Kolcoszniczka

Kolcoszniczka
	Typhlomys
	Milne-Edwards, 1877
	; Kolcoszniczka miękkowłosa (T. cinereus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	kolcosznicowate
Rodzaj	kolcoszniczka
	Typ nomenklatoryczny
	Typhlomys cinereus A. Milne Edwards, 1877
Gatunki
	11 gatunków (w tym 5 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	11 gatunków (w tym 5 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kolcoszniczka^[2] (Typhlomys) – rodzaj ssaka z rodziny kolcosznicowatych (Platacanthomyidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Chińskiej Republice Ludowej i Wietnamie^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 61–115 mm, długość ogona 80–129 mm; masa ciała 7,7–32 g^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1877 roku francuski zoolog Alphonse Milne-Edwards w artykule poświęconym opisowi niektórych nowych ssaków i skorupiaków, opublikowanym w czasopiśmie Bulletin de la Société philomathique de Paris^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) kolcoszniczka miękkowłosa (T. cinereus).

Etymologia

Typhlomys: gr. τυφλος tuphlos ‘ślepy’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[7].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[8]^[6]^[3]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[9]
Typhlomys chapensis	Osgood, 1932		gatunek monotypowy	południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (na zachód od Rzeki Czerwonej, południowo-zachodni Junnan) i północno-zachodni Wietnam (prowincja Lào Cai)	DC: 6,1–11,5 cm DO: 8–12,6 cm MC: 7,7–23 g	NE
Typhlomys cinereus	Milne-Edwards, 1877	kolcoszniczka miękkowłosa	2 podgatunki	Chińska Republika Ludowa (górskie lasy w Kuangsi, Anhui, Zhejiang, Jiangxi i Fujian)	DC: 7,1–7,6 cm DO: 9,6–10,2 cm MC: 15–32 g	LC
Typhlomys daloushanensis	Wang Yingxiang & Li Chongyun, 1996		gatunek monotypowy	Chińska Republika Ludowa (południowo-wschodnie Gansu, południowe Shaanxi, wschodni Syczuan, Chongqing, zachodnie Hubei i północne Kuejczou)	DC: 7,2–10,5 cm DO: 10,5–12,9 cm MC: 15,4–31 g	NE
Typhlomys fengjiensis	Pu Yingting, Chen Shunde & Liu Shaoying, 2022		gatunek monotypowy	Chińska Republika Ludowa (znany tylko z miejsca typowego w hrabstwie Fengjie w Chongqing; być może również w południowo-zachodnim Hubei na południu rzeki Jangcy oraz północnym Chongqing i północno-zachodnim Hubei)^[10]	DC: około 8,9 cm DO: około 12,3 cm MC: brak danych^[10]	NE
Typhlomys huangshanensis	Hu Tingli & Zhang Baowei, 2020		gatunek monotypowy	Chińska Republika Ludowa (Góry Huang Shan i Qingliang Feng (Anhui); prawdopodobnie więcej gór w południowym Anhui i zachodnim Zhejiang)	DC: około 8,6 cm DO: około 9,8 cm MC: około 20 g	NE
Typhlomys nanus	Cheng Feng, He Kai, Chen Zhongzheng, Zhang Bin, Wan Tao, Li Jiatang, Zhang Baowei & Jiang Xuelong, 2017		gatunek monotypowy	Chińska Republika Ludowa (znany tylko z góry Jiaozi i góry Dawei (Junnan))	DC: 6,5–7,4 cm DO: 9,7–10,6 cm MC: 8,8–13,2 g	NE

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunki wymarłe; kopalne ślady Typhlomys – T. primitivus i T. hipparionium – datowane na późny miocen zostały odnalezione w chińskiej prowincji Junnan, pochodzące z późnego pliocenu szczątki T. macrourus i T. hipparionium odkryto w prowincjach Syczuan i Kuejczou^[5] zaś z Wietnamu pochodzą szczątki T. stegodontis które datowane są na środkowy plejstocen^[11]:

