Kazimierz Dolny

Kazimierz Dolny
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Widok z Góry Trzech Krzyży
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	puławski
Gmina	Kazimierz Dolny
Prawa miejskie	XIV wiek – 1869, ponownie od 1927
Burmistrz	Artur Pomianowski
Powierzchnia	30,44 km²
Wysokość	125 m n.p.m.
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 2530; 83,1 os./km²
Strefa numeracyjna	( 48) 81
Kod pocztowy	24-120
Tablice rejestracyjne	LPU
	Położenie na mapie Polski Kazimierz Dolny
	Położenie na mapie województwa lubelskiego Kazimierz Dolny
	Położenie na mapie powiatu puławskiego Kazimierz Dolny
	Położenie na mapie gminy Kazimierz Dolny Kazimierz Dolny
	51°19′19,45″N 21°56′44,69″E/51,322069 21,945747
TERC (TERYT)	0614044
SIMC	0955905
	Urząd miejskiul. Senatorska 5; 24-120 Kazimierz Dolny
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Wiadomości w Wikinews
	Cytaty w Wikicytatach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Kazimierz Dolny (jid. ‏קוזמער‎ Kuzmer lub ‏קוזמיר‎ Kuzmir^[2]; do 1927 Kazimierz^[3], Kazimierz nad Wisłą) – miasto w Polsce w województwie lubelskim, w powiecie puławskim, nad Wisłą, w Małopolskim Przełomie Wisły, w zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego.

Pod względem historycznym Kazimierz Dolny położony jest w Małopolsce, początkowo należał do ziemi sandomierskiej^[4], a następnie do ziemi lubelskiej. Jest siedzibą władz miejsko-wiejskiej gminy Kazimierz Dolny. Część trójkąta turystycznego: Puławy – Kazimierz Dolny – Nałęczów^[5]. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[6] w starostwie kazimierskim województwa lubelskiego w 1786 roku^[7]. Kazimierz Dolny uzyskał prawo składu w 1335 roku^[8]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa lubelskiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Kazimierz Dolny liczył 2530 mieszkańców^[1]. Miasto jest członkiem stowarzyszenia Unia Miasteczek Polskich^[9]. W Kazimierzu znajduje się port jachtowy z polem namiotowym^[10].

Historia

Widoki archiwalne

Początki osady sięgają XI wieku. Na jednym ze wzgórz istniała osada zwana Wietrzną Górą, należąca do zakonu benedyktynów. W 1181 roku Kazimierz Sprawiedliwy przekazał osadę norbertankom z podkrakowskiego Zwierzyńca. Norbertanki zmieniły nazwę osady na Kazimierz (imię darczyńcy). Nazwa została odnotowana w kronikach po raz pierwszy w 1249 roku, a przymiotnik „Dolny” został dodany w latach późniejszych, w celu odróżnienia osady od leżącego w górnym biegu rzeki Kazimierza, założonego pod Krakowem. Po około 150 latach osada i okoliczne wsie stały się dobrami korony. Władysław Łokietek w 1325 r. ufundował kościół parafialny.

Założenie miasta oraz budowę zamku obronnego legenda przypisuje Kazimierzowi Wielkiemu. Prawa miejskie zostały przyznane w pierwszej połowie XIV w. W 1406 r. Władysław Jagiełło dokonał lokacji miasta na prawach magdeburskich. Wytyczono rynek, ulice, wyznaczono działki pod budowę. Jedynie północną część rynku pozostawiono bez zabudowy. Dzięki temu rynek otwarty jest na farę i zamek. W 1501 r. Kazimierz Dolny został siedzibą starostwa. Zygmunt I Stary, zadłużony u Mikołaja Firleja, nadał w 1519 r. jemu i jego synowi Piotrowi dożywotni urząd starosty kazimierzowskiego. Kazimierz pozostawał we władaniu rodu Firlejów do 1644 r. W tym czasie przebudowany został zamek. Po pożarach w latach 1561 i 1585 spichlerze i domy mieszkalne zostały odbudowane przy wykorzystaniu skał wapiennych z okolicznych wzgórz. Firlejowie dbali także o uprzywilejowanie miasta w handlu zbożem spławianym Wisłą do Gdańska, który już wcześniej (od XVI do XVII w.) przyczyniał się do rozwoju miasta. Na handlu zbożem wyrosły kupieckie rody Przybyłów, Czarnotów, Celejów (przybyłych z Włoch). W 1628 r. na Wietrznej Górze osiedlili się franciszkanie, pobudowali klasztor i rozbudowali istniejący (od 1585) kościół.

Złoty wiek Kazimierza skończył się w lutym 1656 r. wraz ze spaleniem miasta i zamku przez wojska króla szwedzkiego Karola Gustawa. Powtarzające się przemarsze wojsk i późniejsza zaraza przyczyniły się do upadku miasta. W 1677 r. Jan III Sobieski wydał dekret pozwalający osiedlać się kupcom ormiańskim, greckim i żydowskim. Ożywienie gospodarcze nie trwało jednak długo. Kolejne wojny polsko-szwedzkie ponownie spustoszyły miasto. Spadło także zapotrzebowanie w Europie na polskie zboże. Kupcy próbowali rozwijać handel drewnem i przemysł szkutniczy. Jednak nie były to zyski podobne do tych osiąganych na handlu zbożem. Późniejsze rozbiory odcięły Kazimierz od rynków zbytu.

