Kryterium Szaniawskiego
Kryterium Szaniawskiego (kryterium ostrożnościowe) – kryterium podejmowania decyzji w warunkach niepewności stworzone przez polskiego filozofa Klemensa Szaniawskiego. Zgodnie z nim decydent podczas podejmowania decyzji powinien ustalić swój indywidualny wskaźnik ostrożności θ z przedziału <0;1>, a następnie zmaksymalizować sumę ważoną dwóch składników: najmniejszej użyteczności związanej z działaniem i średniej użyteczności. Oznacza to, że na przykład dla trzech stanów natury dla określonego działania, wybierany jest stan z najmniejszą użytecznością oraz obliczana średnia użyteczność spośród tych trzech, a następnie wyliczana średnia ważona (korzystając ze wskaźnika ostrożności) dla tych dwóch danych. Otrzymany wynik jest to użyteczność dla danego działania.
Dane kryterium można opisać za pomocą formuły:
gdzie n jest liczbą stanów natury dla danego działania, a uij jest użytecznością dla stanu natury j przy działaniu i.
Przykładowe wybory
[edytuj | edytuj kod]Przykładowe wybory między trzema działaniami w warunkach niepewności:
Stan natury | ||||
---|---|---|---|---|
s1 | s2 | s3 | ||
Działanie | d1 | 100 | 100 | 100 |
d2 | 0 | 200 | 300 | |
d3 | -200 | 300 | 700 |
Średnia wartość dla d1 wynosi 100, dla d2 wynosi 166,67; a dla d3 266,67.
Dla osoby, której współczynnik θ wynosi 0,5, użyteczność poszczególnych działań wyniosłaby:
- d1: (0,5 × 100 0,5 × 100) = 100
- d2: (0,5 × 0 0,5 × 166,67) = 83,33
- d3: (0,5 × (-200) 0,5 × 266,67) = 33,33
Największą użyteczność na działanie d1, zatem to działanie powinien wybrać decydent.
Natomiast dla osoby mniej ostrożnej, której współczynnik θ wynosi 0,25, użyteczność poszczególnych działań osiągnęłaby:
- d1: (0,25 × 100 0,75 × 100) = 100
- d2: (0,25 × 0 0,75 × 166,67) ≈ 125
- d3: (0,25 × (−200) 0,75 × 266,67) ≈ 150
Decydent powinien więc wybrać działanie d3.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Tyszka: Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2010.