Przejdź do zawartości

Koronawirusy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Koronawirusy
Ilustracja
Wirus SARS (obraz z mikroskopu elektronowego)
Systematyka
Grupa

Grupa IV (( )ssRNA)

Rząd

Nidowirusy

Rodzina

Coronaviridae

Podrodzina

Coronavirinae

Rodzaj

Koronawirus

Cechy wiralne
Kwas nukleinowy

RNA

Liczba nici

jedna

Polaryzacja kwasu nukleinowego

dodatnia

Wywoływane choroby

zakażenia dróg oddechowych

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Koronawirusy – gatunki wirusów, należących do podrodziny Coronavirinae z rodziny Coronaviridae w rzędzie Nidovirales. Podrodzina Coronavirinae podzielona została na cztery rodzaje: alfa-(inne języki), beta-(inne języki), gamma-(inne języki) i deltakoronawirusy(inne języki) (łac. Alphacoronavirus, Betacoronavirus, Gammacoronavirus i Deltacoronavirus). Nosicielami poszczególnych gatunków są ssaki lub ptaki[1][2].

Koronawirusy posiadają osłonkę oraz pojedynczą nić RNA o symetrii helikalnej i polarności dodatniej. Rozmiar genomu znanych koronawirusów mieści się w zakresie od 26,4 do 31,7 tys nt[2], co jest wartością niezwykle dużą jak na wirusy RNA. Nazwa „koronawirus” wywodzi się z łac. corona oznaczającego koronę lub wieniec, ponieważ osłonki wirusów w mikroskopii elektronowej wydają się „ukoronowane” pierścieniem małych, przypominających żarówki struktur. Klasa Baltimore(inne języki): IV.

Koronawirusy zwierzęce

[edytuj | edytuj kod]

Koronawirusy zakażają ptaki i ssaki, powodując liczne choroby układu oddechowego, nerwowego, narządów wewnętrznych czy układu pokarmowego. Do chorób wywoływanych przez koronawirusy zwierzęce należą m.in.:

  • zakaźne zapalenie oskrzeli u ptactwa (wywołane przez wirus ptasiego zapalenia oskrzeli – IBV – z rodzaju gamma-koronawirus)[1][2];
  • zakaźne zapalenie otrzewnej kotów (wywołane przez wirus kociego koronawirusa z rodzaju alfa-koronawirus)[1][2][3];
  • epidemiczna biegunka świń[1];
  • wirusowe zapalenie żołądka i jelit u bydła[1].

Koronawirusy ludzkie

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze szczepy koronawirusa ludzkiego zidentyfikowano w latach 60. XX wieku[4]. W 1962 roku wyizolowano szczep B814 pochodzący od dziecka z objawami przeziębienia, stosując hodowlę narządową pochodzącą z tchawicy. Z powodu zaginięcia próbki przed opracowaniem metod pozwalających na identyfikację gatunku, dokładne dane o B814 nie są znane, jednakże w kolejnych latach uzyskano następne izolaty kliniczne. Dwa z nich, 229E i OC43, zidentyfikowano jako osobne gatunki[1][5].

Kolejny gatunek ludzkiego koronawirusa, znacznie groźniejszy, zidentyfikowano w 2002 roku w chińskiej prowincji Guangdong. Wirus SARS-CoV, nazywany tak od wywoływanego przez niego zespołu ciężkiej niewydolności oddechowej (ang. Severe Acute Respiratory Syndrome), spowodował falę zachorowań i 775 potwierdzonych zgonów[1].

W 2004 roku prof. Krzysztof Pyrć oraz prof. Lia van der Hoek(inne języki) zidentyfikowali wirusa HCoV-NL63, a rok później grupa z Hongkongu opisała wirusa HCoV-HKU1. Oba te wirusy, podobnie jak 229E i OC43, są częstą przyczyną chorób górnych i dolnych dróg oddechowych[6][7][8]. Uważa się, że koronawirusy są odpowiedzialne za 10–20% wszystkich przeziębień[potrzebny przypis].

Obecnie wyróżnia się siedem gatunków koronawirusów wywołujących infekcję u człowieka:

  1. ludzki koronawirus 229E(inne języki) – α-koronawirus[2][1];
  2. ludzki koronawirus OC43(inne języki) (HCoV OC43) – β-koronawirus[9][2][1];
  3. ludzki wirus SARS (SARS-CoV-1) – β-koronawirus[2][1];
  4. ludzki koronawirus NL63(inne języki) (HCoV NL63) – α-koronawirus[2][1];
  5. ludzki koronawirus HKU1(inne języki) (HCoV HKU1) – β-koronawirus[2][1];
  6. ludzki koronawirus bliskowschodniego zespołu oddechowego (wirus MERS, MERS-CoV, HCoV-EMC/2012, ludzki betakoronawirus 2c EMC/2012) – β-koronawirus[1][10][11];
  7. ludzki koronawirus SARS-CoV-2[12][13][14] (początkowo 2019-nCoV, zidentyfikowany w Wuhanie) – β-koronawirus[15].