Typhlomys hipparionium Qiu Zhuding, 1989^[12]
Typhlomys intermedius Zheng Shaohua, 1993^[13]
Typhlomys macrourus Zheng Shaohua, 1993^[13]
Typhlomys stegodontis Lopatin, 2021^[11]
Typhlomys primitivus Qiu Zhuding, 1989^[14]

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b A. Milne-Edwards. Sur quelques Mammifères et Crustacés nouveaux. „Bulletin de la Société philomathique de Paris”. Sixième série. 12, s. 9, 1877. (fr.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 230. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 324. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e T. Giarla: Family Platacanthomyidae (Tree Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 106–107. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Typhlomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-17].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 210. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 698, 1904. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
↑ Taxonomy: Typhlomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-20]. (ang.).
↑ ^a ^b T. Hu, F. Cheng, Z. Xu, Z. Chen, L. Yu, Q. Ban, C. Li, T. Pan & B. Zhang. A new species of the genus Typhlomys Milne-Edwards, 1877 (Rodentia: Platacanthomyidae) from Chongqing, China. „Zoological Research”. 242 (1), s. 100–107, 1877. DOI: 10.24272/j.issn.2095-8137.2020.132. (ang.).
↑ ^a ^b A.V. Lopatin. A New Species of Typhlomys (Platacanthomyidae, Rodentia) from the Middle Pleistocene of Northern Vietnam. „Doklady Biological Science”. 501 (1), s. 177, 2021. DOI: 10.1134/S0012496621060065. (ang.).
↑ Qiu 1989 ↓, s. 276.
↑ ^a ^b 郑绍华 / S.-h. Zheng: 川黔地区第四纪啮齿类 / Quaternary Rodents of Sichuan-Guizhou Area, China. 北京 / Beijing: 科学出版社 / Science Press, 1993, s. 1–270. ISBN 978-7-03-003122-8. (chiń. • ang.).
↑ Qiu 1989 ↓, s. 273.

Bibliografia

邱铸鼎 / Z.-d. Qiu. 禄丰古猿地点的猪尾鼠类化石 / Fossil platacanthomyids from the hominoid locality of Lufeng, Yunnan. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 27 (4), s. 268–283, 1989. (chiń. • ang.).

[9] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Milne-Edwards-1] A. Milne-Edwards. Sur quelques Mammifères et Crustacés nouveaux. „Bulletin de la Société philomathique de Paris”. Sixième série. 12, s. 9, 1877. (fr.).

[Cichocki&inni-2] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 230. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 324. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Giarla-4] T. Giarla: Family Platacanthomyidae (Tree Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 106–107. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Typhlomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-17].

[amw-6] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 210. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-7] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 698, 1904. (ang.).

[mdd-8] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).

[10] Taxonomy: Typhlomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-20]. (ang.).

[hu&inni-11] T. Hu, F. Cheng, Z. Xu, Z. Chen, L. Yu, Q. Ban, C. Li, T. Pan & B. Zhang. A new species of the genus Typhlomys Milne-Edwards, 1877 (Rodentia: Platacanthomyidae) from Chongqing, China. „Zoological Research”. 242 (1), s. 100–107, 1877. DOI: 10.24272/j.issn.2095-8137.2020.132. (ang.).

[lop-12] A.V. Lopatin. A New Species of Typhlomys (Platacanthomyidae, Rodentia) from the Middle Pleistocene of Northern Vietnam. „Doklady Biological Science”. 501 (1), s. 177, 2021. DOI: 10.1134/S0012496621060065. (ang.).

[CITEREFQiu1989276-13] Qiu 1989 ↓, s. 276.

[zhe-14] 郑绍华 / S.-h. Zheng: 川黔地区第四纪啮齿类 / Quaternary Rodents of Sichuan-Guizhou Area, China. 北京 / Beijing: 科学出版社 / Science Press, 1993, s. 1–270. ISBN 978-7-03-003122-8. (chiń. • ang.).

[CITEREFQiu1989273-15] Qiu 1989 ↓, s. 273.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]