Mleczaj karłowaty
_Figure_4.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mleczaj karłowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Lactarius nanus J. Favre Ergebn. wiss. Unters. schweiz. NatnParks 5 (no. 33): 205 (1955) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Mleczaj karłowaty (Lactarius nanus J. Favre) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1955 r. Jules Favre i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Polską nazwę nadała Alina Skirgiełło w 1988 r.[2]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 1–3,5 cm, początkowo półkulisty, potem płaski z małym, ostrym garbkiem lub bez garbka. Powierzchnia matowa, początkowo brązowa z szarofioletowym odcieniem, potem brązowordzawa, bez strefowania. Brzeg delikatnie omszony, czasami z ciemnymi plamkami, podwinięty[3].
Dość gęste, przyrośnięte i nieco zbiegające, z międzyblaszkami, czasem rozwidlone, o barwie od ciemno cielistej do jasnopomarańczowej, po uszkodzeniu brązowieją[3].
O wysokości 0,5–2 cm i grubości 0,2–0,6 cm, walcowaty. Powierzchnia nie lepka i nie śliska, brązowordzawa, górą oszroniona, na środku naga, u podstawy omszona[3].
Brązowordzawy, pod skórką kapelusza nieco brązowofioletowy,, bez wyraźnego zapachu. Mleczko wydziela się skąpo, jest białe i nie zmienia barwy na powietrzu, w smaku nieco piekące[3].
Biały[3].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki owalne, 8–9,5 × 6,5–7,5, o powierzchni pokrytej brodawkami i licznymi łączącymi je listewkami tworzącymi nieregularną siatkę. Podstawki 40–41 × 10–11,5. Cheilocystydy dość liczne (20–)35–40(–55) x 6–8(–11), pleurocystyd brak, lub rzadsze[3].
- Gatunki podobne
Barwą kapelusza podobny jest mleczaj sutkowaty (Lactarius mammosus). Można pomylić także z małymi okazami mleczaja szaroplamistego (Lactarius vietus), ale jego blaszki nie mają pomarańczowego odcienia[3].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Znane są nieliczne jego stanowiska w Europie, Azji i Ameryce Północnej[4]. W Polsce do 2003 r. jedyne stanowisko[2] podał w 1978 r. S. Frejlak w Kotle Czarnego Stawu Gąsienicowego w Tatrach[3]. W późniejszej literaturze mykologicznej brak nowych stanowisk[5]. Nie znajduje się jednak w czerwonej księdze gatunków zagrożonych[6], zdaniem W. Wojewody jego częstość występowania i stopień zagrożenia nie są znane[2].
Naziemny grzyb mykoryzowy. W Polsce notowany na wysokości 1650 m n.p.m. wśród roślinek wierzby zielnej[2]. W Alpach Szwajcarskich występuje na wysokości 2300–2650 m, czasami licznie, dochodząc do granicy wiecznego śniegu[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-08] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 378, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h i Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 105–106, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ Występowanie Lactarius nanus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-04-08] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-03-20].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 66, ISBN 83-89648-38-5.