18 marca 1831 roku rozegrała się bitwa pod Kazimierzem Dolnym – jedna z bitew powstania listopadowego.

W 1869 roku Kazimierz Dolny utracił prawa miejskie, w końcu XIX w. stał się miejscowością wypoczynkową. W okolicznych wąwozach zaczęły powstawać wille i pensjonaty dla letników, przede wszystkim z Lublina i Warszawy. Od końca XIX w. miejscowość stała się też popularnym celem wycieczek. W 1904 r. Aleksander Janowski, pionier polskiego krajoznawstwa w zaborze rosyjskim, umieścił ją na trasie jednej z „X ciekawszych wycieczek po kraju”, pisząc w skrócie, co należy tam zwiedzić. Obok licznych zabytków architektury polecał zobaczyć również łomy kamienia (...) i ...wąwozy za miastem^[11].

31 października 1927 roku miejscowość odzyskała prawa miejskie^[12]. W 1940 Niemcy utworzyli w mieście getto dla ludności żydowskiej^[13]. Znalazło się w nim ok. 2 tys. osób^[13]. W marcu 1942 getto zostało zlikwidowane, a jego mieszkańcy wywiezieni do getta w Opolu Lubelskim^[13].

Miasto zostało wyzwolone w lipcu 1944 roku przez oddziały 69 armii i 7 samodzielnego korpusu kawalerii gwardii 1. Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej^[14].

Kazimierz został odbudowany po zniszczeniach II wojny światowej w znacznej mierze dzięki staraniom Karola Sicińskiego, któremu to zadanie powierzył ówczesny minister kultury. Dzisiaj Kazimierz Dolny stanowi zespół urbanistyczno-krajobrazowy, w którym został zachowany historyczny układ ośrodka handlu położonego na szlaku wiślanym.

27 kwietnia 1979 roku (na podstawie projektu Zakładu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie) został utworzony Kazimierski Park Krajobrazowy.

8 września 1994 roku kazimierski zespół zabytkowy został uznany za pomnik historii zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy^[15]. W Kazimierzu w latach 90. XX wieku zawiązano drużynę piłkarską Orły Kazimierz z boiskiem w Bochotnicy.

Festiwale w Kazimierzu Dolnym

Od 1966 roku odbywa się Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych, któremu od 1967 roku towarzyszą Targi Sztuki Ludowej.

Kazimierski Festiwal Organowy - odbywa się w Farze - kazimierskim kościele parafialnym.

Od 1995 do 2004 odbywał się festiwal Lato Filmów w Kazimierzu.

W 2005 roku Lato Filmów zastąpiły Wysokie Temperatury Filmowe.

Od 2007 roku, po rocznej przerwie festiwal filmowy wrócił do Kazimierza, jako Festiwal Filmu i Sztuki „Dwa Brzegi”.

Od 2006 do 2012 odbywał się Festiwalu Muzyki i Tradycji Klezmerskiej. Jest kontynuowany od 2022 roku przez Festiwal Klezmerski.

Od 2013 roku odbywa się Pardes Festival - Spotkania z Kulturą Żydowską.

Od 2014 roku Kazimiernikejszyn.

Od 2016 roku, we wrześniu, odbywa się festiwal lotniczy „skrzydła nad Kazimierzem”

Zabytki

Kazimierz Dolny, chociaż jest niewielkim miastem, to – dzięki swej bogatej historii – obfituje w liczne interesujące zabytki architektury zarówno sakralnej, jak i świeckiej^[16]^[17]:

