Mleczaj pręgowany
_Fr_29114.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mleczaj pręgowany |
| Nazwa systematyczna | |
| Lactarius zonarius (Bull.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 336 (1838) | |
| Zasięg | |
| |
Mleczaj pręgowany, mleczaj niesmaczny (Lactarius zonarius (Bull.) Fr.) – gatunek grzybów z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1783 r. Jean Baptiste Bulliard, nadając mu nazwę Agaricus zonarius. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1838 r. Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Lactarius[1]. Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus insulsus Fr. 1821
- Galorrheus insulsus (Fr.) P. Kumm. 1871
- Galorrheus zonarius (Bull.) P. Kumm. 1871
- Lactarius insulsus (Fr.) Fr.1838
- Lactifluus insulsus (Fr.) Kuntze 1891
- Lactifluus zonarius (Bull.) Kuntze 1891
Obydwie polskie nazwy podała Alina Skirgiełło w 1998 r., według ówczesnych bowiem ujęć taksonomicznych były to 2 odrębne gatunki: Lactarius insulsus (Fr.) Fr. (mleczaj niesmaczny) i Lactarius zonarius (Bull.) Fr.[3] Jednak według aktualnych ujęć Index Fungorum L. insulsus jest synonimem L. zonarius, tak więc prawidłowa polska nazwa tego gatunku to mleczaj pręgowany.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Kapelusz
Średnica 5–19 cm, rzadko do 12 cm, kształt początkowo płaski z podwiniętym brzegiem, potem głęboko wklęsły, często z falistym lub płatowatym brzegiem. Powierzchnia w stanie wilgotnym nieco śluzowata, w stanie suchym początkowo zupełnie gładka, potem nieco oszroniona, żółta z cytrynowym odcieniem, ochrowa do pomarańczowozłotej, z licznymi, gęstymi, koncentrycznymi, nieco ciemniejszymi pręgami tej samej barwy, tylko przy brzegu bardziej szarymi[3].
- Blaszki
Jasnokremowe, gęste[3].
- Trzon
Wysokość 2–4 cm, grubość 1–2 cm, masywny, walcowaty, pełny lub częściowo pusty. Powierzchnia u młodych okazów biała, u starszych ochrowoszara, matowa, gładka, ale czasami brudnoochrowymi jamkami, u podstawy z rzadką, kremową grzybnią. Po uciśnięciu zmienia barwę na brudnoochrową[3].
- Miąższ
Jędrny, twardy, biały, tylko w korze trzonu nieco rudawy, po dłuższym czasie na powietrzu staje się żółty do szarorudego, w końcu szary. Ma owocowy zapach. Mleczko wydziela się obficie, jest białe, nie zmienia na powietrzu barwy, w smaku jest bardzo ostre i gorzkie[3].
- Wysyp zarodników
Jasnoochrowy[3].
- Cechy mikroskopowe
Bazydiospory 7–9,5 × 6–7,5 µm, szeroko owalne, o powierzchni siateczkowatej z pojedynczymi brodawkami. Podstawki 40–50 × 8–10 µm. Cystydy nieliczne, wąskowrzecionowate z długim wierzchołkiem[3].
- Gatunki podobne
Bywa mylony z mleczajem najostrzejszym (Lactarius acerrimus), który odróżnia się jaśniejszym kapeluszem i mniej wyraźnymi pręgami[3], oraz brakiem plamek na trzonie. Mleczaj złocisty (Lactarius chrysorrheus) ma również białe i gorzkie mleczko, ale nie palące, a na powietrzu szybko zmieniające kolor na żółty[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[5]. W Polsce gatunek rzadki[6]. Najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek zagrożony wyginięciem[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech i Holandii[6].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Rośnie w lasach, zaroślach i na leśnych polanach. Pojawia się od lipca do października. Najczęściej spotykany jest pod topolami i dębami[6].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Grzyb niejadalny z powodu bardzo piekącego smaku[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 100, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 274, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Występowanie Lactarius zonarius na świecie (mapa) [online] [dostęp 2024-10-27] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 386–387, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Stanowiska Lactarius zonarius w Polsce [online] [dostęp 2024-10-27] (pol.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 66, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Ladislav Hagara, Ottova encyklopedie hub, wyd. 1, Praga: Ottovo nakladatelství, 2015, s. 434–435, ISBN 978-80-7451-407-4, OCLC 903090511 [dostęp 2024-10-26].