Komitet Ocalenia Publicznego
Komitet Ocalenia Publicznego (fr. Comité de salut public) – nadzwyczajny organ wykonawczy, powołany w kwietniu 1793 roku w okresie rewolucji francuskiej, przez Konwent, celem opanowania kryzysowej sytuacji państwa, spowodowanej wojną z Austrią i Prusami, chaosem gospodarczym i kontrrewolucją wewnętrzną.
Uprawnienia i pozycja w systemie władzy
[edytuj | edytuj kod]KOP zastąpił radę ministrów, mając faktycznie o wiele większe od niej uprawnienia. Teoretycznie zależny od Konwentu (każda jego propozycja uchwały musiała zostać zatwierdzona przez parlament), w rzeczywistości już od lipca 1793 cieszył się na tyle dużym prestiżem, że jego decyzje przyjmowane były bez dłuższych dyskusji. Komitet miał siedzibę w jednym ze skrzydeł pałacu Tuileries, a jego obrady - w odróżnieniu od Konwentu - nie były jawne.
Pierwszy skład
[edytuj | edytuj kod]Do lipca 1793 r. Komitet zdominowany był przez posłów umiarkowanej lewicy, pozostających pod wpływem Dantona. Choć nominalnie KOP nigdy nie miał przewodniczącego, to ten polityk odgrywał wiodącą rolę w pracach organu władzy. Poza tym członkami Komitetu byli:
Członek Komitetu | Początek członkostwa | Zakończenie członkostwa | Reprezentowany w Konwencie okręg | Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Georges Danton | 7 kwietnia 1793 | 10 lipca 1793 | Paryż | nie wszedł do drugiego składu Komitetu; podczas terroru jakobińskiego oskarżony o zdradę, skazany na śmierć i ścięty | |
Jean-François Delmas | 7 kwietnia 1793 | 10 lipca 1793 | Haute-Garonne | nie wszedł do drugiego składu Komitetu; za Dyrektoriatu członek Rady Starszych | |
Jean-Jacques Bréard | 7 kwietnia 1793 | 5 lipca 1793 | Charente-Inférieure | nie wszedł do drugiego składu Komitetu; za Dyrektoriatu członek Rady Starszych; za Konsulatu członek Ciała Ustawodawczego (i przez pewien okres jego przewodniczący) | |
Bertrand Barère de Vieuzac | 7 kwietnia 1793 | 1 sierpnia 1794 | Hautes-Pyrénées | wszedł do drugiego składu Komitetu | |
Pierre Joseph Cambon | 7 kwietnia 1793 | 10 lipca 1793 | Hérault | nie wszedł do drugiego składu Komitetu; po przewrocie 9 thermidora ukrywał się w Montepelier; po restauracji Burbonów jako królobójca skazany na wygnanie przebywał w Belgii; zmarł w Saint Josse Ten Voode | |
Jean Antoine Debry | 7 kwietnia 1793 | 1793 | Aisne | zastąpiony przez Lindeta; nie wszedł do drugiego składu Komitetu; po restauracji Burbonów jako królobójca skazany na wygnanie przebywał w Niderlandach; po rewolucji lipcowej wrócił do Francji | |
Louis-Bernard Guyton de Morveau | 7 kwietnia 1793 | 10 lipca 1793 | Côte d’Or | nie wszedł do drugiego składu Komitetu; za Dyrektoriatu członek Rady Pięciuset | |
Jean Baptiste Robert Lindet | 7 kwietnia 1793 | 12 czerwca 1793 | Eure | zasiadał w Komitecie z krótką przerwą - zarówno w jego pierwszym jak i drugim składzie | |
Jean Baptiste Treilhard | 7 kwietnia 1793 | 12 czerwca 1793 | Seine-at-Oise | nie wszedł do drugiego składu Komitetu; za Dyrektoriatu członek Rady Pięciuset; radca stanu za Konsulatu i I Cesarstwa | |
Jean-François Delacroix | 7 kwietnia 1793 | 10 lipca 1793 | Eure-at-Loir | nie wszedł do drugiego składu Komitetu; podczas terroru jakobińskiego oskarżony o zdradę, skazany na śmierć i ścięty |
Drugi skład
[edytuj | edytuj kod]Komitet kierowany przez Dantona nie spełnił stawianych wobec niego oczekiwań i został 27 lipca 1793 roku zastąpiony przez bardziej lewicowy skład z Maksymilianem Robespierre jako nieformalnym przywódcą. Kierowany przez niego Komitet zdołał wyprowadzić kraj z największego kryzysu i dlatego zyskał przydomek Wielkiego Komitetu. We wrześniu 1793 r. do KOP dołączyli, na wyraźne żądanie sankiulotów dwaj ultraradykałowie: Jacques-Nicolas Billaud-Varenne i Jean-Marie Collot d’Herbois.
