Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Armenii

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Armenii – lista miejsc w Armenii wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972^[1] i ratyfikowanej przez Armenię 5 września 1993 roku^[2].

Obecnie (stan w 2020 roku) na liście znajdują się trzy obiekty dziedzictwa kulturowego^[2].

Na armeńskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Armenia zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa, znajdują się cztery obiekty (stan w roku 2020)^[2].

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Armenia na liście światowego dziedzictwa UNESCO

Poniższa tabela przedstawia armeńskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście^[a] wraz z jej angielskim oryginałem^[2];

Położenie – miasto, prowincja; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa^[5]:

kulturowe (K),
przyrodnicze (P),
kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – roku wpisu na listę;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

Nr ref.	Obiekt	Położenie	Typ	Rok	Opis
777	Klasztory w Haghbat i w Sanahin Monasteries of Haghpat and Sanahin		KAm (ii)(iv)	1996 2000	Dwa bizantyjskie klasztory z okresu dynastii Kiurikianów (X–XIII w.) w Hachpacie i w Sanahinie^[6]; klasztory były ważnymi ośrodkami kultury w średniowieczu – Sanahin słynął ze szkoły miniatorskiej i kaligraficznej^[6]. Przykład rozkwitu armeńskiej architektury sakralnej^[6].
	Hachpat	AmHachpat Lorri 41°05′38″N 44°42′43″E/41,093889 44,711944
	Sanahin	AmSanahin Lorri 41°05′13,8″N 44°39′58,0″E/41,087164 44,666108
1011	Katedra i kościoły w Eczmiadzynie i zespół archeologiczny w Zwartnoc Cathedral and Churches of Echmiatsin and the Archaeological Site of Zvartnots		KAm (ii)(iii)	2000	Przykład rozwoju i rozkwitu armeńskiego typu kościoła halowego budowanego na planie krzyża i przekrytego kopułą centralną, który miał istotny wpływ na rozwój architektoniczny i artystyczny regionu^[7].
	Katedra w Eczmiadzynie	AmWagharszapat Armawir 40°09′42″N 44°17′28″E/40,161667 44,291111
	Kościół św. Rypsymy w Wagharszapacie	AmWagharszapat Armawir 40°10′01,3″N 44°18′34,7″E/40,167019 44,309639
	Zespół archeologiczny w Zwartnoc	AmZwartnoc Armawir 40°09′45″N 44°24′12″E/40,162500 44,403333
960	Klasztor Geghard i Dolina Górnego Azatu Monastery of Geghard and the Upper Azat Valley		KAm (ii)	2000	Zespół klasztorny Geghard obejmuje kilka kościołów oraz groby, w większości wykute w skale, charakteryzujące okres największej świetności średniowiecznej architektury armeńskiej^[8].
	Klasztor Geghard	AmKotajk 40°08′25,5″N 44°49′06,6″E/40,140425 44,818511
	Dolina Górnego Azatu	AmKotajk 39°37′57″N 45°29′14″E/39,632500 45,487222

Obiekty na armeńskiej liście informacyjnej UNESCO

Obiekty wpisane na armeńską listę informacyjną UNESCO

Poniższa tabela przedstawia obiekty na armeńskiej liście informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej angielskim oryginałem na armeńskiej liście informacyjnej^[2];

Położenie – miasto, prowincja; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według zgłoszenia^[5]:

kulturowe (K),
przyrodnicze (P),
kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