kościół farny św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja – zbudowany w latach 1586–1589
- organy w modrzewiowej oprawie z 1620 r. (jedne z najstarszych w Polsce)
- renesansowe popiersie Mikołaja Przybyły
- stalle z 1 poł. XVII wieku
- chrzcielnica (warsztat Santi Gucciego)
- ołtarz główny w stylu barokowym
- ambona z 1615 r. z rokokowym zwieńczeniem
kościół św. Anny z 1671 r. i szpital św. Ducha dla ubogich z manierystycznym szczytem z 1635 r.
kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny z 1589 r. i klasztor Reformatów z lat 1638–1668. Zespół otacza mur z 1 połowy XVIII w.
zamek w Kazimierzu Dolnym – ruiny z wieku XIV – XVI w. (Góra Zamkowa)
wieża obronna tzw. Baszta (stołp) z 2 poł. XIII lub XIV w.
kamienice Przybyłów, w Rynku, o manierystycznym wystroju z ok. 1615 należące do braci Przybyłów:
- Pod Świętym Mikołajem (restaurowana po wojnie przez Józefa Gosławskiego^[18])
- Pod Świętym Krzysztofem
kamienica Gdańska (przy rynku) z 1795 r. w stylu barokowym
kamienica Biała (przy ul. Senatorskiej)
kamienica Celejowska (przy ul. Senatorskiej), przebudowana przed 1630 r. przez Bartłomieja Celeja, dziś mieści się w niej oddział Muzeum Nadwiślańskiego
spichlerze^[19]^[20]
- Spichlerz „Pod Żurawiem” z 2 poł. XVII w., ul. Puławska 100 (hotel Spichlerz nr 1), numer w rejestrze zabytków: A/836 z 27.02.1984. Wyremontowany w latach 1988–1993 z przeznaczeniem na hotel według projektu Tadeusza Augustynka^[21].
- Spichlerz „Król Kazimierz” (dawniej Przetwórnia Owoców) z 2 poł. XVII w., ul. Puławska 70 (hotel)
- Spichlerz Pielaka z XVII w., ul. Puławska 66 (w ruinie)
- Spichlerz „Pod Wianuszkami” z lat 80. XVII w. przy ul. Puławskiej 64 (schronisko młodzieżowe), nr w rejestrze zabytków: A/209 z 14.02.1967
- Spichlerz Nowakowskiego z 2 poł. XVI lub XVII w. przy ul. Puławskiej 5
- Spichlerz „Bliźniak” z pocz. XVII w. przy ul. Puławskiej 46. Dawniej nad kanałem portowym obok bliźniaczego budynku. Nr w rejestrze zabytków: A/210 z 14.02.1967
- Spichlerz Feuersteina (Krzysztofa Przybyły) z XVI w. z późnorenesansowym szczytem, ul. Puławska 40
- Spichlerz Ulanowskich (Mikołaja Przybyły) z 1591 r., ul. Puławska 34 (Muzeum Przyrodnicze)
- Spichlerz przy ul. Tyszkiewicza 18 (pod tynkiem zachowała się dekoracja sgraffitowa)
- Spichlerz Kobiałki z 1636 r., ul. Krakowska 61 (obecnie hotel PTTK)
- Spichlerz przy ul. Krakowskiej 63 z 1 poł. XVII w. (w ruinie)
synagoga w Kazimierzu Dolnym
jatki drewniane z początku XIX wieku na Małym Rynku
kapliczka z Chrystusem Frasobliwym z 1588 r. przy tzw. Bramie Lubelskiej
Stara Łaźnia (obecnie hotel „Perła Kazimierza”) z 1921 r. proj. Jan Witkiewicz Koszczyc
Ruiny willi Stanisława Szukalskiego z 1910 r. proj. inż. Jana Albrychta na Albrechtówce (Albrychtówce)
drewniane domy z XVIII i XIX w.

Rynek w Kazimierzu
Rynek z kościołem farnym
Rynek w Kazimierzu
Studnia na rynku w Kazimierzu
Kamienice Przybyłów w Rynku

Zabytki nieistniejące:

spichlerz „Pod Bożą Męką” (zwany też Pod Figurą) z 1624 r. wzniesiono dla kupca Wawrzyńca Górskiego według projektu Adama Tarnawskiego z Kraśnika. Zburzony został pomiędzy latami 1940–1944. Znajdował się przy końcu ul. Krakowskiej przy willi Mysłowskich^[22]
spichlerz z dziedzińcem przy ul. Puławskiej. Obecnie w jego miejscu znajduje się wodomistrzówka^[22]
spichlerz Pod Jeleniem^[23]
spichlerz Pod Skorupiany^[23]
spichlerz „Bliźniak II”, ul. Puławska 46^[22]
dwa spichlerze z XVII w. pomiędzy spichlerzem Kobiałki i spichlerzem przy ul. Krakowskiej 63, rozebrane przez K.T. Ulanowskiego w latach 1959–1965^[22]
Dom Błaszczyńskiego przy ul. Podzamcze, spłonął w 1917 r.^[23]
Kamienica Kwasków (tzw. Faktoria angielska) przy ul. Krakowskie Przedmieście 22. Był to spichlerz z przylegającym mieszkaniem^[23].
Dom Dziwisza, ulica Krakowska 4^[23]

Panorama Kazimierza Dolnego i Małopolskiego Przełomu Wisły z Góry Trzech Krzyży

Panorama miasta nocą

Części miasta

Albrechtówka, Cholewianka, Dąbrówka, Doły, Doły Wylęgowskie, Góry Drugie, Góry Pierwsze, Góry Trzecie, Helenówka, Jeziorszczyzna, Las Miejski, Mięćmierz, Nowy Las, Okale, Wylągi.

Integralne części miasta Kazimierz Dolny^[24]^[25]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0955911	Albrechtówka	część miasta
0955928	Cholewianka	część miasta
0955934	Dąbrówka	część miasta
0958630	Doły	część miasta
0955957	Doły Wylęgowskie	część miasta
0955963	Góry Drugie	część miasta
0955970	Góry Pierwsze	część miasta
0955986	Góry Trzecie	część miasta
0955992	Helenówka	część miasta
0956000	Jeziorszczyzna	część miasta
0956017	Las Miejski	część miasta
0956023	Mięćmierz	część miasta
0956030	Nowy Las	część miasta
0956046	Okale	część miasta
0956052	Wylągi	część miasta

Turystyka

ścieżka dydaktyczna „Norowy Dół”^[26]

Muzeum przyrodnicze (spichlerz Przybyłów, następnie Ulanowskich)
Spichlerze z XVI i XVII w.
Stożek napływowy u wylotu Norowego Wąwozu
„Norowy Dół” – efekt budowy drogi w lessie bez zabezpieczeń przed erozją wodną
Osuwisko na zboczu wąwozu
Odsłonięcie skał podłoża kredowego i trzeciorzędu
Kotły sufozyjne – wynik erozji wód podziemnych w lessie
Panorama Płaskowyżu Nałęczowskiego i Równiny Radomskiej
Panorama Małopolskiego Przełomu Wisły
Odsłonięcia lessu w ścianie wąwozu
Stanowisko powojnika pnącego (gatunek śródziemnomorski)
Ruiny baszty i zamku
Wieś Męćmierz

