Encyclopaedia of the history of science, technology, and medicine in non-western cultures. Helaine Selin (red.). Dordrecht: Springer Reference, 2016, s. 2563-2564. ISBN 978-94-007-7748-4.
↑ ^a ^b ^c ^d Liu Hong. W: Rafe de Crespigny: A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23–220 AD). Brill, 2007, s. 510-511. ISBN 90-04-15605-4.

Linki zewnętrzne

John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: Liu Hong (astronom) w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-24].

[ency-1] Jiang Xiaoyuan: Liu Hong. W: Encyclopaedia of the history of science, technology, and medicine in non-western cultures. Helaine Selin (red.). Dordrecht: Springer Reference, 2016, s. 2563-2564. ISBN 978-94-007-7748-4.

[crespigny-2] Liu Hong. W: Rafe de Crespigny: A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23–220 AD). Brill, 2007, s. 510-511. ISBN 90-04-15605-4.

[1]

[2]