Kwaszenina
49°33′12″N 22°39′01″E/49,553333 22,650278
| osada | |
.jpg) Dawne Wojskowe Gospodarstwo Rolne w Kwaszeninie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-712[2] |
| Tablice rejestracyjne |
RBI |
| SIMC |
0361784[3] |
Położenie na mapie gminy Ustrzyki Dolne  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego  | |
| 49°33′12″N 22°39′01″E/49,553333 22,650278[1]
| |
Kwaszenina – osada w Polsce w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Ustrzyki Dolne[3][4].
Szlachecka wieś prywatna Quaschenina własność Herburtów położona była w 1589 roku w ziemi przemyskiej województwa ruskiego[5]
Położenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Kwaszenina położona jest w Górach Sanocko-Turczańskich w Karpatach Wschodnich w południowo-wschodniej Polsce. Przez miejscowość z zachodu na wschód przepływa rzeka Wyrwa. Od wschodu graniczy z Ukrainą z miejscowością Michowa w rejonie starosamborskim obwodu lwowskiego. Od południa graniczy z Jureczkową i Liskowatem, z zachodu z Wojtkówką, Wojtkową i Jamną Górną i od północy z Makową i Arłamowem. Najwyższe wzniesienie leży na południu osady i są to Kopce 610 m n.p.m. Przez miejscowość przebiega droga powiatowa nr 2089R Jureczkowa – Kwaszenina – Arłamów, a od niej droga gminna prowadzi do granicy państwowej. Najbliższe miasto to Ustrzyki Dolne odległe o 25 km. Do Przemyśla jest 40 km, a do Sanoka 50 km. Powierzchnia osady wynosi 2570 ha.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kwaszenina wspominana była po raz pierwszy w dokumentach w 1511 i wchodziła obok między innymi Arłamowa, Paprotna i Sopotnika w skład klucza dobromilskiego Herburtów. Właścicielem dóbr dobromilskoch a więc i Kwaszeniny był wówczas podkomorzy przemyski Jan Herburt, a później kolejno kasztelan lwowski Stanisław Herburt (do 1584), kasztelan przemyski Szczęsny Herburt (do 1601), sekretarz królewski Jan Szczęsny Herburt (do 1616) i jego syn Jan Leon Herburt. W 1622 Jan sprzedał majątek Czuryłom, a ci z kolei Koniecpolskim. W 1693 dobra dobromilskie (także Kwaszeninę) nabył wojewoda płocki Jan Dobrogost Krasiński. Do czasów rozbiorów dobra były jeszcze w posiadaniu Białogłowskich i Lubomirskich. W czasie zaborów Kwaszenina należała do austriackich dóbr kameralnych. W końcu XIX wieku we wsi działał tartak wodny oraz wydobywano amatorskimi metodami olej skalny do celów gospodarskich.
Za II RP gmina jednostkowa w powiecie dobromilskim w woj. lwowskim. W 1921 w Kwaszeninie było 164 domy i liczyła 1018 mieszkańców (953 wyznania gr-kat, 19 rz-kat, 45 mojż.). Podczas spisu 529 osób (pomimo wyznania greckokatolickiego) podało narodowość polską. Z kolei w 1939 wieś zamieszkiwało 1220 osób w tym 1140 Ukraińców, 25 Polaków i 55 Żydów. 1 sierpnia 1934 weszła w skład nowo utworzonej zbiorowej gminy Dobromil[6], w granicach której utworzyła gromadę[7].
Po II wojnie światowej wieś włączona do ZSRR, gdzie weszła w skład rejonu dobromilskiego w obwodzie drohobyckim. W maju 1948, w związku z korektą granicy państwową między Polską a ZSRR, wieś włączono prawie w całości z powrotem do Polski[8]. Z Kwaszeniny wysiedlono łącznie 827 osoby (168 rodzin)[9][10]. Włączono ją do gminy Wojtkowa w powiecie przemyskim w nowo utworzonym województwie rzeszowskim[11]. 1 lipca 1952 gmina Wojtkowa weszła w skład nowo utworzonego powiatu ustrzyckiego[12].
