Przejdź do zawartości

Linia kolejowa Gdańsk Wrzeszcz – Stara Piła

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Linia kolejowa nr 234[1]
Gdańsk Wrzeszcz – Stara Piła
Dane podstawowe
Zarządca

PKP PLK[1]

Numer linii

234[1]

Długość

Pierwotna: 19,898 km
Obecna: 8,898 km

Rozstaw szyn

1435 mm

Sieć trakcyjna

brak

Prędkość maksymalna

40 km/h

Zdjęcie LK234[1]
Zdewastowana nastawnia i tory przy stacji Gdańsk Kokoszki (stan na 2009)
Multimedia w Wikimedia Commons

Linia kolejowa Gdańsk Wrzeszcz – Stara Piła – linia kolejowa ze stacji Gdańsk Wrzeszcz do stacji Stara Piła.

W latach 2013–2015 odbudowana, na odcinku od Wrzeszcza do Kiełpinka, jako dwutorowa linia nr 248.

W latach 2022–2023[2][3][4][5] odbudowano odcinek Kokoszki – Stara Piła – Glincz, inwestycja realizowana była przez Pomorską Kolej Metropolitalną[6] oraz PKP PLK[7] – tzw. bajpas kartuski[a].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

28 lipca 1909 parlament pruski uchwalił ustawę o wybudowaniu linii kolejowej z Gdańska Wrzeszcza do Starej Piły przez Gdańsk Brętowo, Kiełpinek, Kokoszki i Leźno o długości 19,52 km. Poprzez planowany odcinek Czersk – Bąk – Stara Kiszewa – Przywidz – Stara Piła linia miała być fragmentem magistrali stanowiącej najkrótsze połączenie Gdańska z Berlinem, o długości około 500 km.

Zarośnięty nasyp kolejowy w okolicach alei Grunwaldzkiej, nie istnieje od 2013 gdy został zastąpiony nowym (linia kolejowa nr 248)
Pozostałości wiaduktu nad ul. Słowackiego, zostały zburzone latem 2013

Poprowadzona skrajem wzgórz morenowych linia posiadała charakter trasy podgórskiej, a część wiaduktów uzyskała poszerzone podpory do rozbudowy pod drugi tor. Otwarcie jednotorowej linii nastąpiło w dniu 1 maja 1914 i przez okres I wojny światowej kursowały nią 4 pary pociągów osobowych dziennie. Na linii obowiązywała prędkość maksymalna 50 km/h. W 1919, w wyniku zawarcia traktatu wersalskiego, Gdańsk z okolicami odłączono od Rzeszy. Przerwano prace, a odcinek pomiędzy Starą Piłą i Bąkiem nie doczekał się realizacji. W 1920, koło stacji Kiełpinek, linia została przecięta granicą gdańsko-polską, co spowodowało zmniejszenie ruchu pociągów do 3 par. W dwudziestoleciu międzywojennym na stacji tej pociągi miały wydłużony postój, a podróżni przechodzili odprawy paszportowe i celne. Jedynie odcinek Czersk – Bąk został w 1928 ukończony i oddany do eksploatacji. Wybudowane nasypy, wiadukty i ślady dużych robót ziemnych w okolicach Starej Kiszewy i Liniewa były widoczne do lata 2013. Linia przetrwała prawie do końca ostatniej wojny[8][9][10].

Wycofujące się z Gdańska niemieckie wojska pod koniec marca 1945 wysadziły największe z wiaduktów (nad ul. Grunwaldzką/ul. Wita Stwosza/ul. Polanki/ul. Słowackiego/ul. Dolne Migowo). Był to element obrony. Wysadzając te mosty Niemcy zamierzali tymczasowo zablokować przejście dla atakującej Armii Czerwonej[11]. W latach powojennych Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych w Gdańsku podjęła decyzję by istniejący, pozostały na niezniszczonych odcinkach tor kolejowy rozebrać[12][13][14].