Szlaki turystyczne

Szlak Renesansu Lubelskiego

Filmy realizowane w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą

1936: Judel gra na skrzypcach – polsko-amerykański film fabularny, musical w języku jidysz.
1937: Dybuk – polski film fabularny, oparty na dramacie Szymona An-skiego pod tym samym tytułem.
1958: Małe dramaty – film psychologiczny, film dla dzieci, reżyseria Janusz Nasfeter, premiera 1960.
1965: Wyspa Złoczyńców – film przygodowy dla młodzieży, reżyseria Stanisław Jędryka.
1971: Podróż za jeden uśmiech – serial telewizyjny i film przygodowy dla młodzieży, reżyseria Stanisław Jędryka, premiera 1972.
1993: Dwa księżyce – film według powieści Marii Kuncewiczowej, reżyseria Andrzej Barański.
1999: Ostatnia misja, reżyseria Wojciech Wójcik.
2001: Na dobre i na złe (odcinek 75) – serial obyczajowy (Kazimierz Dolny był miejscem spotkania Jakuba Burskiego i Edyty Kuszyńskiej).
2008, 2017: M jak miłość (odcinki: 585-586, 1317-1320) – serial obyczajowy (Kazimierz Dolny był miejscem spotkania Kuby i Olgi Ziober oraz Magdy Marszałek-Chodakowskiej-Budzyńskiej i Andrzeja Budzyńskiego)
2007: Braciszek – film fabularny, reżyseria i scenariusz Andrzej Barański
2017: Volta – film fabularny
od 2017: W rytmie serca – serial obyczajowy, premiera od 10 września 2017 roku w Polsacie.

Miasta partnerskie

Demografia

W 2008 miasto liczyło 3485 mieszkańców^[34].

Piramida wieku mieszkańców Kazimierza Dolnego w 2014 roku^[35].

Ludzie związani z Kazimierzem Dolnym

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Kazimierzem Dolnym.

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Kazimierzu Dolnym.

Transport

Transport drogowy

Drogi w Kazimierzu Dolnym

Kazimierz Dolny posiada obwodnicę w ciągu drogi wojewódzkiej nr 824.

Na terenie miasta obowiązuje ograniczenie tonażowe do 3,5 tony.

Komunikacja autobusowa

W Kazimierzu Dolnym znajduje się dworzec autobusowy.

Na pętli autobusowej Kazimierz Dolny-Czerniawy kurs kończy linia 12 MZK Puławy^[36].

Transport szynowy

Miasto nie posiada i nie posiadało dostępu do kolei normalnotorowej.

W 2014 roku Przewozy Regionalne zorganizowały połączenie interREGIObus z dworcami kolejowymi w Puławach i Nałęczowie^[37].

Dawniej w kamieniołomie istniała kolejka przemysłowa (wąskotorowa) do przewozu urobku na barki, zlikwidowana wraz z kamieniołomem w latach osiemdziesiątych XX wieku^[38].

