Kowale (powiat gdański)
54°18′40″N 18°33′56″E/54,311111 18,565556
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
6002[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
80-180[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GDA |
| SIMC |
0163989 |
Położenie na mapie gminy Kolbudy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gdańskiego  | |
| 54°18′40″N 18°33′56″E/54,311111 18,565556[1]
| |
| Strona internetowa | |
Kowale (kaszb. Kòwôle lub też Kòwôlewò, niem. Kowall[4]) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Kolbudy przy drodze wojewódzkiej nr 221[5]. W pobliżu Kowal znajduje się węzeł drogowy w ciągu obwodnicy trójmiejskiej S6. Transport publiczny jest obsługiwany przez komunikację miejską Gdańska.
Północny fragment wsi stanowi jednostkę terytorialną Gdańska.
W miejscowości znajduje się parafia rzymskokatolicka, należąca do dekanatu Gdańsk-Łostowice, archidiecezji gdańskiej. Siedziba klubu sportowego GKS Kowale.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W okresie średniowiecza Kowale (początkowo także Cowall - 1351 rok)[6] były wsią służebną miasta Gdańska, zamieszkałą przez kowali (rzemieślników). Pierwsze wzmianki o Kowalach – w tym czasie wsi krzyżackiej – pochodzą z 1378[7], przy dzierżawie młyna w Bielkowie Mikołajowi Ulrichowi (dzierżawa obejmowała również prawo przemiału zboża z Kowali i innych okolicznych wsi). Wieś była często niszczona w wojnach i oblężeniach. W 1454 należała do terytorium miasta Gdańska[8]. Wieś należąca do Gdańskiej Wyżyny terytorium miasta Gdańska położona była w drugiej połowie XVI wieku w województwie pomorskim[9].
Po 1772 Kowale zostały odłączone od Gdańska. Pod koniec XIX wieku Kowale były wsią włościańską, leżącą na bitym trakcie kościersko-gdańskim. W tym okresie mieszkało w Kowalach 152 ewangelików, 135 katolików, 7 gburów i 1 zagrodnik. Wieś należała do parafii w Świętym Wojciechu, szkoły w Bąkowie, a poczty w Gdańsku[8].
_ulica_Aresa.JPG)
_ulica_Staropolska_%E2%80%93_Centrum_Kowale.JPG)
W roku 1942 dokonano zmiany niemieckiej nazwy Kowall na Schmiede[10]. W latach 1945–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gdańskiego.
Na obszarze Kowal od końca lat 90. XX wieku powstały nowe osiedla mieszkaniowe, m.in. osiedle Olimp. W latach 1994–1995 w Kowalach wybudowano kaplicę pod wezwaniem świętej Faustyny. 24 lipca 2000 r. utworzono na terenie wsi parafię pod wezwaniem świętej Kingi. 18 września 2006 r. rozpoczęto budowę kościoła, w którym od 20 maja 2012 r. są regularnie odprawiane msze św.[11]
7 grudnia 2012 zostało oficjalnie otwarte Centrum Kowale[12] (około 6200 m² powierzchni handlowej, usługowej i biurowej[13]).
W 2017 rozstrzygnięto przetarg na budowę wspólnej szkoły z 24 oddziałami, salą gimnastyczną oraz (w II etapie) z basenem dla 1125 dzieci (w tym 125 przedszkolaków) z gmin Kolbudy, Pruszcz Gdański oraz Gdańska. Projekt budowlany jest adaptacją szkoły zbudowanej przez Gdańsk w dzielnicy Kokoszki. Szkołę wybudowała firma Strabag na działce należącej do gminy Kolbudy. Szkoła została oddana do użytku 1 września 2018, kiedy rozpoczęło w niej naukę niemal 800 dzieci[14][15], a szacowany koszt inwestycji to ok. 40 mln zł[16]. W maju 2019 otwarty zostanie segment B ze stołówką i salą gimnastyczną[17].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59905
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 531 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Dr F. Lorentz „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem” (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3).
- ↑ Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części.
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski: historia, pochodzenie, zmiany - praca zbiorowa pod redakcją Kazimierza Rymuta [T. 1-6 i 9]. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN. ISBN 83-85579-29-X.
- ↑ Jerzy Samp, Opowieść o Kowalach.
- ↑ a b Historia wsi Kowale.
- ↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w.: rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 128.
- ↑ Maciej Stąporek „Porównaj Trójmiasto dzisiejsze i przedwojenne”.
- ↑ Parafia Kowale.
- ↑ Kolejne centrum handlowe otwarte. Inne niż wszystkie. trojmiasto.gazeta.pl, 7 grudnia 2012.
- ↑ O centrum. centrumkowale.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-22)].
- ↑ E. Oleksy, A. Cymanowska „Bliżej szkoły trzech gmin”, Dziennik Bałtycki – Echo Pruszcza 11 lipca 2014.
- ↑ Pierwsza taka placówka w Polsce. Szkoła metropolitalna w Kowalach powstała bez dotacji od rządu
- ↑ Anna Dobiegała: Jest pozwolenie na budowę szkoły w Kowalach. 2016-11-05. [dostęp 2016-11-05].
- ↑ Inwestycje w gminach powiatu gdańskiego. Będą nowe drogi, ścieżki rowerowe, podziemne śmietniki, a nawet plaże
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Osady | |
| Części wsi |
|
| Przysiółek wsi | |
| Pozostałe miejscowości |