W przeszłości opisywano również inne izolaty (takie jak B814, LP, EVS, OC16, OC37, OC44, OC48, AD, PA), które najprawdopodobniej należały do jednego z 4 opisanych gatunków, jednak nie można tego jednoznacznie stwierdzić ponieważ próbki zostały utracone[16]. Koronawirusy cechują się dużym rozpowszechnieniem i częstością występowania, dużym zróżnicowaniem genetycznym i częstym występowaniem rekombinacji genetycznych, co przy rosnących okazjach do kontaktów między człowiekiem i różnymi gatunkami zwierząt powoduje, że nowi przedstawiciele tej grupy będą pojawiać się, wywołując infekcje międzygatunkowe i sporadycznie rozprzestrzeniając się[14].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m Krzysztof Pyrć, Ludzkie koronawirusy, „Postępy Nauk Medycznych”, XXVIII (4B), Borgis, 2015, s. 48–54 [dostęp 2020-01-21].
  2. ↑ a b c d e f g h i Coronaviridae – Positive Sense RNA Viruses – Positive Sense RNA Viruses (2011) [online], International Committee on Taxonomy of Viruses (ICTV) [dostęp 2020-01-21] (ang.).
  3. ↑ Javier A. Jaimes i inni, A Tale of Two Viruses: The Distinct Spike Glycoproteins of Feline Coronaviruses, „Viruses”, 12 (1), 2020, s. 83, DOI: 10.3390/v12010083, PMID: 31936749, PMCID: PMC7019228 [dostęp 2023-06-13] (ang.).
  4. ↑ Jeffrey S. Kahn, Kenneth McIntosh, History and recent advances in coronavirus discovery, „The Pediatric Infectious Disease Journal”, 24 (11 Suppl), 2005, S223–S227, DOI: 10.1097/01.inf.0000188166.17324.60, PMID: 16378050 [dostęp 2021-04-09] (ang.).
  5. ↑ J.S.M. Peiris, Coronaviruses, [w:] Douglas D. Richman, Richard J. Whitley, Frederick G. Hayden (red.), Clinical Virology, John Wiley & Sons, 2016, ISBN 978-1-68367-316-3 [dostęp 2020-01-22] (ang.).
  6. ↑ Brian M. Davis i inni, Human coronaviruses and other respiratory infections in young adults on a university campus: Prevalence, symptoms, and shedding, „Influenza and Other Respiratory Viruses”, 12 (5), 2018, s. 582–590, DOI: 10.1111/irv.12563, PMID: 29660826, PMCID: PMC6086849 [dostęp 2020-01-26] (ang.).
  7. ↑ Su-fen Zhang i inni, Epidemiology characteristics of human coronaviruses in patients with respiratory infection symptoms and phylogenetic analysis of HCoV-OC43 during 2010-2015 in Guangzhou, „PLOS ONE”, 13 (1), 2018, DOI: 10.1371/journal.pone.0191789, ISSN 1932-6203, PMID: 29377913, PMCID: PMC5788356 [dostęp 2020-01-26] (ang.).
  8. ↑ Zhi-Qi Zeng i inni, Epidemiology and clinical characteristics of human coronaviruses OC43, 229E, NL63, and HKU1: a study of hospitalized children with acute respiratory tract infection in Guangzhou, China, „European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases”, 37 (2), 2018, s. 363–369, DOI: 10.1007/s10096-017-3144-z, ISSN 1435-4373, PMID: 29214503, PMCID: PMC5780525 [dostęp 2020-01-26] (ang.).
  9. ↑ Lia van der Hoek i inni, Identification of a new human coronavirus, „Nature Medicine”, 10 (4), 2004, s. 368–373, DOI: 10.1038/nm1024, PMID: 15034574, PMCID: PMC7095789 [dostęp 2023-06-13] (ang.).
  10. ↑ Raoul J. de Groot i inni, Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus (MERS-CoV): Announcement of the Coronavirus Study Group, „Journal of Virology”, 87 (14), 2013, s. 7790–7792, DOI: 10.1128/JVI.01244-13, ISSN 0022-538X, PMID: 23678167, PMCID: PMC3700179 [dostęp 2020-01-21] (ang.).
  11. ↑ Jasper F.W. Chan i inni, Is the discovery of the novel human betacoronavirus 2c EMC/2012 (HCoV-EMC) the beginning of another SARS-like pandemic?, „The Journal of Infection”, 65 (6), 2012, s. 477–489, DOI: 10.1016/j.jinf.2012.10.002, PMID: 23072791, PMCID: PMC7112628 [dostęp 2021-04-09] (ang.).
  12. ↑ Chih-Cheng Lai i inni, Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) and coronavirus disease-2019 (COVID-19): The epidemic and the challenges, „International Journal of Antimicrobial Agents”, 55 (3), 2020, s. 105924, DOI: 10.1016/j.ijantimicag.2020.105924, PMID: 32081636, PMCID: PMC7127800 [dostęp 2021-04-09] (ang.).
  13. ↑ Surveillance case definitions for human infection with novel coronavirus (nCoV) [online], WHO, 10 stycznia 2020 [dostęp 2021-04-09] (ang.).
  14. ↑ a b Na Zhu i inni, A Novel Coronavirus from Patients with Pneumonia in China, 2019, „The New England Journal of Medicine”, 382 (8), 2020, s. 727–733, DOI: 10.1056/NEJMoa2001017, PMID: 31978945, PMCID: PMC7092803 [dostęp 2021-04-09] (ang.).
  15. ↑ Michael Letko, Andrea Marzi, Vincent Munster, Functional assessment of cell entry and receptor usage for SARS-CoV-2 and other lineage B betacoronaviruses, „Nature Microbiology”, 5 (4), 2020, s. 562–569, DOI: 10.1038/s41564-020-0688-y, PMID: 32094589, PMCID: PMC7095430 [dostęp 2021-04-09] (ang.).
  16. ↑ Lia van der Hoek, Krzysztof Pyrc, Ben Berkhout, Human coronavirus NL63, a new respiratory virus, „FEMS Microbiology Reviews”, 30 (5), 2006, s. 760–773, DOI: 10.1111/j.1574-6976.2006.00032.x, PMID: 16911043, PMCID: PMC7109777 [dostęp 2021-04-09] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koronawirusy&oldid=70787921”