Transport rzeczny

W mieście znajdują się przystań i port jachtowy oraz WOPR^[39].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .
↑ Yiddishland: Countries, Cities, Towns, Rivers. YIVO Institute for Jewish Research. [dostęp 2018-01-02]. (ang. • jid.).
↑ Dz.U. z 1927 r. nr 94, poz. 840
↑ Teodor Wierzbowski: Monumenta medii aevi historica, tomus II: Codex epistolaris saeculi decimi quinti. Pomniki dziejowe wieków średnich, t. II: Kodeks listów z XV stólecia, zebrany pracą A. Sokołowskiego i J. Szujskiego – krytyka, w: „Ateneum. Pismo naukowe i literackie”, t. IV. Drukarnia K. Kowalewskiego, Warszawa 1877, s. 168.
↑ Trójkąt turystyczny Puławy – Kazimierz – Nałęczów. pulawy.powiat.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-23)]. na stronie Starostwa Powiatowego w Puławach.
↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.
↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa lubelskiego 1786.
↑ StanS. Lewicki StanS., Historja handlu w Polsce na tle przywilejów handlowych: (prawo składu), Warszawa 1920, s. 135 .
↑ Członkowie. Unia Miasteczek Polskich. [dostęp 2016-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-20)].
↑ Przebudowa portu jachtowego w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą. Navimor Invest. [dostęp 2014-05-13].
↑ Aleksander Janowski: X ciekawszych wycieczek po kraju. Warszawa: M. Arct, 1904, s. 10.
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 października 1927 r. o zaliczeniu osady Kazimierz Dolny w powiecie puławskim, województwie lubelskiem, w poczet miast i włączeniu do nowo utworzonego miasta niektórych sąsiednich miejscowości (Dz.U. z 1927 r. nr 94, poz. 840).
↑ ^a ^b ^c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 223. ISBN 83-01-00065-1.
↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 425.
↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 r. w sprawie uznania za pomnik historii [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
↑ Maciej Masłowski: Kazimierz Dolny, „Ziemia”, Warszawa 1927, nr 19.
↑ Maciej Masłowski: Architektura świecka Kazimierza Dolnego, „Ziemia”, Warszawa 1927, nr 20.
↑ Kalendarium życia Józefa Gosławskiego. W: Anna Rudzka: Józef Gosławski. Rzeźby, monety, medale. Wyd. 1. Warszawa: Alegoria, 2009, s. 62. ISBN 978-83-62248-00-1.
↑ K.K. Siciński K.K., Spichrze w Kazimierzu nad Wisłą, „Ochrona Zabytków”, II – III, 1950, s. 134–146 .
↑ W dół Wisły: spichlerze [online], e-Kazimierz [dostęp 2012-06-20] (pol.).
↑ Spichlerz Pod Żurawiem [online], kazimierzdolny.pl [dostęp 2012-06-20] (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d JerzyJ. Żurawski JerzyJ., Spichlerze Zbożowe Kazimierza Dolnego, TONZ, 1998 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e WacławW. Husarski WacławW., Kazimierz Dolny, Warszawa 1957 .
↑ GUS. Wyszukiwarka TERYT
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Górami i Norowym Dołem – Kazimierz Dolny. [dostęp 2011-10-10]. (pol.).
↑ Szklarska Poręba – Kazimierz Dolny – Oficjalna Strona Miasta Kazimierz Dolny. www.kazimierz-dolny.pl. [dostęp 2015-10-23].
↑ Hortobagy – Kazimierz Dolny – Oficjalna Strona Miasta Kazimierz Dolny. www.kazimierz-dolny.pl. [dostęp 2015-10-23].
↑ Miasta partnerskie – Hortobagy, Miasta partnerskie – Hortobagy. Kazimierz Dolny. Kazimierz Dolny ::: Informacje o mieście weekend, kwatery, hotele, pensjonaty. www.kazimierzdolny.pl. [dostęp 2015-10-23].
↑ Miasta partnerskie – Staufen, Miasta partnerskie – Staufen. Kazimierz Dolny. Kazimierz Dolny ::: Informacje o mieście weekend, kwatery, hotele, pensjonaty. www.kazimierzdolny.pl. [dostęp 2015-10-23].
↑ Staufen – Kazimierz Dolny – Oficjalna Strona Miasta Kazimierz Dolny. www.kazimierz-dolny.pl. [dostęp 2015-10-23].
↑ Miasta partnerskie – Worpswede, Miasta partnerskie – Worpswede. Kazimierz Dolny. Kazimierz Dolny ::: Informacje o mieście weekend, kwatery, hotele, pensjonaty. www.kazimierzdolny.pl. [dostęp 2015-10-23].
↑ Berlin – Steglitz – Zehlendorf – Kazimierz Dolny – Oficjalna Strona Miasta Kazimierz Dolny. www.kazimierz-dolny.pl. [dostęp 2015-10-23].
↑ LucynaL. Nowak LucynaL., JoannaJ. Stańczyk JoannaJ., AgnieszkaA. Znajewska AgnieszkaA., Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.), GUS, Departament Badań Statystycznych, 2009, ISSN 1734-6118 [zarchiwizowane z adresu 2013-10-29] (pol.).
↑ Kazimierz Dolny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ MZK Puławy | Strona internetowa Miejskiego Zakładu Komunikacji w Puławach. Znajdziesz tutaj rozkład jazdy, ceny biletów, kontakt, strefy funkcjonowania, aktualności oraz informacje o zakładzie. [online] [dostęp 2021-02-04] (pol.).
↑ KurierK. Kolejowy KurierK., Z Przewozami Regionalnymi do Kazimierza Dolnego [online], kurier-kolejowy.pl [dostęp 2021-02-04] .
↑ W Kazimierzu Dolnym.pl – Kamieniołomy – Jerzy Kuna [online], wkazimierzudolnym.pl [dostęp 2021-02-04] .
↑ Port Jachtowy i Kemping w Kazimierzu Dolnym: uroki Kazimierza z perspektywy Wisły [online], portkazimierzdolny.pl [dostęp 2021-02-04] .

Linki zewnętrzne

Serwis BIP urzędu miejskiego w Kazimierzu Dolnym
dwabrzegi.pl
Oficjalna serwis Urzędu Miasta w Kazimierzu Dolnym
Kazimierz Dolny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 924 .
Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona
Blog o Kazimierzu Dolnym i jego atrakcjach - Kazimierz Dolny na weekend

[populacja2019-1] Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .

[2] Yiddishland: Countries, Cities, Towns, Rivers. YIVO Institute for Jewish Research. [dostęp 2018-01-02]. (ang. • jid.).

[znies-3] Dz.U. z 1927 r. nr 94, poz. 840

[4] Teodor Wierzbowski: Monumenta medii aevi historica, tomus II: Codex epistolaris saeculi decimi quinti. Pomniki dziejowe wieków średnich, t. II: Kodeks listów z XV stólecia, zebrany pracą A. Sokołowskiego i J. Szujskiego – krytyka, w: „Ateneum. Pismo naukowe i literackie”, t. IV. Drukarnia K. Kowalewskiego, Warszawa 1877, s. 168.

[5] Trójkąt turystyczny Puławy – Kazimierz – Nałęczów. pulawy.powiat.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-23)]. na stronie Starostwa Powiatowego w Puławach.

[6] Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.

[7] Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa lubelskiego 1786.

[8] StanS. Lewicki StanS., Historja handlu w Polsce na tle przywilejów handlowych: (prawo składu), Warszawa 1920, s. 135 .

[9] Członkowie. Unia Miasteczek Polskich. [dostęp 2016-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-20)].

