Krąpiel Chantriera

Krąpiel Chantriera
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	pochrzynowce
Rodzina	krąpielowate
Rodzaj	krąpiel
Gatunek	krąpiel Chantriera
	Nazwa systematyczna
	Tacca chantrieri André; Rev. Hort. 73: 541 (1901)
Synonimy
	Tacca macrantha H.Limpr.; Schizocapsa breviscapa (Ostenf.) H.Limpr.; Tacca minor Ridl.; Tacca paxiana H.Limpr.; Tacca vespertilio Ridl.; Tacca roxburghii H.Limpr.; Clerodendrum esquirolii H.Lév.; Tacca esquirolii Rehder; Tacca garrettii Craib; Tacca wilsonii H.Limpr.; Schizocapsa itagakii Yamam.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krąpiel Chantriera (Tacca chantrieri André) – gatunek wieloletnich, ziemnopączkowych roślin zielnych z rodziny krąpielowatych (Taccaceae), występujący w Azji, od Asamu do południowych Chin i Półwyspu Malajskiego^[4], zasiedlający stale lub okresowo wilgotne obszary nizinne, głównie lasy. Komórki tych roślin posiadają 30 chromosomów, tworzących 15 par homologicznych^[5].

Morfologia

Pokrój: Średniej wielkości rośliny zielne.

Łodyga: Masywne, bulwiaste, kuliste lub wydłużone kłącze. Łodyga kwiatonośna tworzy bezlistny głąbik.

Liście: Wszystkie liście wyrastają odziomkowo, są duże i ogonkowe.

Kwiaty: Kwiaty obupłciowe, promieniste, górne, 6-pręcikowe, szypułkowe, zebrane w baldachopodobną wierzchotkę, wyrastającą na bezlistnym głąbiku. Kwiatostan wsparty jest podsadkami, tworzącymi pokrywę, i licznymi, nitkowatymi, opadającymi przysadkami. Okwiat pojedynczy, sześciolistkowy. Pręciki położone w 2 okółkach. Nitki pręcików krótkie, płaskie, tworzące łącznie z szerokimi łącznikami pylników rodzaj kapturka nad zgiętymi główkami pręcika. Główki pręcików skierowane do wewnątrz kwiatu, otwierające się przez podłużną szczelinę. Słupek synkarpiczny, zbudowany z 3 owocolistków. Zalążnia jednokomorowa, o ścianach tworzących 6 żeberek^[5].

Zastosowanie

Rośliny spożywcze

W Azji spożywane są młode liście tej rośliny^[6].

Rośliny lecznicze

W medycynie tradycyjnej Azji i Afryki krąpiel Chantriera jest używana przez lokalnych uzdrowicieli do łagodzenia bólu oraz jako antidotum na zatrucie pokarmowe. W badaniach naukowych stwierdzono, że wyciąg alkoholowy z kłącza tej rośliny znacząco hamuje ból, zarówno poprzez mechanizmy obwodowe, jak i ośrodkowe. Wyniki badań potwierdziły, że wyciąg z kłącza tej rośliny ma działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne^[7]. Inni badacze wyodrębnili z kłącza tej rośliny 5 nowych glikozydów, w tym dwa pseudofurostanole, dwa ergostanole i jeden glikozyd fenolowy^[8].

Rośliny ozdobne

Z uwagi na niezwykle atrakcyjne kwiatostany rośliny te zyskują popularność jako rośliny ozdobne. Mogą być uprawiane w gruncie jedynie w krajach o klimacie gorącym. W Polsce mogą być trzymane jedynie w szklarniach lub jako rośliny pokojowe^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-02-16] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. [dostęp 2012-12-18].
↑ Rafael Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-16]. (ang.).
↑ ^a ^b K. Kubitzki: Taccaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 425-428. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).
↑ J. G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, 2002, s. 218. ISBN 83-7311-378-9. (pol.).
↑ Kittipong Keardrit, Chaiyong Rujjanawate i Duangporn Amornlerdpison. Analgesic, antipyretic and anti-inflammatory effects of Tacca chantrieri Andre. „Journal of Medicinal Plants Research”. 4 (19), s. 1991-1995, 2010. ISSN 1996-0875. (ang.).
↑ A. Yokosuka, Y. Mimaki. New glycosides from the rhizomes of Tacca chantrieri. „Chem. Pharm. Bull. (Tokyo)”. 55 (2), s. 273-9, 2007. PMID: 17268101. (ang.).
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 872-3, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-02-16] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2012-12-18].

[kew-4] Rafael Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-16]. (ang.).

[kub-5] K. Kubitzki: Taccaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 425-428. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).

[ro-6] J. G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, 2002, s. 218. ISBN 83-7311-378-9. (pol.).

[lecz1-7] Kittipong Keardrit, Chaiyong Rujjanawate i Duangporn Amornlerdpison. Analgesic, antipyretic and anti-inflammatory effects of Tacca chantrieri Andre. „Journal of Medicinal Plants Research”. 4 (19), s. 1991-1995, 2010. ISSN 1996-0875. (ang.).

[lecz2-8] A. Yokosuka, Y. Mimaki. New glycosides from the rhizomes of Tacca chantrieri. „Chem. Pharm. Bull. (Tokyo)”. 55 (2), s. 273-9, 2007. PMID: 17268101. (ang.).

[bota-9] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 872-3, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]