Jednym z obiektów niezniszczonych w 1945 i zachowanych do 2013 był Wiadukt Weisera (zwany także Mostem Weisera; nazwa od wydanej w 1987 książki Weiser Dawidek Pawła Huelle).

Charakterystyczny, zalesiony nasyp kolejowy i pozostałości zawalonych wiaduktów (np. Wiadukt Weisera) wpisały się w krajobraz tej części Gdańska. Elementy trasy linii wykorzystywane były do maja 2013 jako ścieżka spacerowo–rowerowa w obrębie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.

Współczesność

[edytuj | edytuj kod]

Na przełomie czerwca i lipca 2013 ukazała się książka Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby Henryka Jursza[15], pierwsza kompletna monografia dawnej kolei kokoszkowskiej, której historyczną następczynią jest Pomorska Kolej Metropolitalna[16].

W latach 2013–2015 odcinek Gdańsk Wrzeszcz – Gdańsk Kiełpinek został odbudowany jako dwutorowa linia kolejowa nr 248 i połączony nowym odcinkiem biegnącym przez Port Lotniczy im. Lecha Wałęsy do linii nr 201[b].

W lipcu 2018 podjęto decyzję o remoncie w 2019 przez PKP PLK odcinka Stara Piła – Gdańsk Kokoszki oraz odbudowie przez PKM S.A. 1,5 km odcinka Gdańsk Kokoszki – Gdańsk Kiełpinek[17].

29 marca 2019 PKM S.A. otworzyło oferty na koncepcję rewitalizacji fragmentu linii kolejowej nr 234 z budową przystanku Karczemki. Zamawiający szacunkową wartość zamówienia określił na 598,6 tys. zł, natomiast złożone oferty opiewały na kwoty od 977,9 tys. zł (Infra – Centrum Doradztwa) przez 1,025 mln zł (Transprojekt Gdański) do 1,464 mln zł (Multiconsult Polska)[18]. Koncepcję rewitalizacji kilometrowego odcinka trasy kolejowej z Karczemek do Kokoszek wraz z budową przystanku Karczemki wykonało konsorcjum firm Infra i EnviRail[19], umowę w tej sprawie podpisano 22 maja 2019[20]. W 2020 ogłoszono przetarg na realizację zadania o szacunkowej wartości inwestycji w wysokości ponad 56 mln zł[21]. Wykonawcą robót na tym odcinku za kwotę 43 mln zł została gdyńska firma Torhammer[22]. Umowę na realizację inwestycji podpisano 23 grudnia 2020[23][24].

W sierpniu 2019 podpisano ostateczne porozumienie między Urzędem Marszałkowskim, PKM S.A. i PKP PLK w sprawie budowy i modernizacji linii kolejowej przez Kokoszki i Starą Piłę[25]. Ogłoszenie przetargu na modernizację tego pozbawionego mijanek odcinka o długości 16 km nastąpiło w 2019, jednak z uwagi na przekroczenie przez oferentów określonego na 216,8 mln zł budżetu (najtańsza oferta opiewała na 250,3 mln zł) został on unieważniony[26]. Nowy przetarg, z ograniczonym zakresem robót (np. ograniczeniem prędkości do 80 km/h), ale z przewidzianą do realizacji mijanką w Kokoszkach, ogłoszono w lutym 2020[27][28]. Również i tym razem najtańsza oferta (137,7 mln zł) przekroczyła założony budżet (123 mln zł)[29][30]. W kolejnym przetargu na realizację odcinka PKP PLK wybrana została oferta konsorcjum firm Rajbud i Torhammer o wartości 91,5 mln zł[31].

W grudniu 2022 podczas budowy bajpasu kartuskiego realizowanego przez PKM S.A., nieopodal ulic Dojazdowej i Osiedlowej w Gdańsku Kokoszkach, odkryto ruiny przyczółków przedwojennego wiaduktu. Został on wysadzony w powietrze 1 września 1939 przez wycofujących się z Kokoszek polskich celników[32][33].

W latach 2021[34]–2023[35][36] trwała elektryfikacja linii kolejowej nr 248[37][38][39].