[10] Przebudowa portu jachtowego w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą. Navimor Invest. [dostęp 2014-05-13].

[aljanX-11] Aleksander Janowski: X ciekawszych wycieczek po kraju. Warszawa: M. Arct, 1904, s. 10.

[12] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 października 1927 r. o zaliczeniu osady Kazimierz Dolny w powiecie puławskim, województwie lubelskiem, w poczet miast i włączeniu do nowo utworzonego miasta niektórych sąsiednich miejscowości (Dz.U. z 1927 r. nr 94, poz. 840).

[Pilichowski223-13] Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 223. ISBN 83-01-00065-1.

[14] Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 425.

[15] Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 r. w sprawie uznania za pomnik historii [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).

[16] Maciej Masłowski: Kazimierz Dolny, „Ziemia”, Warszawa 1927, nr 19.

[17] Maciej Masłowski: Architektura świecka Kazimierza Dolnego, „Ziemia”, Warszawa 1927, nr 20.

[Kamienica-18] Kalendarium życia Józefa Gosławskiego. W: Anna Rudzka: Józef Gosławski. Rzeźby, monety, medale. Wyd. 1. Warszawa: Alegoria, 2009, s. 62. ISBN 978-83-62248-00-1.

[19] K.K. Siciński K.K., Spichrze w Kazimierzu nad Wisłą, „Ochrona Zabytków”, II – III, 1950, s. 134–146 .

[spichlerze-20] W dół Wisły: spichlerze [online], e-Kazimierz [dostęp 2012-06-20] (pol.).

[21] Spichlerz Pod Żurawiem [online], kazimierzdolny.pl [dostęp 2012-06-20] (pol.).

[Żurawski-22] JerzyJ. Żurawski JerzyJ., Spichlerze Zbożowe Kazimierza Dolnego, TONZ, 1998 .

[Husarski-23] WacławW. Husarski WacławW., Kazimierz Dolny, Warszawa 1957 .

[teryt-24] GUS. Wyszukiwarka TERYT

[roz-25] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[26] Górami i Norowym Dołem – Kazimierz Dolny. [dostęp 2011-10-10]. (pol.).

[27] Szklarska Poręba – Kazimierz Dolny – Oficjalna Strona Miasta Kazimierz Dolny. www.kazimierz-dolny.pl. [dostęp 2015-10-23].

[28] Hortobagy – Kazimierz Dolny – Oficjalna Strona Miasta Kazimierz Dolny. www.kazimierz-dolny.pl. [dostęp 2015-10-23].

[29] Miasta partnerskie – Hortobagy, Miasta partnerskie – Hortobagy. Kazimierz Dolny. Kazimierz Dolny ::: Informacje o mieście weekend, kwatery, hotele, pensjonaty. www.kazimierzdolny.pl. [dostęp 2015-10-23].

[30] Miasta partnerskie – Staufen, Miasta partnerskie – Staufen. Kazimierz Dolny. Kazimierz Dolny ::: Informacje o mieście weekend, kwatery, hotele, pensjonaty. www.kazimierzdolny.pl. [dostęp 2015-10-23].

[31] Staufen – Kazimierz Dolny – Oficjalna Strona Miasta Kazimierz Dolny. www.kazimierz-dolny.pl. [dostęp 2015-10-23].

[32] Miasta partnerskie – Worpswede, Miasta partnerskie – Worpswede. Kazimierz Dolny. Kazimierz Dolny ::: Informacje o mieście weekend, kwatery, hotele, pensjonaty. www.kazimierzdolny.pl. [dostęp 2015-10-23].

[33] Berlin – Steglitz – Zehlendorf – Kazimierz Dolny – Oficjalna Strona Miasta Kazimierz Dolny. www.kazimierz-dolny.pl. [dostęp 2015-10-23].

[pl-gus6-34] LucynaL. Nowak LucynaL., JoannaJ. Stańczyk JoannaJ., AgnieszkaA. Znajewska AgnieszkaA., Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.), GUS, Departament Badań Statystycznych, 2009, ISSN 1734-6118 [zarchiwizowane z adresu 2013-10-29] (pol.).

[populacja2016-35] Kazimierz Dolny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[36] MZK Puławy | Strona internetowa Miejskiego Zakładu Komunikacji w Puławach. Znajdziesz tutaj rozkład jazdy, ceny biletów, kontakt, strefy funkcjonowania, aktualności oraz informacje o zakładzie. [online] [dostęp 2021-02-04] (pol.).

[37] KurierK. Kolejowy KurierK., Z Przewozami Regionalnymi do Kazimierza Dolnego [online], kurier-kolejowy.pl [dostęp 2021-02-04] .

[38] W Kazimierzu Dolnym.pl – Kamieniołomy – Jerzy Kuna [online], wkazimierzudolnym.pl [dostęp 2021-02-04] .

