Kitaby
Kitaby (z arab. kitāb – księga) – zbiory tekstów zawierających zasady religii muzułmańskiej, opowieści moralistyczne związane z treścią Koranu i hadis, przepisy rytualne, legendy z życia proroków, apokryfy, tłumaczenia lub oryginały modlitw.
Cechą charakterystyczną kitabów jest to, że zostały one zapisane w języku starobiałoruskim (od XVI–XVII w.) lub w polskim (XVIII–XIX w.)[1], ale pismem arabskim. Twórcami kitabów są Tatarzy Wielkiego Księstwa Litewskiego, którzy zostali osiedleni na Podlasiu w XIV–XV w. w celu ochrony granicy przed Krzyżakami. Tatarzy litewscy pochodzili ze Złotej Ordy. Część z nich była przymusowo osiedlona, ale większość osiedliła się dobrowolnie.
Nauka zajmująca się badaniem kitabów to kitabistyka[1]. Wśród prekursorów tej subdyscypliny naukowej, obchodzącej w 2018 r. swoje 50-lecie[2], wymienia się m.in. Antona Antonowicza[3] oraz Jewfimija Karskiego, Iwana Łuckiewicza, Jana Stankiewicza, Witala Wolskiego, Antoniego Muchlińskiego i Ignatija Kraczkowskiego. W Polsce głównym ośrodkiem tej dziedziny wiedzy jest Centrum Badań Kitabistycznych działające w ramach Wydziału Filologicznego UMK[4].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Czesław Łapicz. Kitabistyka: źródła, metodologia i perspektywy badawcze. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”. 24 (44) nr 2. DOI: 10.14746/pspsj.2017.24.2.7. ISSN 2450-4939. [dostęp 2019-02-15].
- ↑ Joanna Kulwicka-Kamińska. Rękopiśmienne księgi religijne – tatarskie dziedzictwo. „Przegląd Tatarski”. 4, 2018. Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej. ISSN 2080-0541. [dostęp 2019-02-15].
- ↑ Czesław Łapicz. Antoni K. Antonowicz jako badacz piśmiennictwa Tatarów — muzułmanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. „Slavistica Vilnensis”. 60, s. 189–202, 2015. ISSN 2351-6895. [dostęp 2019-02-15].
- ↑ Centrum Badań Kitabistycznych - Wydział Filologiczny - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. www.fil.umk.pl. [dostęp 2019-02-15].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Maxime Seveleu-Dubrovnik (red. nauk.): Trzeci alfabet języka białoruskiego. arabica.fias.fr. [dostęp 2019-08-10].
- Joanna Kulwicka-Kamińska, Czesław Łapicz (red. nauk.): Tefsir Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego. tefsir.umk.pl. [dostęp 2019-02-15].
- Galina Miszkinene: Litewscy Tatarzy. Etnologia.pl. [dostęp 2019-02-15].
- Елена Иосифовна Титовец: На стыке двух культур: Рукописные книги белорусских татар. knizhkult.narod.ru. [dostęp 2019-02-15]. (ros.).
- В. І. Несьцяровіч: Кітабы — унікальная зьява ў беларускай мове. knizhkult.narod.ru. [dostęp 2019-02-15]. (ros.).