Krzysztof Penderecki
Krzysztof Penderecki (2008) | |
Imię i nazwisko |
Krzysztof Eugeniusz Penderecki |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
23 listopada 1933 |
Data i miejsce śmierci |
29 marca 2020 |
Instrumenty | |
Gatunki | |
Zawód |
kompozytor, dyrygent, wykładowca akademicki |
Aktywność |
1953–2020 |
Odznaczenia | |
| |
Strona internetowa |
Krzysztof Eugeniusz Penderecki (ur. 23 listopada 1933 w Dębicy, zm. 29 marca 2020 w Krakowie[1]) – polski kompozytor, dyrygent i pedagog muzyczny. Przedstawiciel polskiej szkoły kompozytorskiej lat sześćdziesiątych XX wieku. Profesor i rektor Akademii Muzycznej w Krakowie, która 1 stycznia 2021 przyjęła jego imię.
Skomponował cztery opery, osiem symfonii i szereg innych utworów orkiestrowych, koncertów instrumentalnych, oprawę chóralną głównie tekstów religijnych, a także utwory kameralne i instrumentalne. Wśród jego najbardziej rozpoznawalnych utworów są Ofiarom Hiroszimy – Tren, Pasja według św. Łukasza, Polskie Requiem oraz III Symfonia.
Studiował kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie (obecnie Akademia Muzyczna w Krakowie), gdzie po uzyskaniu dyplomu podjął pracę nauczyciela akademickiego. Po raz pierwszy zdobył rozgłos w 1959 po premierowym wykonaniu utworów Strofy, Emanacje i Psalmy Dawida na festiwalu Warszawska Jesień. Powszechne uznanie przyniosła mu kompozycja Tren na orkiestrę smyczkową, poświęcona ofiarom ataku atomowego na Hiroszimę, oraz chóralne dzieło Pasja według św. Łukasza. Jego pierwsza opera, Diabły z Loudun, została premierowo wystawiona w Hamburgu i Stuttgarcie w 1969. Począwszy od połowy lat 70. styl kompozytorski Pendereckiego zmienił się, a jego pierwszy koncert skrzypcowy skupił się na półtonie i trytonie. W latach 80. powstało jego chóralne dzieło Polskie Requiem.
Jego muzyka niejednokrotnie była wykorzystywana przez twórców filmowych. Utwory Pendereckiego znalazły się w filmach, takich jak Egzorcysta Williama Friedkina, Lśnienie Stanleya Kubricka, Dzikość serca Davida Lyncha, Ludzkie dzieci Alfonso Cuaróna, Katyń Andrzeja Wajdy oraz Wyspa tajemnic Martina Scorsese. Sam również napisał muzykę do szeregu polskich i zagranicznych filmów[2].
Za swoją pracę otrzymał szereg prestiżowych nagród, w tym dwukrotnie Prix Italia: w 1967 i 1968, oraz czterokrotnie Nagrodę Grammy: w 1988, 1999 (dwie) i 2017. Szereg uczelni wyższych w Europie i Stanach Zjednoczonych przyznało mu tytuł doctora honoris causa. Posiadał honorowe obywatelstwo Bydgoszczy[3] i był honorowym prezesem Związku Kompozytorów Polskich[4]. Otrzymał szereg odznaczeń państwowych. Kawaler najwyższego polskiego odznaczenia, Orderu Orła Białego. Był także wielokrotnie nominowany do nagród Akademii Fonograficznej „Fryderyk” w kategoriach muzyki poważnej (w tym czterokrotnie w kategorii kompozytor roku muzyki poważnej). W 2009 otrzymał Złotego Fryderyka za całokształt twórczości w muzyce poważnej[5].
Był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności[6] oraz Akademii Fonograficznej ZPAV. Przewodniczył jury w konkursie kompozytorskim na skomponowanie opery Człowiek z Manufaktury[7]. W 2012 dziennik „The Guardian” nazwał go „najprawdopodobniej największym żyjącym polskim kompozytorem”[8].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesne lata
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 23 listopada 1933 w Dębicy[9]. Był synem adwokata Tadeusza Pendereckiego i Zofii z domu Berger[10]. Ze strony ojca dziadek był pochodzenia ukraińskiego[11][12] i należał do kościoła greckokatolickiego[13], a babcia Stefania Szylkiewicz, miała pochodzenie ormiańskie, natomiast ze strony matki – niemieckie[14][15]. O ukraińskim pochodzeniu nazwiska i rodziny ze strony dziadka Penderecki dowiedział się dopiero na początku lat 90., kiedy to podczas przedstawień na Ukrainie poznał krewnych[11][16]. Wywodził się z rodziny o tradycjach artystycznych[17] – muzykami byli m.in. jego ojciec, a także dziadek, Robert Berger (zawodowo bankier); kuzynem był zaś Tadeusz Kantor[14].
Mając sześć lat[18], uczęszczał na lekcje gry na fortepianie[17], które przerwał z powodu niepedagogicznego podejścia nauczycielki[18]. Po zakończeniu II wojny światowej zaczął naukę gry na skrzypcach[18]. Pracował też ze Stanisławem Dallą[18], u którego boku zaczął pisać swoje pierwsze kompozycje[18] – brak nut z etiudami skrzypcowymi spowodowany wojną zmusił ich do samodzielnego pisania ćwiczeń[18]. Pobierał też lekcje kompozycji u Franciszka Skołyszewskiego. W latach 1955–1958 studiował kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie w klasie Artura Malawskiego.
Działalność muzyczna
[edytuj | edytuj kod]W 1959 za kompozycje: Strofy, Emanacje oraz Psalmy Dawida zdobył trzy pierwsze nagrody w konkursie Związku Kompozytorów Polskich[18]. W nagrodę otrzymał stypendium umożliwiającego wyjazd na zagraniczną uczelnię[18]. W tym czasie z przyjaciółmi (m.in. Piotrem Skrzyneckim i Bronisławem Chromym) założył Piwnicę pod Baranami[18].
Równocześnie zajął się komponowaniem muzyki dla teatru i filmu. Pierwszym spektaklem teatralnym z muzyką Pendereckiego był Złoty kluczyk/ Jekateriny Borysowej w reżyserii Władysława Jaremy (premiera 12 maja 1957 roku w Krakowie w Teatrze Lalek „Groteska”)[19]. W 1959 roku w Studiu Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej stworzył muzykę do pierwszego filmu animowanego Bulandra i diabeł w reżyserii Jerzego Zitzmana i Lechosława Marszałka[20]. W 1959 roku napisał partyturę do pierwszego krótkometrażowego filmu fabularnego Jana Łomnickiego Nie ma końca wielkiej wojny (WFDiF Warszawa)[21]. W kolejnych latach stworzył ponad dwadzieścia oryginalnych opraw muzycznych spektakli dramatycznych, ponad 40 – lalkowych oraz skomponował oryginalną muzykę do co najmniej jedenastu filmów dokumentalnych i fabularnych oraz do dwudziestu pięciu filmów animowanych dla dorosłych i dla dzieci[22].
