Konstytucja Rzeszy Niemieckiej 1871
-de.svg)
Konstytucja Rzeszy Niemieckiej (niem. Verfassung des Deutschen Reichs) – konstytucja Rzeszy Niemieckiej uchwalona w 1871 r.[1]
Historia
[edytuj | edytuj kod]18 stycznia 1871 miało miejsce powołanie II Rzeszy, czyli Cesarstwa Niemieckiego (zakończenie zjednoczenia Niemiec), w trakcie wojny francusko-pruskiej[2]. Po pierwszych wyborach, które odbyły się 3 marca 1871 jednoizbowy parlament (Reichstag) uchwalił konstytucję Rzeszy Niemieckiej, obowiązującą od 4 maja tego samego roku[3]. Konstytucja niewiele różniła się od dotychczas obowiązującej konstytucji Związku Północnoniemieckiego. Na mocy konstytucji Rzesza była federacją (państwem związkowym) 22 monarchii (w tym 4 królestw, 6 wielkich księstw i 12 księstw) oraz 3 wolnych miast[1] (Bremy, Hamburga i Lubeki[2]), które zawarły „wieczny związek”[1].
Bezpośrednia suwerenność Rzeszy dotyczyła tylko Alzacji-Lotaryngii. Wszystkie państwa posiadały dotychczasowe organy władzy: władców, rządy, sejmy, administrację, sądownictwo i szkolnictwo. Polityka zagraniczna i sprawy wojskowe, z pewnymi ograniczeniami, były w kompetencjach Rzeszy. Mimo oporów z biegiem lat powiększał się zakres kompetencji Rzeszy. Ustawy uchwalane przez parlament były zawsze nadrzędne nad ustawami sejmów krajów związkowych[1]. Większe państwa południowe, jak Bawaria i Wirtembergia zachowały zarządy kolei i poczty. W czasie pokoju wojska lądowe poszczególnych państw (w ramach armii Rzeszy) podlegały własnym władcom, a w czasie wojny podlegały wyłącznie cesarzowi. Sztab generalny i marynarka wojenna były wspólne dla Rzeszy[2].
Na czele Rzeszy stał cesarz, który miał szeroki zakres władzy, przede wszystkim w polityce zagranicznej i wojskowości. Do jego najważniejszych prerogatyw należało mianowanie kanclerza, za pośrednictwem którego sprawował rządy na szczeblu ogólnopaństwowym. Pierwszym cesarzem został Wilhelm I Hohenzollern[1], król pruski. Kanclerz był jednocześnie premierem rządu Prus. Od 1871, tak jak zamierzał Otto von Bismarck, Prusy dominowały całkowicie w Rzeszy: pruska była dynastia i kanclerz[2].
Parlament Rzeszy miał prawo współdecydowania o polityce zagranicznej, wojskowej, kolonialnej, budżecie państwa, cłach, walucie i niektórych podatkach. Parlament przyjmował ustawy z zakresu prawa karnego, cywilnego i gospodarczego. Posłowie do Reichstagu (wyłącznie mężczyźni) byli wybierani w demokratycznych wyborach powszechnych, tajnych i bezpośrednich. Ustawy przed wejściem w życie zazwyczaj musiały zostać zaakceptowane przez Bundesrat (radę związkową), w którym decydujący głos należał do Prus. Reichstag i Bundesrat miały inicjatywę ustawodawczą[2].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Władysław Czapliński, Adam Galos, Wacław Korta: Historia Niemiec, wyd. 1990 (II-gie, poprawione), s. 530–532.
- ↑ a b c d e Andrzej Chwalba: Historia powszechna. Wiek XIX, wyd. 2009, s. 367–372.
- ↑ Konstytucja Rzeszy z 1871 (niem.)