[39] Port Jachtowy i Kemping w Kazimierzu Dolnym: uroki Kazimierza z perspektywy Wisły [online], portkazimierzdolny.pl [dostęp 2021-02-04] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

Miasta	Kazimierz Dolny
Wsie	Bochotnica Parchatka Rzeczyca Rzeczyca-Kolonia Skowieszynek Wierzchoniów Witoszyn Zbędowice
Części miejscowości	Granica Josiniec Kolonia Zbędowice

Miasta	Kazimierz Dolny Nałęczów Puławy
Gminy miejskie	Puławy
Gminy miejsko-wiejskie	Kazimierz Dolny Nałęczów
Gminy wiejskie	Baranów Janowiec Końskowola Kurów Markuszów Puławy Wąwolnica Żyrzyn

dolnośląskie	Duszniki-Zdrój (Młyn Papiernictwa) Jawor (Kościół Pokoju) Krzeszów (Opactwo Cystersów) Legnickie Pole (bazylika i dawny klasztor) Srebrna Góra (Twierdza srebrnogórska) Strzegom (bazylika) Świdnica (katedra) Świdnica (Kościół Pokoju) Trzebnica (bazylika) Kamieniec Ząbkowicki (opactwo Cystersów oraz pałac) Wrocław (zespół historycznego centrum miasta) Wrocław Hala Stulecia Pawilon Czterech Kopuł Pergola Iglica Pałace i parki krajobrazowe Kotliny Jeleniogórskiej Bobrów Bolczów Bukowiec Chojnik Cieplice Ciszyca Dąbrowica Grabarów Janowice Wielkie Jelenia Góra (Dwór Czarne) Jelenia Góra (Pałac Paulinum) Jelenia Góra (Sobieszów) Karpniki (pałac) Karpniki (zamek) Kowary (dwór) Kowary (pałac) Łomnica (dwór) Łomnica (pałac) Zamek Henryka Miłków Mniszków Mysłakowice Pakoszów Radomierz Rybnica Siedlęcin Sokolec Staniszów (dwór) Staniszów (pałac) Staniszów (Pałac na Wodzie) Wojanów
kujawsko-pomorskie	Biskupin (rezerwat archeologiczny) Chełmno (Stare Miasto) Ciechocinek (zespół tężni i warzelni soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym) Grudziądz (zespół spichlerzy nad Wisłą) Lubostroń (zespół pałacowo-parkowy) Strzelno (zespół dawnego klasztoru Norbertanek wraz z kościołem pod wezwaniem Świętej Trójcy i NMP oraz rotundą św. Prokopa) Toruń (zespół staromiejski) Włocławek (katedra)
lubelskie	Kazimierz Dolny (zespół staromiejski) Kozłówka (zespół pałacowo-parkowy) Lublin (historyczny zespół architektoniczno-urbanistyczny) Wygoda (stadnina koni) Zamość (historyczny zespół miasta)
lubuskie	Gościkowo-Paradyż (pocysterski zespół klasztorny) Klępsk (kościół Nawiedzenia NMP) Łęknica (Park Mużakowski) Żagań (kościół Wniebowzięcia NMP)
łódzkie	Łowicz (katedra) Łódź (wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego) Nieborów i Arkadia (zespół pałacowo ogrodowy i ogród sentymentalno-romantyczny) Sulejów (opactwo Cystersów) Tum (archikolegiata)
małopolskie	Bochnia (kopalnia soli) Kalwaria Zebrzydowska (sanktuarium pasyjno-maryjne) Kraków (historyczny zespół miasta) Kraków (opactwo Benedyktynów) Kraków (Kopiec Kościuszki z otoczeniem) Racławice (historyczny teren bitwy) Stary Sącz (zespół staromiejski wraz z klasztorem klarysek) Szalowa (kościół św. Michała Archanioła) Wieliczka (kopalnia soli)
mazowieckie	Płock (Wzgórze Tumskie) Radom (zespół klasztorny Bernardynów) Warszawa historyczny zespół miasta (zob. Stare Miasto, Nowe Miasto z Traktem Królewskim, Wilanowem i Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego) zespół Stacji Filtrów Williama Lindleya zespół sześciu zabytkowych cmentarzy na Powązkach Żyrardów (XIX-wieczna osada fabryczna)
opolskie	Brzeg (zespół Zamku Piastów Śląskich) Nysa (zespół bazyliki św. Jakuba i św. Agnieszki) Olesno (kościół odpustowy św. Anny) Ozimek (most wiszący) Paczków (zespół staromiejski ze średniowiecznym systemem fortyfikacji) Góra Świętej Anny (komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy Góry Świętej Anny)
podkarpackie	Bóbrka (kopalnia ropy naftowej) Krasiczyn (zespół zamkowo-parkowy) Leżajsk (zespół klasztorny Bernardynów) Łańcut (zespół pałacowo-parkowy) Przemyśl (zespół staromiejski) Radruż (zespół cerkiewny)
podlaskie	Białystok (zespół bazyliki Chrystusa Króla i św. Rocha) Meczety i mizary w Bohonikach i Kruszynianach Kanał Augustowski
pomorskie	Gdańsk (miasto w zasięgu obwarowań z XVII wieku) Gdańsk (pole bitwy na Westerplatte) Gdańsk (Zespół pocystersko-katedralny w Gdańsku Oliwie) Gdańsk (Twierdza Wisłoujście) Gdańsk (Stocznia) Gdynia (historyczny układ urbanistyczny śródmieścia) Kwidzyn (zespół zamkowo-katedralny) Malbork (zespół zamku krzyżackiego) Pelplin (zespół katedralny)
śląskie	Częstochowa (Jasna Góra) Gliwice (radiostacja) Katowice (osiedle Nikiszowiec) Katowice (Gmach Województwa i Sejmu Śląskiego oraz zespół katedralny) Tarnowskie Góry (podziemia Zabytkowej Kopalnia Srebra oraz Sztolni Czarnego Pstrąga)
świętokrzyskie	Kielce (dawny pałac biskupów i katedra) Oblęgorek (pałac Henryka Sienkiewicza wraz z parkiem i Aleją Lipową) Rytwiany (Pustelnia Złotego Lasu) Sandomierz (Historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy) Sudół (Krzemionki – kopalnie krzemienia z okresu neolitu) Święty Krzyż (pobenedyktyński zespół klasztorny) oraz przedchrześcijańskie obwałowania kamienne na Łysej Górze Ujazd ruiny zamku Krzyżtopór Wąchock (opactwo Cystersów) Wiślica (zespół bazyliki kolegiackiej, relikty kościoła św. Mikołaja oraz grodzisko)
warmińsko-mazurskie	Frombork (zespół archikatedralny) Grunwald (pole bitwy) Lidzbark Warmiński (zamek biskupów warmińskich) Kanał Elbląski Święta Lipka (zespół sanktuarium pielgrzymkowego)
wielkopolskie	Dobrzyca (zespół pałacowo-parkowy) Gniezno (archikatedra) Głogówko (bazylika i oratorium) Kórnik (zespół zamkowo-parkowy oraz kościół Wszystkich Świętych) Koszuty (zespół dworsko-parkowy) Ląd (dawne opactwo Cystersów) Lednogóra (wyspa Ostrów Lednicki) Lubiń (zespół opactwa Benedyktynów) Poznań (historyczny zespół miasta) Rogalin (zespół pałacowy z ogrodem i parkiem) Rydzyna (zamek)
zachodniopomorskie	Kamień Pomorski (zespół konkatedry) Kołbacz (zespół opactwa Cystersów) Stargard (zespół kolegiaty oraz mury obronne)

