Mleczaj złocisty

Mleczaj złocisty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	mleczaj
Gatunek	mleczaj złocisty
	Nazwa systematyczna
	Lactarius chrysorrheus Fr.; Epicr. syst. mycol.: 342 (Uppsala, 1838)
	Zasięg
	; Zasięg w Europie i Azji
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mleczaj złocisty (Lactarius chrysorrheus Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go Elias Fries 1838 r. i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna^[1]. Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: bedłka tygrysowa, podrydzyk ostry, podrydzyk psi^[2]. Synonimy naukowe^[3].

Galorrheus chrysorrheus (Fr.) P. Kumm. 1871
Lactarius chrysorrheus f. immutabilis Maire 1937
Lactarius theiogalus var. chrysorrheus (Fr.) Quél. 1886
Lactifluus chrysorrheus (Fr.) Kuntze 1891

Morfologia

Kapelusz

Średnica 4–6(9) cm, kształt początkowo wypukły szybko jednak rozpłaszcza się i w końcu jest staje się, w środku zagłębiony do wklęsłego. Brzeg początkowo podwinięty, później rozpostarty, ostry. Powierzchnia gładka, w stanie wilgotnym śliska. Barwa od jasno mięsistej do jasno-ochrowo-pomarańczowej. Posiada kilka ciemniejszych, wyraźnych lub rozmytych pręg^[4].

Blaszki

Blaszki z międzyblaszkami, przy trzonie przyrośnięte, czasami rozwidlone. Mają barwę jasnopłową pomarańczowym odcieniem^[4].

Trzon

Wysokość 2,5–4(8) cm, grubość cm i grubości 0,7–1(2) cm, walcowaty, młody gąbczasty, dojrzały pusty. Powierzchnia gładka. Delikatnie oszroniona, czasami z małymi i płytkimi jamkami. Barwa trochę jaśniejsza od kapelusza^[4].

Miąższ

Kruchy, biały, na powietrzu szybko żółknący. Smak początkowo łagodny, później piekący^[5].

Mleczko

Obficie wyciekające, najpierw białe, po 2–3 sekundach cytrynowożółte. W pierwszym momencie wydaje się lagodne, później jednak jest silnie piekące na języku i w gardle^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników białawy z cielistym odcieniem. Zarodniki szeroko owalne o rozmiarach 7,1–9,1 × 6–7,5 μm. Na powierzchni posiadają niskie brodawki połączone różnej długości listewkami tworzącymi rzadką siateczkę. Podstawki mają rozmiar 36–44 × 7–10 μm. Niezbyt liczne, wrzecionowate cystydy mają rozmiar 45–65 × 7–10 μm i wystają zarówno na ostrzu, jak i na bokach blaszek^[4].

Gatunki podobne

mleczaj modrzewiowy (Lactarius porninsis), z nieżółknącym mleczkiem, towarzyszący modrzewiowi.
mleczaj bagienny (Lactarius lacunarum), również rosnący pod dębami, z mleczkiem tylko trochę żółknącym.

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, w Europie, Azji i Oceanii^[6]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Estonii i Holandii^[2].

Naziemny grzyb mykoryzowy. Rośnie od lipca do końca jesieni, w lasach liściastych i mieszanych, głównie pod dębami, zwykle w dużych grupach. Gatunek dość częsty na nizinach^[2].

Grzyb niejadalny.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 372, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e AlinaA. Skirgiełło AlinaA., Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 46, ISBN 83-85444-65-3 .
↑ AurelA. Dermek AurelA., Grzyby znane i mniej znane, Warszawa: Państ. Wyd. Rolnicze i Leśne, 1988, s. 354, ISBN 83-09-01196-2 .
↑ Występowanie Lactarius chrysorrheus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-09-10] (ang.).
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 66, ISBN 83-89648-38-5 .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).

[check-2] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 372, ISBN 83-89648-09-1 .

[sf-3] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).

[skir-4] AlinaA. Skirgiełło AlinaA., Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 46, ISBN 83-85444-65-3 .

[der-5] AurelA. Dermek AurelA., Grzyby znane i mniej znane, Warszawa: Państ. Wyd. Rolnicze i Leśne, 1988, s. 354, ISBN 83-09-01196-2 .

[gbif-6] Występowanie Lactarius chrysorrheus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-09-10] (ang.).

[mirek-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 66, ISBN 83-89648-38-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]