Międzynarodowy rozgłos przyniosły mu utwory o oryginalnej kolorystyce dźwiękowej, często wykorzystujące niekonwencjonalne techniki artykulacji[23] (np. stukanie w denko instrumentów smyczkowych). Taka technika kompozytorska otrzymała miano sonoryzmu, w tym stylu skomponowana została m.in. Pasja według św. Łukasza. Niedługo później stworzył pierwsze dzieło operowe Diabły z Loudun, którego prawykonanie odbyło się 20 czerwca 1969 w Operze Hamburskiej w reżyserii Konrada Swinarskiego.
Od 1973 zajmował się dyrygenturą, prowadząc polskie oraz światowe zespoły symfoniczne, wykonując m.in. utwory Beethovena, Schuberta, Mendelssohna, Szostakowicza oraz własne.
Od 1978 był członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa (SKOZK).
W 1996 skomponował symfonię-oratorium Siedem bram Jerozolimy na zamówienie miasta Jerozolimy z okazji jubileuszu 3000 lat Świętego Miasta; prawykonanie miało miejsce w Jerozolimie 9 stycznia 1997, a pierwsze wykonanie w Polsce odbyło się w Warszawie 14 marca 1997.
Założył międzynarodową akademię muzyczną Europejskie Centrum Muzyki w Lusławicach, gdzie mieszkał od 1976. Otwarcie akademii odbyło się 21 maja 2013[24][25].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Był jednym z pierwszych kompozytorów wykorzystujących w grze technikę wydobywania dźwięku nietradycyjnymi sposobami z tradycyjnych instrumentów[23], która otrzymała miano sonoryzmu. Ten styl charakteryzują np. utwory Ofiarom Hiroszimy – tren, Polymorphia i De natura sonoris oraz Pasja według św. Łukasza, chociaż w utworze tym kontrastem wobec awangardowo skomponowanych, dramatycznych scen są epizody medytacyjne, nawiązujące do tradycyjnej melodii i harmonii.
W niebanalny sposób realizował postulaty ówczesnej awangardy (jej zakończeniem w twórczości kompozytora była I Symfonia na orkiestrę). Jednym z nich był „aleatoryzm niezamierzony”, polegający na niedokładnym zapisywaniu partytur. Wprawdzie ogromnie utrudniało to wykonania i z powodu protestów wykonawców w późniejszych wydaniach kompozytor zezwalał na zapisywanie nut w konwencjonalny, precyzyjny sposób (uzmysławia to pierwsze i późniejsze wydania Pasji według św. Łukasza), lecz sama koncepcja stanowiła wyraźne usprawnienie procesu zapisywania złożonych partytur na ogromne obsady wokalno-instrumentalne i pozwalała szybciej realizować kolejne zamówienia.
U progu lat 70. porzucił technikę sonorystyczną, coraz częściej komponował tonalnie, orkiestrując w stylu niemieckiej muzyki symfonicznej z końca XIX wieku (Symfonia wigilijna). Zarzucano mu, że „zdradził awangardę”, ale ten styl znalazł aprobatę szerokiej publiczności. W Polsce zainteresowanie budziły w latach 80. utwory nawiązujące do wydarzeń politycznych, np. Polskie Requiem, jeden z utworów zaliczanych do tzw. socrealizmu liturgicznego.
W oryginalny sposób konstruował swoje wieloczęściowe utwory. Najpierw powstawała jedna lub kilka części, następnie dopisywane były do nich następne. Tym sposobem utwór był wielokrotnie prezentowany w wersji premierowej. Świadczy to o zaangażowaniu kompozytora w proces tworzenia dzieła i ciągłym dążeniu do doskonałości. Powstawało w ten sposób Polskie Requiem, a w 2020 w trakcie przedłużania była VIII Symfonia, której początkowa wersja zamówiona została na otwarcie Filharmonii w Luksemburgu i tam wykonana w 2005.
Skłonność do usprawniania procesu twórczego, której pierwszym przejawem był aleatoryzm niezamierzony, skłoniła Pendereckiego do przeniesienia do muzyki tradycji znanej w przeszłości w środowisku malarzy, a polegającej na tym, iż mistrz przyjmuje zamówienia i koordynuje pracę, natomiast uczniowie wykonują konkretne zadania, takie jak adaptacja utworu na kolejne obsady albo rozwinięcie pomysłów naszkicowanych przez mistrza.
Melancholijny charakter wielu epizodów w utworach z ostatnich lat wynika z osobistych preferencji kompozytora, których nie ujawnił osobiście.
Fragmenty dzieł Pendereckiego wykorzystał Andrzej Wajda w filmie „Katyń”; opracowanie ścieżki dźwiękowej przygotował Stanisław Radwan, a wcześniej Stanley Kubrick w filmie Lśnienie.
Działalność pedagogiczna
[edytuj | edytuj kod]Wkrótce po ukończeniu studiów podjął działalność pedagogiczną na macierzystej uczelni. Wśród jego studentów znaleźli się m.in. Marek Stachowski, Abel Korzeniowski, Stanisław Radwan, Antoni Wit, Joanna Wnuk-Nazarowa czy Krzysztof Meyer; ten ostatni jednak wspomina, że przez dwa lata studiów u Pendereckiego spotkał się z nim „dokładnie siedem razy”, a pracę dyplomową Penderecki jedynie przekartkował[26].
W 1972 Penderecki, nie należąc do PZPR, dzięki swojej renomie oraz interwencji w Ministerstwie Kultury grupy wykładowców uczelni (m.in. Mieczysława Tomaszewskiego, Krzysztofa Meyera oraz partyjnego Krzysztofa Missony) został nominowany na rektora, zamiast wybranego przez władze Tadeusza Machla[27]. Krakowska PWSM stała się wówczas jedyną uczelnią o niepartyjnych władzach, samego Pendereckiego nazywano „parasolem”[27]. Rektorat Pendereckiego trwał nieprzerwanie przez 15 lat.
Działalność społeczna i polityczna
[edytuj | edytuj kod]13 listopada 2007 został członkiem Honorowego Komitetu Rozwoju Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli[28]. Został członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010[29] oraz przed wyborami prezydenckimi w Polsce w 2015 roku[30].