Przynależność wojewódzka	gubernia lubelska (1867–1915) woj. lubelskie (II RP) (1919–1939) woj. lubelskie (PRL) (1945–1975)
Miasta	Baranów (do 1870) Bobrowniki (do 1870) Józefów (do 1870) Kazimierz (Dolny) (do 1870 i od 1927) Końskowola (do 1870) Kurów (do 1870) Markuszów (do 1870) Nałęczów (od 1963) Opole (do 1870) Puławy (Nowa Aleksandria) (od 1906) Wąwolnica (do 1870)
Osiedla (1954–1972)	Nałęczów (1956–1963)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–1975)	Baranów (nad Wieprzem) (do 1877 i od 1933) Celejów (do 1954) Drzewce (do 1929) Garbów Godów (do 1954) Gołąb (1870–1954) Irena (1870–1939 →) Iwanowskie Sioło (do 1870) Janowiec (do 1973) Józefów (do 1877) Kamień (do 1954) Karczmiska (do 1954) Kazimierz (1870–1927) Kazimierz Dolny (od 1973) Końskowola (od 1870) Kowala (do 1874) Kurów Markuszów (1870–1954) Nałęczów (od 1929) Nowa Aleksandria (do 1919) Opole (do 1954) Puławy (1919–1933 i od 1973) Rogów (1874–?) Rybitwy (1877–1954) Szczekarków (do 1954) Wąwolnica (od 1929) Wola Czołnowska (1877–1933) Wronów (do 1874) Zastów (do 1874) Żyrzyn
Gromady (1954–1972)	Baranów (1954–1972) Bochotnica (1954–1972) Borowa (1954–1958) Braciejowice (1954 →) Bronowice (← 1955–1958) Celejów (1954–1972) Chruślina (1954 →) Chrząchów (1954–1958) Dęba (1954–1959) Dobre (1954 →) Drzewce (1954–1959) Garbów (1954–1972) Głusko (1954 →) Godów (1954 →) Gołąb (1954–1972) Góra Puławska (← 1955–1972) Gródek (1954–1958) Idalin (1954 →) Janowiec (← 1955–1972) Józefów n/Wisłą (1954 →) Kaliszany (1954 →) Kamień (1954 →) Karczmiska (1954 →) Klementowice (1954–1972) Kluczkowice (1954 →) Kłoda (1954–1959) Komaszyce Stare (1954 →) Końskowola (1954–1972) Kowala (1954 →) Kraczewice (1954 →) Kurów (1954–1972) Leśce (1954–1957) Łaziska (1954 →) Łubki (1954 →) Markuszów (1954–1972) Nałęczów (1954–1956) Niezabitów (1954 →) Niezdów (1954 →) Opole Lubelskie (1954 →) Osiny (1954–1959) Piotrowice (1954–1972) Poniatowa (1954 →) Pożóg (1954–1959) Prawno (1954 →) Rogów (1954 →) Rzeczyca (1954–1959) Sadurki (1954–1968) Skoków (1954 →) Skrudki (1954–1961) Słotwiny (1954 →) Spławy (1954 →) Śniadówka (1954–1958) Trzcianki (← 1955–1958) Wandalin (1954 →) Wąwolnica (1954–1972) Wilków (1954 →) Wola Przybysławska (1954–1959) Wronów (1954 →) Wrzelowiec (1954 →) Wrzelów (1954 →) Zagłoba (1954 →) Zagóźdź (1954–1958) Zagrody (1954 →) Zagrody (1954–1959) Zarzecze (← 1955–1968) Żyrzyn (1954–1972)