Skład KOP (do 27 lipca 1794):
Członek Komitetu | Początek członkostwa | Zakończenie członkostwa | Reprezentowany w Konwencie okręg | Uwagi | |
---|---|---|---|---|---|
Bertrand Barère de Vieuzac | 7 kwietnia 1793 | 1 sierpnia 1794 | Hautes-Pyrénées | po przewrocie 9 thermidora, skazany na deportację do Gujany Francuskiej zbiegł i ukrywał się w Bordeaux; po restauracji Burbonów został wygnany jako królobójca i osiadł w Brukseli; po rewolucji lipcowej wrócił do Francji gdzie pozostawał do śmierci | |
Jean Baptiste Robert Lindet | 22 czerwca 1793 | 6 października 1794 | Eure | po przewrocie 9 thermidora aresztowany; brał udział w Sprzysiężeniu Równych; za Dyrektoriatu przez krótki okres pełnił urząd ministra finansów; po restauracji Burbonów został jako królobójca skazany na wygnanie, jednak pozostał nielegalnie we Francji, aż do śmierci | |
Pierre-Louis Prieur | 10 lipca 1793 | 31 lipca 1794 | Marna | po przewrocie 9 thermidora ukrywał się; objęty amnestią; po restauracji Burbonów został wygnany jako królobójca; zmarł w Brukseli | |
Thomas-Augustin de Gasparin | 10 lipca 1793 | 24 lipca 1793 | Bouches-du-Rhone | ustąpił protestując przeciw aresztowaniu Custine'a; zastąpiony przez Robespierre’a; zmarł na zapalenie płuc | |
Jacques Alexis Thuriot | 10 lipca 1793 | 20 września 1793 | Marna | ustąpił protestując przeciw usunięciu Houcharda z urzędu; podczas przewrotu 9 thermidora nie pozwolił Robespierre’owi wygłosić przemówienia; zagrożony aresztowaniem zbiegł i ukrywał się do czasu ogłoszenia amnestii; po restauracji Burbonów został wygnany jako królobójca; zmarł w Liège | |
Marie-Jean Hérault de Séchelles | 10 lipca 1793 | 29 grudnia 1793 | Seine-at-Oise | podczas terroru jakobińskiego oskarżony o zdradę, skazany na śmierć i ścięty | |
André Jeanbon Saint André | 10 lipca 1793 | 31 lipca 1794 | Lot | w czasach Dyrektoriatu konsul w Algierze i Smyrnie; za Konsulatu prefekt Mont-Tonnerre; zmarł w Moguncji | |
Louis de Saint-Just | 10 lipca 1793 | 27 lipca 1794 | Aisne | obalony podczas przewrotu 9 thermidora, uznany za wyjętego spod prawa i ścięty bez procesu | |
Georges Couthon | 10 lipca 1793 | 27 lipca 1794 | Puy-at-Dôme | obalony podczas przewrotu 9 thermidora, uznany za wyjętego spod prawa i ścięty bez procesu | |
Maximilien de Robespierre | 27 lipca 1793 | 27 lipca 1794 | Paryż | obalony podczas przewrotu 9 thermidora, uznany za wyjętego spod prawa i ścięty bez procesu | |
Jacques Nicolas Billaud-Varenne | 6 sierpnia 1793 | 1 sierpnia 1794 | Paryż | podczas przewrotu 9 thermidora wystąpił przeciw Robespierrowi, mimo to został skazany na deportację do Gujany Francuskiej; ułaskawiony za Konsulatu; pod koniec życia przebywał w Stanach Zjednoczonych i na wyspie Haiti; zmarł w San Domingo | |
Jean-Marie Collot d’Herbois | 6 sierpnia 1793 | 1 sierpnia 1794 | Paryż | podczas przewrotu 9 thermidora wystąpił przeciw Robespierrowi, mimo to został skazany na deportację do Gujany Francuskiej gdzie zmarł na żółtą febrę | |
Lazare Carnot | 14 sierpnia 1793 | 6 października 1794 | Pas-de-Calais | jeden z członków Dyrektoriatu; minister wojny za Konsulatu oraz minister spraw wewnętrznych podczas 100 dni Napoleona po ostatecznej przegranej Napoleona osiedlił się w Magdeburgu gdzie zmarł | |
Claude-Antoine Prieur-Duvernois | 14 sierpnia 1793 | 6 października 1794 | Côte-d’Or | za Dyrektoriatu członek Rady Pięciuset; po objęciu władzy przez Napoleona odszedł od polityki; zmarł w Dijon |
Upadek Robespierre’a
[edytuj | edytuj kod]Tarcia wewnętrzne w Komitecie Ocalenia Publicznego stały się jedną z ważniejszych przyczyn upadku jakobinów. Fanatyzm ideowy Robespierre’a przerażał większość członków KOP (poza Saint-Justem i Couthonem), którzy w obawie o własne życie zawiązali spisek i 9 thermidora roku II (27 lipca 1794) doprowadzili w Konwencie do aresztowania Robespierre’a i stronników, a następnie do ich egzekucji.
W okresie potermidoriańskim KOP stracił nadzwyczajne uprawnienia i miał zajmować się jedynie polityką zagraniczną i wojskowością. Wprowadzono zasadę rotacji członków, a w 1795 r. całkowicie zlikwidowano ten organ władzy.