Parasola conopilus

Parasola conopilus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	Parasola
Gatunek	Parasola conopilus
	Nazwa systematyczna
	Parasola conopilus (Kauffman) A.H. Sm.; Contr. Univ. Mich. Herb. 5: 43 (1941)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Parasola conopilus (Kauffman) A.H. Sm. – gatunek grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psathyrella, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1926 r. Gary Kauffmann nadając mu nazwę Hypholoma canoceps. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1941 r. Alexander Hanchett Smith, przenosząc go do rodzaju Psathyrella^[1].

Synonimy naukowe^[2]:

Agaricus aratus Berk. 1860
Agaricus conopilus Fr. 1821
Agaricus conopilus f. superbus (Jungh.) Cooke 1891
Agaricus conopilus var. superbus (Jungh.) Cooke 1891
Agaricus subatratus Batsch 1786
Agaricus superbus Jungh. 1830
Drosophila conopilus (Fr.) Quél. 1886
Drosophila subatrata (Batsch) Quél. 1886
Pilosace conopilus (Fr.) Kuntze 1898
Psathyra conopilus (Fr.) P. Kumm. 1871
Psathyra conopilus var. subatrata (Batsch) J.E. Lange 1936
Psathyra conopilus var. superbus (Jungh.) Massee 1892
Psathyra elata Massee 1892
Psathyra subatrata (Batsch) Quél. 1880
Psathyrella arata Sacc. (887
Psathyrella conopilus (Fr.) A. Pearson & Dennis 1948
Psathyrella conopilus var. subatrata (Batsch) Citérin & Bon 1995
Psathyrella subatrata (Batsch) Gillet 1878

Franciszek Błoński w 1889 r. opisywał ten gatunek jako kołpaczek stożkowaty, Władysław Wojewoda w 2003 r. nadał mu nazwę kruchaweczka twardotrzonowa^[3]. Po przeniesieniu tego gatunku do utworzonego w 2001 r. nowego rodzaju Parasola obydwie polskie nazwy są już niespójne z nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Wysokość 2–5 cm. Kształt stożkowaty lub dzwonkowaty, u starszych okazów brzeg jest nieco podwinięty. Nigdy nie jest płaski. Jest higrofaniczny; w stanie wilgotnym ma czerwonobrązowy kolor i jest żłobkowany (prześwitujące blaszki), w stanie suchym bladoochrowy. Nie posiada osłony, charakterystyczne natomiast dla tego gatunku są długie włoski (o długości do 0,5 mm), widoczne jednak tylko przez lupę^[4].

Blaszki

U młodych okazów jasnoszarobrązowe, u starszych ciemnobrązowe. Ostrza blaszek pokryte białymi rzęskami (widocznymi tylko przez lupę)^[4].

Trzon

Wysokość do 2 cm, grubość 2–5 mm, walcowaty, cienki, łamliwy. Powierzchnia gładka, biaława^[4].

Miążśz

Białawy, smak i zapach niewyraźny^[4].

Wysyp zarodników

Czarny. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, o rozmiarach 14–19 × 7–8,5 μm, pod wpływem KOH wybarwiają się na ciemnobrązowo^[5].

Występowanie i siedlisko

Jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej^[5], również w Europie Środkowej jest dość pospolity^[4]. W Polsce również jest dość pospolity, w piśmiennictwie naukowym podano wiele jego stanowisk na terenie kraju^[3].

Rośnie na humusie i ściółce leśnej w lasach liściastych, szczególnie wzdłuż ścieżek, ale także w miejscach składowania drzewa^[4].

Znaczenie

Saprotrof, grzyb jadalny^[4]. Zawiera związki chemiczne o nazwie drozofilina. Z owocników wyizolowano drozofilinę C i E (związki poliacetylenowe), a z hodowli grzybni drozofilinę A (związek fenolowy) i drozofilinę B (dwuterpen). Związki te charakteryzującą się właściwościami antybiotycznymi oraz przeciwwirusowymi, aktywnymi także w stosunku do wirusa grypy PRg^[6].

Gatunki podobne

Morfologicznie gołym okiem trudno odróżnić Parasola conopilus od niektórych podobnych gatunków z rodzaju Parasola i niektórych kruchaweczek, łatwo jednak zrobić to przy pomocy badań mikroskopowych, gdyż Parasola conopilus charakteryzuje się wieloma odmiennymi szczegółami budowy cystyd i zarodników^[5]. Już za pomocą lupy łatwo też zauważyć jej bardzo długie włoski, nie występujące u żadnego z podobnych gatunków^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2016-01-07]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
↑ ^a ^b ^c MushroomEXpert. [dostęp 2013-03-04]. (ang.).
↑ Grażyna Końska, Halina Komorowska. Lecznicze działanie grzybów. Wszechświat. Czasopismo przyrodnicze, t 110, nr 7-9/2009

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2016-01-07]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[Gminder-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.

[mushroom-5] MushroomEXpert. [dostęp 2013-03-04]. (ang.).

[6] Grażyna Końska, Halina Komorowska. Lecznicze działanie grzybów. Wszechświat. Czasopismo przyrodnicze, t 110, nr 7-9/2009

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]