Koniopłoch łąkowy

Koniopłoch łąkowy
	; Koniopłoch łąkowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	koniopłoch
Gatunek	koniopłoch łąkowy
	Nazwa systematyczna
	Silaum silaus (L.) Schinz & Thell.; Vierteljahrsschr. Naturf. Ges. Zürich lx. 359 (1915).
Synonimy
	Silaus flavescens Bernh.;
	Silaus flavescens Bernh.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Koniopłoch łąkowy (Silaum silaus) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych. Jedyny przedstawiciel rodzaju koniopłoch Silaum^[3]. Występuje na rozległych obszarach Europy, z wyjątkiem jej południowych, zachodnich i północnych krańców, oraz w zachodniej Azji, sięgając do Azji Środkowej^[3]. W Polsce występuje głównie na niżu i jest dość rzadki^[4]. Brak go w północno-wschodniej części kraju, rzadki jest na południu^[5].

Morfologia

Pokrój: Naga roślina zielna osiągająca od 40 do 100 cm wysokości^[6].

Łodyga: Pod ziemią w postaci grubego, wielogłowego kłącza z tuniką tworzoną z pozostałości nasad liści. Nadziemna łodyga pełna, w dolnej części obła i tylko kreskowana, w górze kanciasta i rozgałęziona^[6].

Liście: Skupione w dolnej części pędu, gdzie liście są długoogonkowe, u nasady pochwiasto rozszerzone, z blaszką 2–4-krotnie pierzasto złożoną z lancetowatych, zaostrzonych, obustronnie zwężonych listków o zagiętym i nieco szorstkim brzegu. Wyższe liście mają pochwy nierozdęte i blaszki słabo podzielone, najwyższe liście są zredukowane do łusek^[6].

Kwiaty: Zebrane w baldaszki, a te w liczbie 5–10 (rzadziej do 25) tworzą baldach złożony. Pod kwiatostanem brak pokryw lub co najwyżej jest jedna–dwie. Pokrywek jest wiele, są lancetowate i wąsko obłonione. Kwiaty drobne, z płatkami korony zielonawożółtymi, na szczycie wyciętymi i z łatką. Brzeg kielicha niewyraźny^[6].

Owoce: Rozłupnie rozpadające się na dwie jajowate rozłupki o długości ok. 4 mm i szerokości 2 mm, po dojrzeniu z nieco oskrzydlonymi żebrami^[6]^[5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit^[4]. Kwitnie od czerwca do września^[6], przedprątne kwiaty zapylane są przez motyle^[7]. Rośnie na wilgotnych łąkach. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Molinion caeruleae i Ass. Sanguisorbo-Silaetum (wymaga dalszych badań)^[8]. Liczba chromosomów 2n = 22^[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Gatunek należy do monotypowego rodzaju koniopłoch Silaum Mill. Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754 (synonim: Silaus Bernhardi^[9]). Takson ten należy do podrodziny Apioideae Seemann, rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl.) z rzędu selerowców (Apiales Lindl.)^[2].

Zagrożenia i ochrona

Umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)^[10].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b Silaum Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-07-03].
↑ ^a ^b ^c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ^a ^b Zbigniew Nawara: Rośliny łąkowe. Warszawa: Oficyna Wyd. MULTICO, 2006. ISBN 978-83-7073-397-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 88-89 .
↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[powo-3] Silaum Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-07-03].

[klucz-4] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[A-5] Zbigniew Nawara: Rośliny łąkowe. Warszawa: Oficyna Wyd. MULTICO, 2006. ISBN 978-83-7073-397-1.

[koczwara-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 88-89 .

[7] Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[ing-9] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].

[10] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]