Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz

Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz
	; Kopalnia Jowisz, wieże wyciągowe szybów Karol i Edward (przed 1931)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Siedziba	Wojkowice
Adres	ul. Gustawa Morcinka 38
Data założenia	1910
Data likwidacji	2006
	Położenie na mapie Polski Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz
	Położenie na mapie województwa śląskiego Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz
	Położenie na mapie powiatu będzińskiego Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz
	Położenie na mapie Wojkowic Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz
	50°21′27,9″N 19°02′37,5″E/50,357750 19,043750
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz (w czasie II wojny światowej Jupitergrube, od 1997 roku Zakład Górniczy Wojkowice) – kopalnia węgla kamiennego w Wojkowicach, która prowadziła eksploatację w latach 1912–2000.

Historia

Pomysłodawcą budowy kopalni było Towarzystwo Górniczo-Przemysłowe Saturn stworzone przez właścicieli największych łódzkich zakładów włókienniczych. Dzięki temu zakłady zaopatrywane byłyby w węgiel bez ponoszenia kosztów kupna. W 1907 roku rozpoczęto drążenie pierwszych szybów Karol i Edward^[1]. Otwarcie nastąpiło w 1910 roku, a dwa lata później wydobyto pierwszą tonę węgla. W 1914 roku Niemcy zniszczyli urządzenia w szybach, ale cztery miesiące później wznowiono wydobycie. Wkrótce zaczęto montować coraz to nowsze urządzenia. Pierwszy raz do odbudowy chodników użyto tzw. betonitów, czyli betonowych belek. Konie, wykorzystywane w transporcie na dole kopalni, zastąpiono taśmociągiem i kolejką. W kopalni uruchomiono elektrownię. W 1918 roku wydobyto około 150 tys. ton węgla, dzięki czemu kopalnia stała się liderem w Zagłębiu. W czasie II wojny światowej kopalnię przejął pruski koncern Preussag(inne języki), a nazwę zakładu zmieniono na Jupiter. Nazwa Jowisz powróciła po 1945 roku. Po wojnie kopalnia została włączona w skład Dąbrowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Sosnowcu.

W latach 90. XX wieku kopalnia Jowisz znalazła się w bardzo trudnym położeniu. Fakt stałego pogarszania się efektów działalności kopalni spowodował, że decyzją Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników KWK Jowisz Sp. z o.o. w czerwcu 1997 roku zobowiązano zarząd do opracowania radykalnych działań umożliwiających osiągnięcie przez Spółkę wskaźników gwarantujących prowadzenie działalności gospodarczej bez ponoszenia strat. Powstały wówczas nowe struktury organizacyjno-kapitałowe w formie spółek z ograniczona odpowiedzialnością (na bazie majątku i pracowników KWK Jowisz):

Zakład Górniczy Wojkowice Sp. z o.o. – dla prowadzenia eksploatacji części złoża objętego obszarem górniczym o powierzchni 4,3 km² wyodrębnionym z pierwotnego obszaru kopalni z zatrudnieniem 1200 pracowników;
WOJZEC Sp. z o.o., która zajmowała się wytwarzaniem energii elektrycznej i cieplnej, zatrudniała 8 pracowników;
Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe Domeks administrowało zasobami mieszkaniowymi z zatrudnieniem 9 pracowników;
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe HELIOS Sp. z o.o., które prowadziło działalność produkcyjno-usługową na rzecz kopalni z zatrudnieniem 70 pracowników.

KWK Jowisz Sp. z o.o. została postawiona w stan likwidacji z zadaniem prowadzenia dalszego procesu likwidacyjnego finansowanego z budżetu państwa. Nowy, wydzielony na „zdrowej” części bazy surowcowej, Zakład Górniczy Wojkowice przyniósł dodatni wynik na działalności gospodarczej. Ostatnią tonę węgla wydobyto w 2000 roku, a sześć lat później kopalnia została zlikwidowana.

Zaplecze socjalne

Dzięki kopalni w Wojkowicach powstało wiele osiedli mieszkaniowych dla pracowników kopalni. Kopalnia pomogła także zrealizować w Wojkowicach takie projekty, jak budowa szkoły tysiąclecia, czy utworzenie kompleksu sportowego w parku miejskim. Zakład posiadał ośrodki wczasowe w Ślemieniu (Beskid Mały) i Świnoujściu.^[2]

Przypisy

↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 2: Zagłębie Dąbrowskie, Ziemia Rybnicka, Ziemia Wodzisławska, Łódź 2023, s. 93.
↑ StanisławS. Góra StanisławS., Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz w Wojkowicach, 2002 (pol.).

Bibliografia

Stanisław Góra: Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz w Wojkowicach. Nakładem KWK "Jowisz", 2002.
Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984. ISBN 83-00-00648-6.
Piotr i Stanisław Duda "Spacer do przeszłości, czyli Wojkowice w starej fotografii" Wydawnictwo "Śląsk" Katowice 2009 ISBN 978-83-7164-557-0

[1] Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 2: Zagłębie Dąbrowskie, Ziemia Rybnicka, Ziemia Wodzisławska, Łódź 2023, s. 93.

[2] StanisławS. Góra StanisławS., Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz w Wojkowicach, 2002 (pol.).

[1]

[2]