Po wysiedleniu mieszkańców w latach 1945-1948 we wsi pozostało 6 polskich rodzin. W latach 1960. wysiedlono także ostatnich mieszkańców. W latach 1962–1992 wyludniona wieś wraz z sąsiednimi miejscowościami: Arłamowem, Grąziową, Jamną Górną, Jamną Dolną, Krajną, Łomną i Trójcą wchodziła w skład Ośrodka Wypoczynkowego Urzędu Rady Ministrów. W 1973 powstała tu z inicjatywy płk. Kazimierza Doskoczyńskiego, na podstawie zarządzenia nr 85 prezesa Rady Ministrów z listopada 1972, oraz zarządzenia ministra spraw wewnętrznych nr 19/org. z 8 lutego 1973, JW Nr 2667 w ramach Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW[13], która miała za zadanie, zagospodarować niezaludnione tereny oraz zaopatrywać w żywność, bazę hotelową ośrodka URM W-2 Arłamów. W 1983 utworzono Wojskowe Gospodarstwo Rolne w Kwaszeninie[14]. Gospodarstwo funkcjonowało do 1992[15].
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Religia
[edytuj | edytuj kod]We wsi była parafia greckokatolicka i drewniana cerkiew pw. św. Mikołaja z 1797, rozebrana w 1954 przez WOP[16] oraz założona w 1835 szkoła trywialna.
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Wieś leży na terenie założonego w 1992 Parku Krajobrazowego Gór Słonnych.
Szlaki piesze
Górski szlak turystyczny (niebieski) Rzeszów – Grybów na odcinku Ustrzyki Dolne – Jureczkowa – Kwaszenina – Suchy Obycz 618 m n.p.m. – Kalwaria Pacławska
Szlak Arłamowski: Leszczawa Dolna – Grąziowa – Kiczera – Jamna – w Kwaszeninie dojście do Górskiego szlaku turystycznego (niebieskiego) Rzeszów – Grybów
Szlaki rowerowe
Śladami Dobrego Wojaka Szwejka R-63: na odcinku Jureczkowa – Kwaszenina – Medyka[17]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 66028
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 646 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 6.
- ↑ Dz.U. 1934 nr 64 poz. 541
- ↑ Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 94
- ↑ УКАЗ Президії Верховної Ради Української РСР (15 травня 1948 р.) ПРО ЗМІНИ В АДМІНІСТРАТИВНО-ТЕРИТОРІАЛЬНОМУ ПОДІЛІ МЕДИКІВСЬКОГО, ДОБРОМИЛЬСЬКОГО, НИЖАНКОВИЦЬКОГО І МОСТИСЬКОГО РАЙОНІВ ДРОГОБИЦЬКОЇ ОБЛАСТІ.
- ↑ APP, PUR Przemyśl, sygn. 9, Odpis Ogólnego Ostatecznego Protokołu przebiegu granicy państwowej między Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, k. 11–12.
- ↑ Zapałowski, A. (2016). Granica w ogniu: 35." Przemyska" Komenda Odcinka WOP w działaniach przeciw OUN i UPA w latach 1945-1948. Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.
- ↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej (1948): Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948, s. 175.
- ↑ Dz.U. 1951 nr 65 poz. 446
- ↑ Krzysztof Potaczała: Bieszczady w PRL-u. Olszanica: Wydawnictwo BOSZ, 2012, s. 224-225. ISBN 978-83-7576-154-2.
- ↑ Paweł Piotrowski, „Militarne dzieje Bieszczad w XX wieku”, w: „Bieszczady w Polsce Ludowej 1944-1989, Rzeszów 2009 [online] [dostęp 2024-05-15].
- ↑ Krzysztof Potaczała: Bieszczady w PRL-u. Część 2. Olszanica: Wydawnictwo BOSZ, 2013. ISBN 978-83-7576-187-0.
- ↑ Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 365. ISBN 978-83-61577-68-3.
- ↑ Opis szlaku
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Kryciński, Pogórze przemyskie, Warszawa 1992
- Stanisław Kryciński, Pogórze przemyskie – informator krajoznawczy, Demart, Warszawa 2006
- Stanisław Kryciński, Przemyśl i Pogórze Przemyskie, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2014, ISBN 978-83-62460-51-9.
- Grzegorz Rąkowski, Ukraińskie Karpaty i Podkarpacie, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2013, ISBN 978-83-62460-31-1, OCLC 840316814.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Kwaszenina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 18.
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta |
|
| Wsie |
|
| Części wsi |
|
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Nieistniejące wsie i ich części |