Życie rodzinne
[edytuj | edytuj kod]W wieku 21 lat poślubił koleżankę ze szkoły średniej, pianistkę Barbarę Gracę[31], która przyjęła jego nazwisko[32]. Mieli córkę, Beatę, która została absolwentką Akademii Muzycznej i dziennikarką Polskiego Radia w Krakowie. Para rozwiodła się[32].
19 grudnia 1965[33] zawarł związek małżeński z Elżbietą Solecką, która również przyjęła jego nazwisko. Doczekali się dwójki dzieci, Łukasza (ur. 1966)[31] i Dominiki (ur. 1971)[31]. Syn ukończył cztery kierunki studiów: medycynę, psychologię, zarządzanie i polonistykę, a także praktykował jako psychiatra[34], a córka została absolwentką filologii włoskiej[34].
Śmierć i pogrzeb
[edytuj | edytuj kod]Zmarł 29 marca 2020 w Krakowie[35][36]. Urna z jego prochami do czasu pogrzebu została złożona w bazylice św. Floriana, zaś 2 kwietnia 2020 odbyła się msza żałobna[37][38]. Z uwagi na pandemię COVID-19, uroczystości pogrzebowe kompozytora odbyły się dwa lata po śmierci kompozytora, czyli 29 marca 2022[39]. Prochy Krzysztofa Pendereckiego spoczęły w Panteonie Narodowym w kryptach kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie.
Dorobek kompozytorski
[edytuj | edytuj kod]Utwory sceniczne
[edytuj | edytuj kod]Opery
[edytuj | edytuj kod]- 1968–1969: Diabły z Loudun (The Devils of Loudun) – Opera w trzech aktach (Libretto kompozytora na podstawie The Devils of Loudun Aldousa Huxleya w opracowaniu Johna Whitinga)
- 1975: Najdzielniejszy z rycerzy (radiowa opera dziecięca) (Libretto Ewa Szelburg-Zarembina)
- 1976–1978: Paradise Lost (Raj utracony) – Sacra Rappresentazione w dwóch aktach (na podstawie poematu Johna Miltona – Raj utracony)
- 1984–1986: Czarna maska – Opera w jednym akcie (Tekst Harry’ego Kupfera i Krzysztofa Pendereckiego, na podstawie dramatu Gerharta Hauptmanna)
- 1990–1991: Ubu Rex – Opera buffa w dwóch aktach (Libretto: Jerzy Jarocki, na podstawie dramatu Ubu Roi Alfreda Jarry’ego)
Muzyka instrumentalna
[edytuj | edytuj kod]utwory na orkiestrę
[edytuj | edytuj kod]- 1959–1960: Anaklasis na 42 instrumenty smyczkowe i perkusję
- 1961–1962: Fluorescencje na orkiestrę
- 1966: De natura sonoris No. 1 na orkiestrę
- 1971: Prélude na instrumenty dęte blaszane, perkusję i kontrabasy
- 1971: De natura sonoris No. 2 na orkiestrę
- 1972–1973: I Symfonia na orkiestrę
- 1974: Przebudzenie Jakuba na orkiestrę
- 1979: Adagietto z Raju utraconego na orkiestrę
- 1979–1980: II Symfonia (Wigilijna) na orkiestrę
- 1988–1995: III Symfonia na orkiestrę
- 1989: Adagio – IV Symfonia na wielką orkiestrę
- 1991–1992: V Symfonia na orkiestrę
- 2003: Fanfarria Real na orkiestrę
- 2005: Chaconne – in memoria Giovanni Paolo II (fragment „Polskiego Requiem”) na orkiestrę kameralną
- 2018: Polonez dla Niepodległej
utwory na orkiestrę smyczkową
[edytuj | edytuj kod]- 1959: Emanacje na dwie orkiestry smyczkowe
- 1960–1961: Ofiarom Hiroszimy – tren na 52 instrumenty smyczkowe[40]
- 1961: Polymorphia na 48 instrumentów smyczkowych
- 1962: Kanon na orkiestrę smyczkową
- 1973: Intermezzo na 24 instrumenty smyczkowe
- 1992: Sinfonietta per archi
- 1996–1997: Serenade na orkiestrę smyczkową: Passacaglia (1996), Larghetto (1997)
utwory na orkiestrę dętą
[edytuj | edytuj kod]- 1967: Pittsburgh Ouverture na orkiestrę dętą
- 1994: Entrata na 4 rogi, 3 trąbki, 3 puzony, tubę i kotły
- 1998: Luzerner Fanfare na 8 trąbek i perkusję
utwory na zespół jazzowy
[edytuj | edytuj kod]- 1971: Actions na zespół jazzowy
utwory na instrumenty solowe i orkiestrę
[edytuj | edytuj kod]- 1961: Fonogrammi na Flet i orkiestrę kameralną
- 1964: Capriccio per oboe e 11 archi
- 1964: Sonata per violoncello ed orchestra
- 1966–1967: Concerto per violoncello ed orchestra (przejrzane 1971/1972)
- 1967: Capriccio per violino ed orchestra
- 1971: Partita na koncertujący klawesyn, gitarę elektryczną, basową, harfę, Kontrabas i orkiestrę (przejrzane 1991)
- 1976–1977: Concerto per violino ed orchestra (przejrzane 1988)
- 1980: Capriccio per tuba, Scherzo alla Polacca[41]
- 1982: Concerto per violoncello ed orchestra no. 2
- 1983: Concerto per viola (violoncello/clarinetto) ed orchestra
- 1992: Concerto per flauto (clarinetto) ed orchestra da camera
- 1992–1995: Metamorfozy Concerto per violino ed orchestra n. 2
- 1994: Sinfonietta No. 2 per clarinetto ed archi
- 1995: Violin Concerto No. 2 Metamorphosen
- 2000: Muzyka na flet prosty, marimbę i smyczki
- 2000–2001: Concerto Grosso per tre violoncelli ed orchestra
- 2001–2002: Concerto per pianoforte ed orchestra, «Resurection»
- 2002–2003: Adagio na wiolonczelę i orkiestrę
- 2004: Concerto grosso no. 2 per 5 clarinetti ed orchestra
- 2008: Concerto per corno e orchestra „Winterreise”
muzyka kameralna
[edytuj | edytuj kod]- 1953: Sonata na skrzypce i fortepian
- 1956: 3 miniature per clarinetto e pianoforte
- 1959: Miniatury per violino e pianoforte
- 1960: Quartetto per archi No. 1 (I Kwartet smyczkowy)
- 1968: Capriccio per Siegfried Palm
- 1968: Quartetto per archi No. 2 (II Kwartet smyczkowy)
- 1980: Capriccio für Tuba solo
- 1984: Cadenza per viola sola
- 1985–1986: Per Slava
- 1987: Prélude na klarnet solo in B
- 1988: Der unterbrochene Gedanke na kwartet smyczkowy
- 1990–1991: Trio smyczkowe
- 1993: Quartett na klarnet, skrzypce, altówkę i wiolonczelę
- 1994: Divertimento per violoncello solo
- 1999: Sonata per violino e pianoforte No. 2