W latach 2022–2023[2][3][4] odbudowano linię od Kokoszek do Starej Piły. Inwestycja była realizowana wspólnie przez PKM S.A.[40] oraz PKP PLK[41] – tzw. bajpas kartuski[a].

3 lutego 2024 odbył się, zorganizowany przez poznański TurKol, przejazd pociągiem na trasie Gdańsk Główny – Kartuzy – Gdańsk Główny przez Kokoszki i Starą Piłę[42][43]. Jednocześnie był to pierwszy pociąg osobowy na tej linii kolejowej od 1945[44]. 29 lutego tego samego roku na torach bajpasu kartuskiego w Gdańsku Kokoszkach po raz pierwszy pojawił się spalinowy zespół trakcyjny SA133-026, przeznaczony do obsługi pasażerów nowej linii kolejowej[45][46]. 11 marca 2024 po bajpasie kartuskim[a] zaczęły kursować pociągi pasażerskie[47]. W tym samym miesiącu ukazała się książka Kolejowym bajpasem z Trójmiasta do Kartuz Henryka Jursza i Piotra Odya[48]. Monografia o reaktywowanej linii z Kokoszek do Kartuz czyli bajpasie kartuskim.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c bajpas kartuski – kolejowa trasa objazdowa z Gdańska do Kartuz przez Gdańsk Kokoszki i Starą Piłę, w śladzie linii kolejowych nr 229 i 234. Powstała ona w związku z przygotowywaną przez PKP PLK elektryfikacją i budową drugiego toru na linii nr 201 Gdynia – Kościerzyna – Bydgoszcz. Prace przy bajpasie kartuskim trwały w latach 2022–2023 i składały się z dwóch części: modernizacji ok. 15 km istniejącej linii Gdańsk Kokoszki – Stara Piła – Żukowo – Glincz (należącej do PKP PLK i przez nią zrealizowanej) oraz odbudowy niespełna 1,5 km toru na odcinku Gdańsk Kiełpinek – Gdańsk Kokoszki (zrealizowanej przez spółkę PKM S.A. przy ścisłej współpracy z miastem Gdańsk).
  2. ↑ starotorze – po wybudowaniu PKM, starotorze było wyraźnie widoczne tylko od miejsca, gdzie linia nr 248 przebiega pod nieodległą od Gdańska Kiełpinka Obwodnicą Trójmiasta i skręca w stronę przystanku Gdańsk Matarnia. Starotorze ciągnęło się do ulicy Nowatorów, pod którą przebiegało prostopadle, w dzielnicy Kokoszki.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Tylko odcinek Gdańsk Kokoszki – Stara Piła.
  2. ↑ a b Bajpas kartuski na ukończeniu. Kiedy zakończenie prac?. kartuzy.info. [dostęp 2023-04-13].
  3. ↑ a b Bajpas kartuski czynny w tym roku? Według planów nowym szlakiem pociągi mają ruszyć jesienią. radiogdansk.pl, 2023-04-23. [dostęp 2023-05-06].
  4. ↑ a b Przystanek Gdańsk Kokoszki - reaktywacja. Kiedy koniec budowy tzw. bajpasa kartuskiego?. gdansk.pl, 2023-08-22. [dostęp 2023-08-23].
  5. ↑ Bajpas kartuski. Kursy pociągów wielką niewiadomą. pulsgdanska.pl, 2023-11-03. [dostęp 2023-11-03].
  6. ↑ Budowa Bajpasu Kokoszkowskiego. pkm-sa.pl. [dostęp 2022-07-16].
  7. ↑ Bajpas Kartuski, czyli kolejowa oferta dobrych podróży z Kaszub do Gdańska. plk-sa.pl. [dostęp 2022-07-16].
  8. ↑ WIG – Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000, GDAŃSK (Danzig) Warszawa 1938. igrek.amzp.pl. [dostęp 2023-05-16]. P31-S27-E_GDANSK_1938.jpg. (pol.).
