Przejdź do zawartości

Kazimierz Chłędowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kazimierz Chłędowski
Ilustracja
Ok. 1910
Data i miejsce urodzenia

23 lutego 1843
Lubatówka

Data i miejsce śmierci

20 marca 1920
Wiedeń

Zawód, zajęcie

pisarz, historyk, polityk

Odznaczenia
Komandor Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry) Kawaler Orderu Leopolda (Austria)

Kazimierz Chłędowski (ur. 23 lutego 1843 w Lubatówce, zm. 20 marca 1920 w Wiedniu) – polski pisarz, pamiętnikarz, badacz kultury, satyryk, historyk kultury, gawędziarz, popularyzator kultury włoskiej, urzędnik monarchii austro-węgierskiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym. Następnie uczęszczał do szkoły w Sanoku. Jego nauczycielem, jak i Michała Bobrzyńskiego, był Piotr Burzyński. Później uczył się w gimnazjach w Tarnowie i Nowym Sączu oraz w Gimnazjum Św. Anny w Krakowie[1], gdzie uzyskał maturę. Studiował prawo na uniwersytecie w Pradze i na Uniwersytecie Jagiellońskim (1862-1867). W 1867 obronił doktorat praw na UJ po przedstawieniu pracy Zdania ze wszystkich umiejętności prawniczych i politycznych. Przygotował również rozprawę habilitacyjną O kredycie rolniczym i jego instytucjach na UJ, ale nie zgłosił się do wykładu habilitacyjnego i nie uzyskał stopnia docenta. Wypowiadał się także przeciwko powstaniu styczniowemu.

Pracował w instytucjach rządowych we Lwowie, od 1867 urzędnik Krajowej Rady Szkolnej, potem Namiestnictwa Galicyjskiego gdzie był m.in. komisarz powiatowym okręgach lwowskim i złoczowskim). Członek i działacz Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, członek jego Komitetu (28 czerwca 1870 – 24 czerwca 1874)[2]. Jego protektorem i mentorem był w tym czasie Florian Ziemiałkowski. Od 1881 pracował jako urzędnik w Wiedniu – rzeczywisty tajny radca Biura Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (1881-1882), Powołany do ministerstwa dla spraw Galicji w Wiedniu, pełnił tam funkcję sekretarza, następnie szefa biura tajnego radcy (1882-1899), a od 1899 ministra dla Galicji (17 października 1899 – 18 stycznia 1900) w gabinecie Clary’ego i Witteka[3].

Był także właścicielem dóbr Wietrzno koło Krosna. Podczas I wojny światowej na początku 1915 w Wiedniu wszedł w skład Komitetu Polskiego Archiwum Wojennego[4]. Pochowany na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu (Nowe Arkady – skrzydło lewe, nr katakumby 31)[5].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Od połowy lat 60. publikował artykuły popierające idee pozytywistyczne (w „Dzienniku Literackim”).

Był autorem powieści obyczajowych (Skrupuły, 1877; Ella, 1877), powieści kryminalnej (Po nitce do kłębka, 1872), utworów satyrycznych (Album fotograficzne, 1870–1872, 2 części, portrety polityków galicyjskich; Zwierciadło głupstwa, 1877, powieść).

Wysoko cenione są jego pamiętniki z lat 18431901 (wydane w 2 tomach w 1951, drugie uzupełnione wydanie w 1957), a także prace z historii kultury. Przekazał w nich efekt swoich wieloletnich badań muzealnych i archiwalnych we Włoszech, opisując problemy religijne, polityczne, kulturalne, literackie i naukowe Italii od XV do XVIII wieku. Niektóre z publikacji:

Współpracował z wieloma pismami, m.in. „Biblioteką Warszawską”, „Gazetą Lwowską”, „Gazetą Polską”, „Gazetą Warszawską”, „Słowem”, „Tygodnikiem Ilustrowanym”.

Był przeciwnikiem poezji romantycznej. Do grona jego przyjaciół należeli m.in. kompozytor Władysław Żeleński, poeta Adam Asnyk, malarz Artur Grottger, aktorka Helena Modrzejewska. Żona Chłędowskiego, Stefania z Tabęckich (1850-1884) była literatką, nowelistką i eseistką. W 1907 został członkiem korespondentem Akademii Umiejętności.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny ziemiańskiej. Był synem Ottona Chłędowskiego (dzierżawcy i administratora dóbr Poźniaków i Brunickich w Nowotańcu[7], Męcińskich w Dukli i Załuskich w Iwoniczu) i Michaliny z Niesiołowskich, bratankiem Adama Tomasza (1790-1855) – bibliografa, dziennikarza, wydawcy – oraz Walentego – krytyka literackiego i wydawcy. Jego ciotką była Maria Pomezańska z Chłędowskich (1806-1862) – malarka, pisarka, pamiętnikarka, gawędziarka. W roku 1846 podczas rabacji jego ojciec został zabrany z Nowotańca przez milicję chłopską i oddany do sanockiego cyrkułu. Matka z synem dzięki uprzejmości sąsiadów uniknęła losu ojca. Chorował na tzw. katar kiszek, z którego wyleczył go dr Jan Wain[8]. Jego żoną była Stefania Chłędowska[9].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Książka pamiątkowa ku uczczeniu jubileuszu trzechsetnej rocznicy założenia Gimnazyum św. Anny w Krakowie, oprac. Jan Leniek, Kraków, 1888
  2. Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1870, s. 567; 1871, s. 502; 1872, s. 500; 1873, s. 516; 1874, s. 561.
  3. Stanisław Wasylewski: Chłędowski Kazimierz. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 307–308.
  4. Polskie Archiwum Wojenne. „Nowości Illustrowane”. Nr 39, s. 6, 25 września 1915. 
  5. Grab Kazimierz Chłędowski – Friedhöfe Wien – Info online [4.01.2020]
  6. Kazimierz Chłędowski. Dwa pokolenia. „Gazeta Polska”. Nr 227, s. 3, 10 października 1879. 
  7. Pamiętniki: Galicja (1843-1880), t. 2, Wiedeń 1881-1901, s. 25.
  8. Andrzej Kosiek: Rodzinne Wietrzno i podkrośnieńskie okolice w „Pamiętnikach” Kazimierza Chłędowskiego. W: Franciszek Leśniak (red.): Krosno. Studia z dziejów miasta i regionu. T. VI. Krosno: Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krośnieńskiej / Ruthenus, 2012, s. 96. ISBN 978-83-910572-3-0.
  9. Prawnuk wieszcza był mężem słynnej aktorki. Słowacki, Norwid, Krasiński i Kraszewski. Niezapomniani [online], www.se.pl [dostęp 2023-04-12].
  10. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 164.
  11. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 60.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]


Literatura dodatkowa

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]