Lakówka ametystowa

Lakówka ametystowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	piestróweczkowate
Rodzaj	lakówka
Gatunek	lakówka ametystowa
	Nazwa systematyczna
	Laccaria amethystina (Huds.) Cooke; Grevillea 12(no. 63): 70 (1884)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lakówka ametystowa (Laccaria amethystina (Huds.) Cooke) – gatunek grzybów z rodziny piestróweczkowatych (Hydnangiaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Laccaria, Hydnangiaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1778 r. William Hudson nadając mu nazwę Agaricus amethystinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1884 r. Mordecai Cubitt Cooke, przenosząc go do rodzaju Laccaria^[1]. Niektóre synonimy nazwy naukowej^[2]:

Agaricus amethystinus Huds. 1778
Agaricus amethystinus Huds. 1778, var. amethystinus
Agaricus lividopurpureus With. 1792
Collybia amethystina (Huds.) Quél. 1888
Laccaria hudsonii Pázmány 1994
Laccaria laccata var. amethystina (Huds.) Rea 1922
Russuliopsis laccata var. amethystina (Huds.) J. Schröt. 1889

Nazwę polską nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako bedłka fioletowa^[3].

Morfologia

Kapelusz

O średnicy 2–6 cm, u młodych okazów półkulisty lub dzwonkowaty z podwiniętym brzegiem i wgłębieniem na środku, u starszych staje się łukowaty, w końcu płaski i lejkowaty o pofałdowanych brzegach. Jest higrofaniczny. Skórka gładka, u dorosłych okazów delikatnie płatowata i o lekko żłobionych brzegach. W czasie wilgotnej pogody ma kolor fioletowy lub brązowofioletowy, w czasie suchej, lub u starszych okazów białawofioletowawy^[4].

Blaszki

Grube, rzadkie, często pofalowane. Są szeroko przyrośnięte do trzonu lub nieco tylko zbiegające. U młodych okazów fioletowe, później oprószone białawo zarodnikami^[4]. Nawet gdy owocniki są wyblaknięte, ich blaszki pozostają fioletowe^[5].

Trzon

Wysokości 3–12 cm i grubości 3–10 mm, pusty w środku, włóknisty, dołem nieco zgrubiały. Kolor taki sam, jak kapelusza^[4].

Miąższ

Wodnisty, w czasie wilgotnej pogody lekko fioletowy, w czasie suchej różowobrązowawy, o niewyraźnym zapachu i smaku^[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki brodawkowane, o rozmiarach 7–10 μm^[6].

Występowanie i siedlisko

Gatunek szeroko rozprzestrzeniony. Występuje w Azji, Europie, Ameryce Północnej, Środkowej i w Nowej Zelandii^[7]. W Europie Środkowej gatunek pospolity^[5]. Również w Polsce występuje pospolicie^[6].

Rośnie nie tylko w lasach, ale również w ogrodach, parkach i innych siedliskach na spróchniałym drewnie lub na ziemi, zarówno pod drzewami liściastymi, jak i iglastymi, najczęściej jednak pod drzewami z rzędu bukowców (Fagales)^[8]. Badania naukowe wykazały, że lakówka ametystowa jest grzybem azotolubnym – najliczniej i najobficiej rośnie w glebie o dużej zawartości amoniaku i związków azotu^[9]. Te preferencje glebowe powodują, że może występować w miejscach po dawnych latrynach, cmentarzach, masowych grobach i miejscach zakopania zwłok^[10].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. Grzyb jadalny, jednak niezbyt smaczny, poza tym o małych rozmiarach, z tego też powodu bez praktycznego znaczenia spożywczego^[6].

Gatunki podobne

Istnieje możliwość pomyłki z trującą grzybówką fioletowawą (Mycena pura). Różnica: mniej smukły owocnik i charakterystyczny zapach rzodkiewki lub rzepy. Lakówka ametystowa może też być pomylona z liliową odmianą trującego strzępiaka ziemistoblaszkowego (Inocybe geophylla), który różni się garbkiem na kapeluszu i nieprzyjemnym zapachem^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20] .
↑ ^a ^b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
↑ ^a ^b AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3 .
↑ ^a ^b ^c BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0 .
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-01] .
↑ Thomas Laessoe (1998). Mushrooms (flexi bound). Dorling Kindersley. ISBN 0-7513-1070-0.
↑ Mueller 1992. ''Laccaria amethystina'' Cooke [online] [dostęp 2013-02-25] .
↑ Niezwykły grzyb. Widziałeś taki okaz? Możliwe, że znalazłeś zwłoki [online], www.wp.pl [dostęp 2021-09-26] .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] .

[2] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20] .

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[wag-4] PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[gmin-5] AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3 .

[gum-6] BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0 .

[7] Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-01] .

[8] Thomas Laessoe (1998). Mushrooms (flexi bound). Dorling Kindersley. ISBN 0-7513-1070-0.

[9] Mueller 1992. ''Laccaria amethystina'' Cooke [online] [dostęp 2013-02-25] .

[10] Niezwykły grzyb. Widziałeś taki okaz? Możliwe, że znalazłeś zwłoki [online], www.wp.pl [dostęp 2021-09-26] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]