Kopernik (pierwiastek)

Kopernik

roentgen ← kopernik → nihon
Hg ↑ Cn ↓ Uhb 112 Cn
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	kopernik, Cn, 112 (łac. copernicium)
Grupa, okres, blok	12, 7, d
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Masa atomowa	[285]
Numer CAS	54084-26-3
Właściwości atomowe Konfiguracja elektronowa [Rn]5f146d107s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 32, 32, 18, 2 (wizualizacja powłok)
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 283Cn {syn.} 4 s ~80% α ~20% SF 8,94 279Ds 283bCn {syn.} ~7 min SF 284Cn {syn.} 97 ms SF 285Cn {syn.} 29 s α 9,15 281Ds 285bCn {syn.} 8,9 min α 8,63 281bDs?
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji według kryteriów GHS są niedostępne.

Kopernik (Cn, łac. copernicium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym, o liczbie atomowej 112.

Nazwa

Nazwa pierwiastka została oficjalnie zatwierdzona przez IUPAC 19 lutego 2010 roku i pochodzi od nazwiska astronoma Mikołaja Kopernika. Wcześniej stosowano tymczasową nazwę ununbi (symbol Uub), zgodnie z nomenklaturą IUPAC, a nieoficjalnie także „eka-rtęć” (eka-Hg), jako że pierwiastek ten w układzie okresowym znajduje się bezpośrednio pod rtęcią. Polska nazwa pierwiastka ustalona przez Polskie Towarzystwo Chemiczne brzmi „kopernik”.

Historia badań

Kopernik został po raz pierwszy uzyskany w laboratorium GSI w Darmstadt w Niemczech poprzez bombardowanie jonami cynku-70 ołowianej tarczy (tzw. „zimna” synteza, której nie należy mylić z zimną fuzją). Dokonał tego zespół naukowców, którym kierowali S. Hoffman, V. Ninov i F.P. Hessburger, w dniu 9 lutego 1996 roku. Reakcja jądrowa, w której został otrzymany izotop ²⁷⁷Cn, ma postać:

20882Pb 7030Zn → 278112Cn* → 277112Cn n

W roku 2002 zespół Hoffmana poinformował o ponownym otrzymaniu koperniku. W każdym z tych eksperymentów zaobserwowano jeden atom pierwiastka o czasie życia rzędu 1 s. Jednoznacznie zidentyfikowano go na podstawie łańcucha skorelowanych ze sobą rozpadów jądrowych (w tym przypadku sześciu rozpadów α) prowadzących do znanych wcześniej jąder. Interpretacja Hoffmana została potwierdzona dzięki syntezie koperniku z tych samych substratów przez japońską grupę naukowców K. Mority i współpracowników (2005, 2007). IUPAC oficjalnie uznała odkrycie niemieckich naukowców 10 czerwca 2009.

W późniejszych eksperymentach izotop ²⁸³Cn o czasie życia rzędu kilku do kilkuset sekund otrzymany został przez zespoły z Dubnej i GSI w wyniku bombardowania jonami ⁴⁸Ca tarcz uranowych, plutonowych i kiurowych (tzw. „gorąca fuzja”). W eksperymencie w Dubnej korzystano z krzemowych detektorów promieniowania α opracowanych w Instytucie Technologii Elektronowej w Warszawie przez zespół badawczy kierowany przez Macieja Węgrzeckiego.

Otrzymanie koperniku w wyniku bombardowania tarczy wolframowej protonami o energiach rzędu wielu GeV, ogłoszone przez A. Marinova w roku 2003, zostało uznane za niepotwierdzone i wynikające prawdopodobnie z błędów aparaturowych. Rezultatów tych nie udało się powtórzyć w innych laboratoriach.

Właściwości

Obliczenia teoretyczne wskazują, że stabilny izotop koperniku byłby prawdopodobnie lotną cieczą o temperaturze topnienia ok. 10 °C i temperaturze wrzenia ok. 70 °C. Jego gęstość oszacowana została na 14,0 g/cm³, czyli jedynie niewiele więcej niż gęstość rtęci (13,5 g/cm³).

Zobacz też

• unbibi