- 2000: Sekstet na skrzypce, altówkę, wiolonczelę, klarnet, waltornię i fortepian
- 2004: Tempo di Valse na wiolonczelę solo
muzyka filmowa i wykorzystywana w filmach
[edytuj | edytuj kod]- 1959: Bulandra i diabeł w reżyserii Jerzego Zitzmana i Lechosława Marszałka
- 1959: Nie ma końca wielkiej wojny w reżyserii Jana Łomnickiego
- 1964: Rękopis znaleziony w Saragossie w reżyserii Wojciecha Hasa
- 1973: Egzorcysta w reżyserii Williama Friedkina
- 1980: Lśnienie w reżyserii Stanleya Kubricka (De natura sonoris I i II, Przebudzenie Jakuba, Kanon, Polimorfia, Utrenija II)
- 1990: Dzikość serca w reżyserii Davida Lyncha
- 2007: Katyń w reżyserii Andrzeja Wajdy
- 2010: Shutter Island w reżyserii Martina Scorsese
- 2015: Demon w reżyserii Marcina Wrony
- 2017: Twin Peaks w reżyserii Davida Lyncha (Ofiarom Hiroszimy – tren)
Kompozycje na taśmę
[edytuj | edytuj kod]- 1961: Psalmus na taśmę
- 1963: Brygada śmierci na głos i taśmę według Leona Weliczkera[42]
- 1972: Ekecheiria – muzyka na taśmę z okazji igrzysk XX olimpiady
Muzyka wokalna
[edytuj | edytuj kod]muzyka na chór a cappella
[edytuj | edytuj kod]- 1962: Stabat Mater (obecnie fragment Pasji według św. Łukasza na trzy chóry mieszane (SATB) a cappella)
- 1965: Miserere (obecnie fragment Pasji według św. Łukasza) na chór chłopięcy ad lib. i trzy chóry mieszane (ATB) a cappella
- 1965: In Pulverem Mortis (obecnie fragment Pasji według św. Łukasza) na trzy chóry mieszane (SATB) a cappella
- 1972: Ecloga VIII (Vergili „Bucolica”) na 6 głosów (AATBBB) a cappella
- 1981: Agnus Dei (obecnie część Polskiego Requiem) na chór mieszany (SSAATTBB) a cappella
- 1986: Ize cheruvimi – na chór mieszany a cappella (SSAATTBB) a cappella do tekstu staro-cerkiewno-słowiańskiego
- 1987: Veni creator (Hrabanus Maurus) na chór mieszany (SSAATTBB) a cappella
- 1992: Benedicamus Domino (Organum i Psalm 117) na pięciogłosowy chór męski (TTTBB) a cappella
- 1993: Benedictus na chór mieszany (SATB) a cappella
śpiew z akompaniamentem zespołu instrumentalnego lub orkiestry
[edytuj | edytuj kod]- 1959: Strofy na sopran, recytatora i 10 instrumentów do tekstów Menandra, Sofoklesa i in.
- 2017: VI Symfonia: „Chinesische Lieder” (pieśni chińskie), na baryton, erhu i orkiestrę kameralną[43][44]
utwory na chór i orkiestrę
[edytuj | edytuj kod]- 1958: Psalmy Dawida na chór mieszany (SATB), instrumenty perkusyjne i strunowe – (Psalm XXVIII, Psalm XXX, Psalm XLIII i Psalm CXLIII)
- 1959–1961: Wymiary czasu i ciszy na czterdziestogłosowy chór mieszany, perkusję i smyczki
- 1964: Cantata in honorem Almae Matris Universitatis Iagellonicae sescentos abhinc annos fundatae na dwa chóry mieszane i orkiestrę
- 1970–1973: Canticum Canticorum Salomonis na szesnastogłosowy chór mieszany, orkiestrę kameralną i parę taneczną (ad lib.)
- 1997: Slawa swjatamu dlinnju knazju moskowskamu (Hymn do św. Daniela) na chór mieszany i orkiestrę
- 1997: Hymn do św. Adalberta na chór mieszany i orkiestrę
głosy solowe, chór i zespół instrumentalny bądź orkiestra
[edytuj | edytuj kod]- 1965–1966: Passio Et Mors Domini Nostri Jesu Christi Secundum Lucam na sopran, baryton, bas, recytatora, chór chłopięcy, trzy chóry (SATB) i orkiestrę
- 1967: Dies Irae – Oratorium ob memoriam in perniciei castris in Oświęcim necatorum inexstinguibilem reddendam na sopran, tenor, bas, chórmieszany (SATB) i orkiestrę: I. Lamentatio, II. Apocalypsis III. Apotheosis (Oratorium) (zobacz: Polscy laureaci Prix Italia w kategorii programów telewizyjnych)
- 1970: Kosmogonia na solistów (sopran, tenor, bas), chór mieszany i orkiestrę
- 1969–1970: Utrenja I (Jutrznia – złożenie do grobu) na solistów (sopran, alt, tenor, bas, basso profondo), dwa chóry mieszane i orkiestrę
- 1970–1971: Utrenja II (Zmartwychwstanie) na solistów (sopran, alt, tenor, bas, basso profondo), dwa chóry mieszane i orkiestrę
- 1973–1974: Magnificat na bas solo, zespół wokalny, dwa chóry mieszane, głosy chłopięce i orkiestrę: I. Magnificat, II. Fuga, III. Et misericordia eius..., IV. fecit potentiam, V. passacaglia, IV. sicut locutus est, VII. gloria
- 1979–1980: Te Deum na cztery głosy solowe (sopran, mezzosopran, tenor, bas), dwa chóry mieszane i orkiestrę
- 1980–1984: Polskie Requiem na czterech solistów (SATB), chór mieszany i orkiestrę
- 1995: Agnus Dei na cztery głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę
- 1996: Siedem bram Jerozolimy (VII symfonia) na pięć głosów solowych (SSATB), recytatora, trzy chóry mieszane i orkiestrę. Części utworu:
- I. Magnus Dominus et laudabilis nimis
- II. Si oblitus fuero tui, Jerusalem
- III. De profundis
- IV. Si oblitus fuero tui, Jerusalem
- V. Lauda, Jerusalem, Dominum (Psalm 147)
- VI. Facta es super me manus Domini (Ezechiel 37, 1-10)
- VII. Haec dicit Dominus;
- (zdjęcie fragmentu partytury)
- 1997–1998: Credo na pięć głosów solowych (sopran, mezzosopran, alt, tenor, bass) chór dziecięcy, chór mieszany i orkiestrę
- 2004: Phedra na głos, chór i orkiestrę
- 2004–2005: VIII Symfonia „Lieder der Vergänglichkeit” (pieśni przemijania[45]) na sopran, mezzosopran, baryton, chór i orkiestrę symfoniczną
Odznaczenia i nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1961)[46]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski z okazji 20-lecia Polski Ludowej nadany przez Radę Państwa (1964)[47]
- Nagroda Państwowa I stopnia w przeddzień Narodowego Święta Odrodzenia Polski (1968)[48][49]
