Naziemek zielonawy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
naziemek zielonawy |
| Nazwa systematyczna | |
| Albatrellus cristatus (Schaeff.) Kotl. & Pouzar Česká Mykologie 11(3): 154 (1957) | |
.JPG)
.JPG)
Naziemek zielonawy (Albatrellus cristatus (Schaeff.) Kotl. & Pouzar) – gatunek grzybów z rodziny naziemkowatych (Albatrellaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Albatrellus, Albatrellaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Jacob Christian Schäffer nadając mu nazwę Boletus cristsatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1957 r. František Kotlaba i Zdeněk Pouzar, przenosząc go do rodzaju Albatrellus[1]. Synonimy nazwy naukowej[2]:
- Boletus cristatus Schaeff. 1774
- Boletus cristatus Schaeff. 1774 var. cristatus
- Caloporus cristatus (Schaeff.) Quél. 1888
- Grifola cristata (Schaeff.) Gray 1821
- Grifola cristatiformis Murrill 1943
- Grifola poripes (Fr.) Murrill 1904
- Laeticutis cristata (Schaeff.) Audet 2010
- Polypilus poripes (Fr.) Bondartsev & Singer 1941
- Polyporus agilis Viv. 1834
- Polyporus cristatiformis (Murrill) Murrill 1943
- Polyporus cristatus (Schaeff.) Fr. 1821
- Polyporus flavovirens Berk. & Ravenel 1853
- Polyporus poripes Fr. 1851
- Polyporus virellus Fr. 1838
- Scutiger cristatus (Schaeff.) Bondartsev & Singer 1941
Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też nazwy żagiew grzebieniasta lub bielaczek grzebieniasty[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]O średnicy 5–20 cm, kształt nieregularny, powyginany, najpierw łukowaty, później płasko rozpostarty. Powierzchnia sucha i gładka lub nieco aksamitna i skórzasta. Starsze okazy pękają, ale nie łuszczą się i nie dzielą na poletka. Kolor górnej strony owocnika od żółtego do żółtobrązowego, czasami z zielonkawym odcieniem[4].
Rurkowy. Rurki o długości 1–5 mm, pory drobne (1–3 na mm), kanciaste, koloru od białego do żółtego, czasami zielonkawe[4].
Wysokości 3–6 cm i grubości 1–2,5 cm, centryczny lub wyrastający nieco poza środkiem kapelusza. Kolor żółtawy, powierzchnia gładka i sucha[4].
Kolor od białego do oliwkowego, a wokół tuneli wydrążonych przez larwy owadów jest zielonkawy. Pod wpływem KOH powoli barwi się na czerwono[4]. U dojrzałych grzybów jest gorzki[5].
- Cechy mikroskopowe
Strzępki generatywne bez przegród, rzadko rozgałęziające się. Mają grubość 2,5–4,5 μm i są cienko, lub umiarkowanie grubościenne. Strzępki łącznikowe są cienko, średnio lub grubościenne, często rozgałęziające się i mają grubość 5–12 μm, a niektóre nawet do 20 μm. Podstawki zgrubiałe o rozmiarach 25–35 × 7–10 μm z czterema sterygmami. Bazydiospory szeroko elipsoidalne, słabo amyloidalne, o rozmiarach 5–7 × 4–5 μm[6].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Europie i we wschodniej części USA[7]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przetrwanie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą utrzymywać się zagrażające mu czynniki[8]. Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Danii, Holandii, Szwecji i w Niemczech[3].
Znaleźć go można w lasach iglastych pod jodłami, świerkami, a także w lasach liściastych, głównie pod bukami i dębami. Rośnie na ziemi, na próchniejących korzeniach lub pniakach[3].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb mikoryzowy. Młode owocniki są jadalne, ale niesmaczne[9].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]- naziemek białawy {Albatrellus ovinus) – kapelusz biały, później żółtawy[9]
- tzw. naziemek kozionogi (Scutiger pes-caprae) – kapelusz brązowawy i popękany na powierzchni[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2011-11-15].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Mushroom Expert. ''Albatrellus cristatus'' [online] [dostęp 2011-12-05].
- ↑ Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Albatrellus cristatus [online], Mycobank [dostęp 2014-09-09].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-01].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.