  9. ↑ Mapa 1938. mapywig.org. [dostęp 2023-05-16]. (pol.).
  10. ↑ Trójmiasto na historycznej mapie. mapa.trojmiasto.pl. [dostęp 2023-05-14].
  11. ↑ Maciej Naskęt: Szlakiem wiaduktów Kolei Kokoszkowskiej. trojmiasto.pl, 2013-03-30. [dostęp 2023-03-01].
  12. ↑ „Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby” Henryka Jursza (strona 92). pkm-sa.pl. [dostęp 2021-04-12].
  13. ↑ Rozbiórka odcinka Wrzeszcz – Kokoszki. draftcloud.jursz.pl. [dostęp 2021-04-12].
  14. ↑ W 15 minut do Kartuz. tomek.strony.ug.edu.pl. [dostęp 2020-12-28].
  15. ↑ „Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby” Henryka Jursza. pkm-sa.pl. [dostęp 2021-01-31].
  16. ↑ Premiera książki Henryka Jursza „Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby”. pkm-sa.pl, 2013-06-26. [dostęp 2013-06-26].
  17. ↑ Michał Jamroż: Mamy to! PKP zmodernizuje linię do Kokoszek. Będzie nowa linia kolejowa. 2018-07-25. [dostęp 2018-08-01].
  18. ↑ Droższy bajpas kartuski. Otwarto koperty w przetargu. trojmiasto.wyborcza.pl, 2019-05-21. [dostęp 2023-05-16].
  19. ↑ Już wiadomo, kto przygotuje budowę łącznika bajpasu kartuskiego dla PKM. Ale będzie drożej niż zakładano. radiogdansk.pl, 2019-05-03. [dostęp 2023-05-16].
  20. ↑ Umowa na „bajpas kartuski” gotowa do podpisu. trojmiasto.wyborcza.pl. [dostęp 2023-05-16].
  21. ↑ PKM ma czterech chętnych do budowy części kolejowego bajpasu kartuskiego. trojmiasto.wyborcza.pl. [dostęp 2023-05-16].
  22. ↑ Bajpas kartuski. PKM wybrała wykonawcę swojej części trasy kolejowej. trojmiasto.wyborcza.pl. [dostęp 2023-05-16].
  23. ↑ Bajpas kartuski. Za dwa lata pojedziemy nową trasą kolejową między Gdańskiem a sercem Kaszub. trojmiasto.wyborcza.pl. [dostęp 2023-05-16].
  24. ↑ Elektryfikacja PKM. Wszyscy deklarują współpracę. trojmiasto.wyborcza.pl. [dostęp 2023-05-16].
  25. ↑ W 2022 roku będzie nowa linia kolejowa. Jest ostateczne porozumienie. trojmiasto.wyborcza.pl. [dostęp 2023-05-16].
  26. ↑ Objazd kolejowy na Kaszuby ma być gotowy za 2,5 roku [online], trojmiasto.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  27. ↑ Przetargi na „bajpas kartuski” zaraz ruszą. Ale inwestycja mocno okrojona Objazd kolejowy na Kaszuby ma być gotowy za 2,5 roku [online], trojmiasto.wyborcza.pl [dostęp 2023-05-16] (pol.).
  28. ↑ Drugie podejście do bajpasu kartuskiego. PKP PLK daje szansę Kokoszkom [online], trojmiasto.wyborcza.pl [dostęp 2023-05-16] (pol.).
  29. ↑ Bajpas kartuski znów za drogi [online], trojmiasto.pl [dostęp 2023-05-16] (pol.).
  30. ↑ Oferty na bajpas kartuski znów za wysokie. PKP PLK ma negocjować ceny [online], trojmiasto.wyborcza.pl [dostęp 2023-05-16] (pol.).
  31. ↑ Realizacja bajpasu kartuskiego coraz bliżej. PKP wybrały wykonawcę swojej części [online], trojmiasto.wyborcza.pl [dostęp 2023-05-16] (pol.).