- Nagroda Związku Kompozytorów Polskich (1970)[49]
- Nagroda Miasta Krakowa (1972, 2000)[50]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski w związku z jubileuszem Polski Ludowej (1974)[51]
- Nagroda im. Gottfrieda von Herdera (1977)[49]
- Nagroda państwowa I stopnia (1983)[49]
- Nagroda im. Jeana Sibeliusa (1983)[49]
- Premio Lorenzo Magnifico (1985)[49]
- Nagroda Izraelskiej Fundacji im. Karla Wolffa (1987)[49]
- Nagroda Grammy czterokrotnie (1988, 1999 – dwie nagrody, 2017)[52]
- Wielki Krzyż Zasługi Orderu Zasługi RFN (Niemcy, 1990)[49][53]
- Grawemeyer Award of the University of Louisville (1992)[49]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1993)[54]
- Nagroda Międzynarodowej Rady Muzycznej UNESCO (1993)[49]
- Order Za Zasługi dla Kultury (Księstwo Monako, 1993)[49]
- Odznaka Honorowa za Naukę i Sztukę za wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuki i nauki przyznawany przez prezydenta Republiki Austrii (1994)[55][49]
- Nagroda Pro Baltica (1995)[49]
- Komandor Orderu Sztuki i Literatury (Francja, 1996)[49]
- Krzyż Oficerski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa, 1998)[56]
- Nagroda Muzyczna miasta Duisburg (1999)[49]
- AFIM Indie Award (1999)[49]
- MIDEM Classical Award jako Best Living Composer of the Year (2000)[49]
- Oficer Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (2000)[57][49]
- Premio Principe de Asturias de las Artes (2001)[49]
- Nagroda Wielką Fundacji Kultury (2002)[49]
- Nagroda im. Romano Guardiniego (2002)[49]
- Preis der Europäischen Kirschenmusik (2003)[49]
- Medal Fundacji Judaica (2003)[49]
- Praemium Imperiale (Japonia, 2004)[49]
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005)[58]
- Order Orła Białego (2005)[59], w 2011 powołany w skład Kapituły tego Orderu[60]; zrezygnował z członkostwa w niej krótko przed 5 stycznia 2016[61]
- Komandor Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa, 2006)[62]
- Oficer Orderu im. Bernardo O’Higginsa (Chile, 2008)[53]
- Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2008)[49]
- Komandor Orderu Lwa Finlandii (2008)[63]
- Nagroda im. Józefa Chełmońskiego (2008)[49]
- Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuny” (2008)[64]
- Medal Służby dla Ojczyzny I Klasy (Armenia, 2008)[49][65]
- Medal Leonardo da Vinci od Europejskiej Akademii Nauk w Hanowerze, przyznany w Erywaniu (Armenia, 2008)
- Odznaka Honorowa „Zasłużony dla Mazowsza” (2008)[66][67]
- Medal „Thorunium” (2008)[68]
- Order Honoru od Prezydenta Republiki Armenii (2009)[53]
- Order Zasługi Wielkiego Księstwa Luksemburga (2009)[53]
- Nagroda Tansman za wybitną indywidualność muzyczną i bezkompromisowość w twórczości (2010)[69]
- Krzyż Wielki Orderu Pro Merito Melitensi (Zakon Maltański, 2011)[53]
- Nagroda Viadriny za zasługi dla polsko-niemieckiego porozumienia (7 maja 2012)[70]
- Paszport Polityki za 2012 rok w kategorii Kreator Kultury (wraz z żoną Elżbietą Penderecką)[71]
- Laureat konkursu Wybitny Polak (2013)[72]
- Odznaka Honorowa Województwa Podlaskiego (2013)[73]
- Order Krzyża Ziemi Maryjnej I klasy (Estonia, 2014)[74]
- Medal Per Artem ad Deum (2015)[75]
- Laur Krakowa XXI wieku (2016)[76]
- Nagroda Grammy za album „Penderecki conducts Penderecki vol.1” w kategorii Muzyka chóralna (ang. Best Choral Performance) (2017)[77]
- Złoty Medal Honorowy za Zasługi dla Województwa Małopolskiego (2013)[78]
- Nagroda PAU im. Erazma i Anny Jerzmanowskich (2017)[79]
- Odznaka honorowa „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”[80]
Doktoraty honoris causa
[edytuj | edytuj kod]- Uniwersytet w Rochester – luty 1972
- Saint Olaf College, Northfield, Minnesota – marzec 1977
- Uniwersytet w Bordeaux – maj 1979
- Uniwersytet w Leuven – luty 1979
- Uniwersytet Georgetown, Washington D.C. – listopad 1984
- Uniwersytet w Belgradzie – kwiecień 1985
- Uniwersytet w Madrycie – kwiecień 1987
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – czerwiec 1987[81]
- Uniwersytet Warszawski – listopad 1993[82]
- Universidad Catolica, Buenos Aires – 1994
- Akademia Muzyczna w Krakowie – 1994
- Akademia Muzyczna w Warszawie – 1994[83]
- Uniwersytet w Glasgow – 1995
- Uniwersytet Jagielloński – 1998
- Uniwersytet w Cluj, Rumunia – 1999
- Konserwatorium im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie – 1999
- Uniwersytet w Duquesne, Pittsburgh – 1999
- Universität Luzern – 2000
- Petersburski Uniwersytet Państwowy – 2003
- Uniwersytet Yale, New Haven – 2003
- Uniwersytet w Lipsku – 2003
- Baldwin-Wallace College, Ohio – 2004
- Uniwersytet Narodowy, Seul – 2005
- Westfalski Uniwersytet Wilhelma, Münster – 2006
- Akademia Muzyczna w Gdańsku – 6 listopada 2008
- Estońska Akademia Muzyki i Teatru – 27 września 2009
- Uniwersytet Artystyczny im. Iwana Kotlarewskiego w Charkowie – 2010
- National University of Ireland, Maynooth – 2010
- Uniwersytet Zielonogórski – 2014[84]
- Uniwersytet Indiany – 2017[85]
Opracowano na podstawie materiału źródłowego[86].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]W 2013 r. Poczta Polska z okazji 80. rocznicy urodzin Pendereckiego wyemitowała w nakładzie 300 tys. sztuk upamiętniający go znaczek pocztowy o nominale 3,80 zł[87]. W tym samym roku Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych wyemitowała banknot testowy z wizerunkiem kompozytora[88].