#	Obiekt	Lokalizacja	Typ (wraz z kryteriami)	Rok	Nr ref.
8	Stanowisko archeologiczne miasta Dwin The archaeological site of the city of Dvin	AmArarat 40°00′16,9″N 44°34′45,0″E/40,004683 44,579169	KAm (ii)(iii)(vi)	1995	Pozostałości antycznego miasta Dwin, dawnej stolicy Armenii, zniszczonego przez Mongołów w XIII wieku^[9].
10	Bazylika Jereruk i stanowisko archeologiczne The basilica and archaeological site of Yererouk	AmAnipemza Szirak 40°26′23,0″N 43°36′33,0″E/40,439722 43,609167	KAm (iii)(iv)(vi)	1995	Pozostałości bazyliki z IV w. – jednego z najwcześniejszych chrześcijańskich zabytków w Armenii oraz pozostałości zabudowań klasztornych i świeckich^[10].
13	Norawank i Dolina Górnego Amaghu The monastery of Noravank and the upper Amaghou Valley	AmSjunik 39°41′03″N 45°13′58″E/39,684167 45,232778	K,PAm (i)(iii)(vi)(vii)(ix)	1995	Norawank – klasztor z XIII wieku, położony w dolinie Amaghu, wzniesiony przez armeńskiego architekta Momika^[11].
14	Monastyr Tatew i Wielka Pustelnia Tatewska oraz sąsiadujące tereny w dolinie rzeki Worotan The monasteries of Tatev and Tatevi Anapat and the adjacent areas of the Vorotan Valley		K,PAm (i)(ii)(iv)(vi)(vii)(ix)	1995	Klasztor Tatew z IX–XIII w. i Wielka Pustelnia Tatewska XVII w. w dolinie rzeki Worotan^[12].
	Tatew	AmSjunik 39°22′46″N 46°15′00″E/39,379444 46,250000
	Wielka Pustelnia Tatewska	AmSjunik 39°23′15,6″N 46°15′38,9″E/39,387665 46,260806

Uwagi

↑ Polskie nazwy podane są za Polskim Komitetem ds. UNESCO^[3], przy czym nazwy geograficzne w nazwach wpisów za Komisją Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej^[4].

Przypisy

↑ UNESCO: Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e UNESCO: Armenia. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).
↑ Armenia. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2020-12-20].
↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: NAZEWNICTWO GEOGRAFICZNE ŚWIATA, Zeszyt 5, Azja Środkowa i Zakaukazie. Warszawa: GŁÓWNY URZĄD GEODEZJI I KARTOGRAFII, 2005, s. 35–42. ISBN 83-239-9019-0. [dostęp 2020-12-20].
↑ ^a ^b UNESCO: The Criteria for Selection. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c UNESCO: Monasteries of Haghpat and Sanahin. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).
↑ UNESCO: Cathedral and Churches of Echmiatsin and the Archaeological Site of Zvartnots. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).
↑ UNESCO: Monastery of Geghard and the Upper Azat Valley. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).
↑ UNESCO: The archaeological site of the city of Dvin. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).
↑ UNESCO: The basilica and archaeological site of Yererouk. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).
↑ UNESCO: The monastery of Noravank and the upper Amaghou Valley. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).
↑ UNESCO: The monasteries of Tatev and Tatevi Anapat and the adjacent areas of the Vorotan Valley. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).

[5] Polskie nazwy podane są za Polskim Komitetem ds. UNESCO^[3], przy czym nazwy geograficzne w nazwach wpisów za Komisją Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej^[4].

[UNESCOkonw-1] UNESCO: Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).

[UNESCOam-2] UNESCO: Armenia. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).

[komitet-3] Armenia. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2020-12-20].

[KSNG-4] Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: NAZEWNICTWO GEOGRAFICZNE ŚWIATA, Zeszyt 5, Azja Środkowa i Zakaukazie. Warszawa: GŁÓWNY URZĄD GEODEZJI I KARTOGRAFII, 2005, s. 35–42. ISBN 83-239-9019-0. [dostęp 2020-12-20].

[criteria-6] UNESCO: The Criteria for Selection. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).

[UNESCO777-7] UNESCO: Monasteries of Haghpat and Sanahin. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).

[UNESCO1011-8] UNESCO: Cathedral and Churches of Echmiatsin and the Archaeological Site of Zvartnots. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).

[UNESCO960-9] UNESCO: Monastery of Geghard and the Upper Azat Valley. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).

[unescotl8-10] UNESCO: The archaeological site of the city of Dvin. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).

[unescotl10-11] UNESCO: The basilica and archaeological site of Yererouk. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).

[unescotl13-12] UNESCO: The monastery of Noravank and the upper Amaghou Valley. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).

[unescotl14-13] UNESCO: The monasteries of Tatev and Tatevi Anapat and the adjacent areas of the Vorotan Valley. [dostęp 2020-12-20]. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[3]

[4]