  32. ↑ Kolejarze odkryli mury wiaduktu wysadzonego w dniu wybuchu II wojny światowej. trojmiasto.pl, 2022-12-06. [dostęp 2022-12-06].
  33. ↑ Ruiny przedwojennego wiaduktu odsłonięte na budowie Bajpasu Kartuskiego. youtube.com, 2022-12-06. [dostęp 2022-12-06].
  34. ↑ l, Wybrano firmę, która zbuduje przystanek Gdańsk Firoga i zelektryfikuje linię kolejową PKM [online], gdansk.pl [dostęp 2021-04-29] (pol.).
  35. ↑ Elektryfikacja PKM zakończona! 12 czerwca 2023 r. na linię wyjadą pierwsze pociągi elektryczne [online], pkm-sa.pl, 7 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-07] (pol.).
  36. ↑ Przełomowy dzień na linii PKM. trojmiasto.pl, 2023-06-12. [dostęp 2023-06-12].
  37. ↑ Elektryczne pociągi wyjadą na linię PKM od czerwca. Znamy rozkład jazdy [online], pulsgdanska.pl, 15 maja 2023 [dostęp 2023-05-16] (pol.).
  38. ↑ Pierwsze elektryczne pociągi PKM, ale tylko w czerwcu [online], trójmiasto.pl, 24 maja 2023 [dostęp 2023-05-24] (pol.).
  39. ↑ Elektryczne pociągi na Pomorską Kolej Metropolitalną wrócą we wrześniu. rynek-kolejowy.pl, 2023-07-05. [dostęp 2023-07-06].
  40. ↑ Budowa Bajpasu Kokoszkowskiego. pkm-sa.pl. [dostęp 2023-01-20].
  41. ↑ Bajpas Kartuski, czyli kolejowa oferta dobrych podróży z Kaszub do Gdańska. plk-sa.pl. [dostęp 2023-01-20].
  42. ↑ Pierwszy pociąg pasażerski przejechał bajpasem kartuskim. exspresskaszubski.pl, 2024-02-03. [dostęp 2024-02-04].
  43. ↑ Bajpas kartuski gotowy. Odbył się pierwszy przejazd pociągiem pasażerskim na trasie Gdańsk - Kartuzy. kartuzy.naszemiasto.pl, 2024-02-05. [dostęp 2024-02-05].
  44. ↑ Dzień przy linii kolejowej Pierwszy pociąg osobowy od 1945 roku na linii kolejowej Wrzeszcz-Kokoszki. youtube.com/, 2024-02-03. [dostęp 2024-02-04].
  45. ↑ Pierwszy w historii szynobus wjechał z linii PKM na bajpas kartuski. expresskaszubski.pl, 2024-03-01. [dostęp 2024-03-01].
  46. ↑ Mała rewolucja na PKM. Pociągi przez Kokoszki i do Gdańska Głównego. trojmiasto.pl, 2024-02-28. [dostęp 2024-02-29].
  47. ↑ Pociągi pojechały po Bajpasie Kartuskim. trojmiasto.pl, 2024-03-11. [dostęp 2024-03-11].
  48. ↑ „Kolejowym bajpasem z Trójmiasta do Kartuz”. Henryk Jursz i Piotr Odya odsłaniają tajniki powstawania bardzo kolejowej i pomorskiej książki. dziennikbaltycki.pl/, 24 maja 2024. [dostęp 2024-05-25].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]


Linie kolejowe w Polsce
1–99
100–199
200–299
300–395
401–458
501–585
601–699
700–786
800–899
900–999
Transport kolejowy w Gdańsku
czynne
stacje kolejowe
przystanki PKP
przystanki SKM
przystanki PKM
stacje towarowe
linie kolejowe
powiązane z koleją w Gdańsku
nieczynne
stacje kolejowe
przystanki kolejowe
przystanki SKM
stacje towarowe
linie kolejowe

Herb Gdańska

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Linia_kolejowa_Gdańsk_Wrzeszcz_–_Stara_Piła&oldid=75294320”