W 2013 r. z okazji 80-tej rocznicy urodzin artysty powstał projekt Teatru Tworzenia zatytułowany: „The dream Off Penderecki" z udziałem między innymi wybitnych aktorów: Dereka Jacobi, D. Olbrychskiego i muzyków: J. Skrzeka i J.Pijarowskiego. Premiera miała miejsce na Zamku Królewskim w Warszawie podczas inauguracji festiwalu, 17 listopada 2013[89].
Senat Akademii Muzycznej w Krakowie w dniu 22 czerwca 2020 r. jednogłośnie opowiedział się za nadaniem Uczelni imienia prof. Krzysztofa Pendereckiego[90].
Na mocy Uchwały podjętej jednogłośnie przez Radę Miejską w Zakliczynie w dniu 31 października 2023, imię prof. Krzysztofa Pendereckiego zostało nadane rondu znajdującym się w tym mieście - na skrzyżowaniu dróg wojewódzkich nr 975 i 980 oraz drogi powiatowej nr 1408K[91].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Krzysztof Penderecki. rejestry-notarialne.pl.
- ↑ FilmPolski.pl - Krzysztof Penderecki [online], filmpolski.pl [dostęp 2020-11-15] (pol.).
- ↑ Penderecki honorowym obywatelem Bydgoszczy. Gazeta.pl, 2009-09-02. [dostęp 2011-12-12].
- ↑ Marta Skotnicka-Karska , Nowe władze ZKP i nadania tytułów honorowych 2015 [online], zkp.org.pl [dostęp 2016-03-11] .
- ↑ Nie żyje Krzysztof Penderecki [online], zpav.pl, 29 marca 2020 [dostęp 2020-03-30] .
- ↑ Polska Akademia Umiejętności – Pozostają w naszej pamięci.
- ↑ Człowiek z Manufaktury. Teatr Wielki w Łodzi. [dostęp 2026-03-24].
- ↑ Sean Michaels: Jonny Greenwood reveals details of Krzysztof Penderecki collaboration. The Guardian, 23 stycznia 2012. [dostęp 2019-04-22].
- ↑ Kto jest kim w Polsce: informator biograficzny. Lubomir Mackiewicz (red.), Anna Żołna (red.). Warszawa: Wydawnictwo „Interpress”, 1993, s. 547. ISBN 83-223-2644-0.
- ↑ Agnieszka Groza: Krzysztof Penderecki – opowieść o życiu i twórczości. Onet, 2013-11-24. [dostęp 2020-03-30].
- ↑ a b Roman Rewakowicz’s memoir about Krzysztof Penderecki
- ↑ (LXIX) Wschodnie korzenie Krzysztofa Pendereckiego
- ↑ Penderecki on 'aiming for the unreachable'
- ↑ a b Filip Lech: Mistrz. Wprost, 2018-11-18. [dostęp 2020-03-30].
- ↑ Ciągle myślę o Fedrze – wywiad z Krzysztofem Pendereckim, Rzeczpospolita, dodatek Opera Narodowa we Lwowie, 21 grudnia 2007.
- ↑ Роман Ревакович: Останнім часом мене засипають питаннями про український репертуар (інтерв'ю)
- ↑ a b Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 131. ISBN 83-7337-452-3.
- ↑ a b c d e f g h i Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 132–133. ISBN 83-7337-452-3.
- ↑ Teatr Groteska [online], groteska.pl [dostęp 2020-12-16] .
- ↑ Filmy - SFR Bielsko-Biała [online], sfr.com.pl [dostęp 2020-12-16] .
- ↑ Nie ma końca wielkiej wojny [online], FilmPolski [dostęp 2020-12-16] (pol.).
- ↑ O projekcie – Muzyczny Ślad Krakowa [online] [dostęp 2020-12-16] (pol.).
- ↑ a b Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 134–135. ISBN 83-7337-452-3.
- ↑ Europejskie Centrum Muzyki w Lusławicach – Bryła [online], bryla.pl [dostęp 2020-03-29] (pol.).
- ↑ Otwarcie Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego [online], Culture.pl [dostęp 2020-03-29] (ang.).
- ↑ Krzysztof Meyer, Mistrzowie i przyjaciele, Kraków 2012, s. 176.
- ↑ a b P. Ćwikliński, J. Ziarno. Pasja. O Krzysztofie Pendereckim. POW BWG 1993, s. 63.
- ↑ Koncert dedykowany Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej. 2007-11-13. [dostęp 2012-07-13].
- ↑ Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego [online], onet.pl, 16 maja 2010 [dostęp 2014-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-26] .
- ↑ Barbara Sowa: Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego, a kto z niego wypadł? Cała Lista. dziennik.pl, 2015-03-16. [dostęp 2015-03-21].
- ↑ a b c Kompozytor, dyrygent, pedagog. Sylwetka Krzysztofa Pendereckiego, polskieradio.pl, [dostęp:] 3 kwietnia 2020.
- ↑ a b Agnieszka Groza, Krzysztof Penderecki – opowieść o życiu i twórczości, kultura.onet.pl, 23 listopada 2013.
- ↑ Konrad Szczęsny: Byli razem ponad pół wieku... Oto niezwykła historia Krzysztofa i Elżbiety Pendereckich. viva.pl, 29 marca 2020. [dostęp 2020-03-29].
- ↑ a b [autor:] Mg, styl.pl, Penderecki poderwał żonę, gdy miała 16 lat. Ile miał on?, fakt.pl, 19 czerwca 2015.
- ↑ NIE ŻYJE KRZYSZTOF PENDERECKI [online], radiokrakow.pl [dostęp 2020-04-02] .
- ↑ Krzysztof Penderecki, Polish Composer With Cinematic Flair, Dies at 86 [online], nytimes.com [dostęp 2020-04-02] .
- ↑ Urna z prochami Krzysztofa Pendereckiego złożona w bazylice św. Floriana w Krakowie [online], kultura.onet.pl [dostęp 2020-04-02] .
- ↑ Penderecki nie żyje blisko rok. Nadal go nie pochowano, rodzina ma ważny powód. wp.pl. [dostęp 2021-03-11].
- ↑ Krzysztof Penderecki spoczął w Panteonie Narodowym. Kondukt na ulicach Krakowa, uroczystości w świątyniach [online], TVN24 [dostęp 2022-03-29] (pol.).
- ↑ Oficjalna strona Krzysztofa Pendereckiego [online], krzysztofpenderecki.eu [dostęp 2018-05-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-03] (ang.).
- ↑ Penderecki Krzysztof , Capriccio per tuba – Scherzo alla Polacca [online], Ninateka [dostęp 2016-04-10] .
- ↑ Arkadiusz Morawiec , Wstęp, w: Leon Weliczker, Brygada śmierci (Sonderkommando 1005). Pamiętnik, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2012, s. XXI-XXIV.
- ↑ EAM: World Premiere of Krzysztof Penderecki’s Symphony No. 6 with the Guangzhou Symphony Orchestra [online], eamdc.com [dostęp 2019-08-05] .
- ↑ Trochę współczesności (różnej) [online], Co w duszy gra [dostęp 2019-08-05] (pol.).
- ↑ VIII Symfonia „Pieśni przemijania” na sopran, mezzosopran, baryton, chór i orkiestrę, ninateka.pl [dostęp 2019-08-05] [zarchiwizowane 2018-07-08] (pol.).
- ↑ Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, Warszawa 1984, s. 732–733.
- ↑ „Dziennik Polski”, rok XX, nr 171 (6363), s. 6.
- ↑ „Dziennik Polski”, r. XXIV, nr 172 (7599), s. 1–2, 6.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Krzysztof Penderecki. culture.pl. [dostęp 2015-05-22].
- ↑ Encyklopedia Krakowa, s. 655, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000.
- ↑ Odznaczenia dla wybitnych twórców i działaczy kultury. „Dziennik Polski”. Nr 175 (9456), s. 2, 26 lipca 1974.
- ↑ Krzysztof Penderecki [online], GRAMMY.com, 15 lutego 2019 [dostęp 2019-04-09] (ang.).
- ↑ a b c d e Nagrody i wyróżnienia. krzysztofpenderecki.eu. [dostęp 2015-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-24)].
- ↑ M.P. z 1993 r. nr 66, poz. 585.
- ↑ Strona kapituły odznaczenia.
- ↑ Apdovanotų asmenų duomenų bazė. prezidente.lt. [dostęp 2014-12-03]. (lit.). Jako „Krzysztofas PENDERECKIS”.
- ↑ Penderecki Sig. Krysztof Ufficiale Ordine al Merito della Repubblica Italiana.
- ↑ Warszawa. Wręczono złote medale „Gloria Artis”. e-teatr.pl, 10 września 2005. [dostęp 2011-06-21].
- ↑ M.P. z 2006 r. nr 2, poz. 20.
- ↑ Gazeta.pl: Bartoszewski, Hall i Penderecki w kapitule Orderu Orła Białego, 2011-02-28.
- ↑ W Kapitule Orderu Orła Białego został już tylko prezydent Duda. wyborcza.pl. [dostęp 2016-01-08].
- ↑ Ar Triju Zvaigžņu ordeni apbalvoto personu reģistrs apbalvošanas secībā, sākot no 2004. gada 1.oktobra. president.lv. s. 38. [dostęp 2014-12-03]. (łot.).
- ↑ Odznaczenie Komandora Orderu Lwa Finlandii dla Krzysztofa Pendereckiego.
- ↑ Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuny”. gdansk.pl. [dostęp 2016-07-05].
- ↑ Kompozytor odznaczony medalem (zdjęcie). twitter. [dostęp 2020-03-29].
- ↑ Krzysztof Penderecki i ks. Czesław Sadłowski otrzymają odznakę „Zasłużony dla Mazowsza”. ekai.pl.
- ↑ Justyna Michniewicz , Osoby i podmioty odznaczone Odznaką Honorową „Zasłużony dla Mazowsza” [online], Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego, 30 października 2013 [zarchiwizowane z adresu 2015-06-16] .
- ↑ Medal Prezydenta Miasta Torunia [online], torun.pl [dostęp 2017-01-07] .
- ↑ Krzysztof Penderecki z nagrodą Tansmana [online], Onet Kultura, 22 listopada 2010 [dostęp 2021-10-18] (pol.).
- ↑ Penderecki odebrał Nagrodę Viadriny. Gazeta Wyborcza, 8 maja 2012. [dostęp 2012-05-08].
- ↑ Paszporty 2012: kto laureatem?. Polityka, 2013-01-15. [dostęp 2014-05-20].
- ↑ Edycja światowa – Wybitny Polak.
- ↑ Krzysztof Penderecki z Honorową Odznaką Województwa Podlaskiego. wrotapodlasia.pl.
- ↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-03]. (est.).
- ↑ Per Artem ad Deum Medal for Krzysztof Penderecki, Wincety Kućma and Herder Publishers. 2015-06-10. [dostęp 2020-04-05]. (ang.).
- ↑ Laur Krakowa XXI wieku dla Krzysztofa Pendereckiego. krakow.pl, 29 września 2016. [dostęp 2016-10-04].
- ↑ Grammy dla Krzysztofa Pendereckiego. idziemy.pl, 2017-02-13 [dostęp 2019-03-23].
- ↑ Finał Święta Małopolski: Złoty Medal Honorowy dla Krzysztofa Pendereckiego malopolska.pl [dostęp 18 czerwca 2017].
- ↑ Nagroda Polskiej Akademii Umiejętności im. Erazma i Anny Jerzmanowskich. pau.krakow.pl. [dostęp 2024-06-17].
- ↑ Odznaka Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego. bip.podkarpackie.pl. [dostęp 2017-12-15].
- ↑ Stanisław Sierpowski , Józef Malinowski , Doktorzy honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 1980–2000, Tom III, 2016 .
- ↑ Doktoraty HC [online], uw.edu.pl [dostęp 2011-02-21] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-22] .
- ↑ Doktorzy honoris causa. chopin.edu.pl. [dostęp 2021-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-12)].
- ↑ Doktorzy Honorowi. dn.uz.zgora.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-23)].. dn.uz.zgora.pl [dostęp 2019-03-23].
- ↑ Krzysztof Penderecki doktorem honoris causa Uniwersytetu Indiany | Wydarzenie, „Culture.pl” [dostęp 2018-04-03] .
- ↑ Doktoraty honoris causa. [w:] Oficjalna strona Krzysztofa Pendereckiego [on-line]. [dostęp 2018-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-16)].
- ↑ 2013.11.23. 80. rocznica urodzin Krzysztofa Pendereckiego. kzp.pl. [dostęp 2024-05-24]. (pol.).
- ↑ PWPW (POL) "", - 80th Birthday of Krzysztof Penderecki ND (2013). pmgnotes.com. [dostęp 2024-05-24]. (ang.).
- ↑ zdjęcia z inauguracji festiwalu. beethoven.org.pl. [dostęp 2024-09-25].
- ↑ AMKP - Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie [online], amuz.krakow.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ https://tarnow.naszemiasto.pl/gmina-zakliczyn-uhonorowala-krzysztofa-pendereckiego-jego/ar/c1-9508803
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Regina Chłopicka, Krzysztof Penderecki między sacrum a profanum, Kraków, Akademia Muzyczna 2000, ISBN 83-87182-24-9
- Ludwik Erhardt, Spotkania z Krzysztofem Pendereckim, Kraków, PWM 1975
- Danuta Gwizdalanka, Historia muzyki XX wieku, Kraków, PWM 2009
- Alicja Jarzębska, Penderecki, Encyklopedia muzyczna PWM. Część biograficzna (t. 8)
- Tadeusz Andrzej Zieliński, Dramat instrumentalny Pendereckiego, Kraków, PWM 2003, ISBN 83-224-0836-6.
- Mieczysław Tomaszewski, Penderecki. Bunt i wyzwolenie. Tom I – Rozpętanie żywiołów. Kraków PWM 2008, ISBN 978-83-224-0894-0.
- Mieczysław Tomaszewski, Penderecki. Bunt i wyzwolenie. Tom II – Odzyskiwanie raju. Kraków PWM 2009, ISBN 978-83-224-0903-9.
- Andrzej Wendland, Górecki, Penderecki: Dyptyk / Górecki, Penderecki: Diptych, Los Angeles: Moonrise Press, 2019, ISBN 978-1-945938-30-6.
- Opracowanie zbiorowe, Krzysztof Penderecki 1933-2020, „Ruch Muzyczny”, Kraków: PWM, 2020, nr 8, ISSN 0035-9610.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Prof. Krzysztof Eugeniusz Penderecki, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2014-04-29] .
- Krzysztof Penderecki w bazie filmpolski.pl
- Oficjalna strona kompozytora
- Utwory Krzysztofa Pendereckiego w serwisie trzejkompozytorzy.pl. trzejkompozytorzy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-04)].
- Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego
- Muzyczny ślad Krakowa (muzyka filmowa i teatralna)
- Ogród Pendereckiego – PendereckisGarden.pl
- ISNI: 0000000121459222
- VIAF: 102369734
- LCCN: n79140945
- GND: 118592610
- NDL: 00963917
- LIBRIS: rp352cm91pcngf8
- BnF: 13898343v
- SUDOC: 035187204
- SBN: LO1V137714
- NLA: 35573548
- NKC: jn19995006454
- BNE: XX879036
- NTA: 073193100
- BIBSYS: 90378266
- CiNii: DA0861676X
- Open Library: OL263998A
- PLWABN: 9810616538005606, 9810692492505606
- NUKAT: n97002664
- J9U: 987007266435905171
- PTBNP: 139781
- CANTIC: a10434239
- LNB: 000035962
- NSK: 000470565
- CONOR: 14805603
- BLBNB: 001136129
- KRNLK: KAC199621368
- LIH: LNB:V*97786;=BX
- RISM: people/50048931
- Absolwenci Akademii Muzycznej w Krakowie
- Polscy dyrygenci
- Polscy kompozytorzy muzyki poważnej
- Polscy kompozytorzy operowi
- Polacy pochodzenia ormiańskiego
- Polacy pochodzenia niemieckiego
- Polacy pochodzenia ukraińskiego
- Rektorzy Akademii Muzycznej w Krakowie
- Wykładowcy Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie
- Członkowie honorowi Związku Kompozytorów Polskich
- Członkowie Kapituły Orderu Orła Białego (III Rzeczpospolita)
- Członkowie Polskiej Akademii Umiejętności
- Doktorzy honoris causa Akademii Muzycznej w Krakowie
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Zielonogórskiego
- Honorowi Członkowie Królewskiej Akademii Muzycznej w Londynie
- Honorowi obywatele Bydgoszczy
- Laureaci Dorocznej Nagrody Związku Kompozytorów Polskich
- Laureaci Nagrody Grammy
- Laureaci Nagrody im. Jerzmanowskich
- Laureaci Nagrody Miasta Krakowa
- Laureaci Nagrody Ministra Kultury i Sztuki (Polska Ludowa)
- Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie sztuki
- Laureaci Polskiej Nagrody Filmowej dla najlepszej muzyki
- Laureaci Praemium Imperiale
- Laureaci Złotych Fryderyków
- Laureaci Paszportu Polityki
- Ludzie związani z Dębicą
- Ludzie związani z Piwnicą pod Baranami
- Ludzie związani z Zakliczynem
- Nagrodzeni Laurem Krakowa XXI wieku
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Odznaką Honorową Województwa Podlaskiego
- Odznaczeni odznaką honorową „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”
- Odznaczeni Odznaką Honorową „Zasłużony dla Mazowsza”
- Odznaczeni Odznaką Nagrody Państwowej
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy I klasy
- Odznaczeni Złotym Medalem Honorowym za Zasługi dla Województwa Małopolskiego
- Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Pochowani w kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie
- Polacy – Komandorzy Orderu Sztuki i Literatury
- Polacy odznaczeni Odznaką Honorową za Naukę i Sztukę (Austria)
- Polacy odznaczeni Orderem Bernardo O’Higginsa
- Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Ziemi Maryjnej
- Polacy odznaczeni Orderem Lwa Finlandii
- Polacy odznaczeni Orderem Pro Merito Melitensi
- Polacy odznaczeni Orderem Trzech Gwiazd
- Polacy odznaczeni Orderem Wielkiego Księcia Giedymina
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi (Luksemburg)
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej
- Odznaczeni Orderem Honoru (Armenia)
- Polscy kompozytorzy muzyki filmowej
- Osoby upamiętnione nazwami planetoid
- Dyrygenci Sinfonii Varsovii
- Laureaci Nagrody Totus Tuus
- Laureaci Medalu Per Artem ad Deum
- Ludzie urodzeni w Dębicy
- Urodzeni w 1933
- Zmarli w 2020