Kapucynka czarno-biała

Kapucynka czarno-biała
	Cebus capucinus
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Infrarząd	małpokształtne
Rodzina	płaksowate
Podrodzina	kapucynki
Rodzaj	kapucynka
Gatunek	kapucynka czarno-biała
Synonimy
	Simia capucina Linnaeus, 1758; Cebus hypoleucus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812; Cebus curtus Bangs, 1905; Cebus capucinus nigripectus Elliot, 1909; Cebus capucinus albulus Pusch, 1942;
	Simia capucina Linnaeus, 1758; Cebus hypoleucus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812; Cebus curtus Bangs, 1905; Cebus capucinus nigripectus Elliot, 1909; Cebus capucinus albulus Pusch, 1942;
Podgatunki
	C. c. capucinus (Linnaeus, 1758); C. c. curtus Bangs, 1905;
	C. c. capucinus (Linnaeus, 1758); C. c. curtus Bangs, 1905;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kapucynka czarno-biała^[8], kapucynka właściwa^[9] (Cebus capucinus) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny kapucynek (Cebinae) w obrębie rodziny płaksowatych (Cebidae) występujący na terenie Ameryki Środkowej i Południowej.

Zasięg występowania

Kapucynka czarno-biała występuje w zależności od^[10]:

C. c. capucinus – wschodnia Panama, zachodnia Kolumbia (region przybrzeżny Oceanu Spokojnego) i północno-zachodni Ekwador (na południe aż do rzeki Esmeraldas-Guayllabamba).
C. c. curtus – Wyspa Gorgona, Kolumbia.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Simia capucina^[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Linneusz wskazał Brazylię (łac. Habitat in Brasilia)^[2], ograniczone do północnej Kolumbii^[11].

Taksony pośrednie między C. capucinus i C. albifrons występują w środkowej dolinie San Jorge, w dolnym biegu rzeki Cauca, w Kolumbii^[10]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[10].

Etymologia

Cebus: gr. κηβος kēbos „długoogoniasta małpa”^[12].
capucinus: starofr. capucin „kaptur, kapucyn”, od wł. cappuccio „kaptur”, od późnołac. cappa „kaptur, czapka”^[13].
curtus: łac. curtus „krótki, skrócony”^[13].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 33–45 cm, długość ogona 35–55 cm; masa ciała samic 1,5–3 kg, samców 3–4 kg^[14]. Twarz naga w kolorze cielistym pokryta jest gęstym włosiem. Sierść po bokach głowy oraz w okolicach szyi i ramion w kolorze białym, w pozostałej części futro w kolorze brunatnoczarnym do czarnego. Ogon słabochwytny, w końcowym odcinku najczęściej zwinięty.

Ekologia

Żyje w lasach przebywając w górnych partiach drzew wśród swoich towarzyszy liczących do 40 osobników. Na pokarm składają się: liście i pąki, owady, jaja ptaków jak i młode ptaki. Niekiedy pożywia się drobnymi ssakami. Ciąża trwa ok. 6 miesięcy, młode (najczęściej jedno) od razu przyczepia się matce do futra. Dożywa około 30 lat.

Przypisy

↑ Cebus capucinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 29. (łac.).
↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire. Tableau des Quadrumanes, Ou des Animaux composant le premier Ordre de la Classe des Mammifères. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 19, s. 111, 1812. (fr.).
↑ O. Bangs. The Vertebrata of Gorgona Island, Colombia. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 46 (5), s. 91, 1905. (ang.).
↑ D.G. Elliot. Descriptions of apparently a new species and subspecies of Cebus; with remarks on the nomenclature of Linnaeus’s Simia appella and Simia capucina. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 26, s. 229, 1909. (ang.).
↑ B. von Pusch. Die Arten der Gattung Cebus. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 16, s. 191, 1941. (ang.).
↑ S. de laS. Torre S. de laS. i inni, Cebus capucinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 38. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 126, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 192. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cebus capucinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-13].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 166, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ A.B. Rylands, R.A. Mittermeier, B.M. Bezerra, F.P. Paim & H.L. Queiroz: Family Cebidae (Squirrel Monkeys and Capuchins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 412. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

Bibliografia

K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 126, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[itis-1] Cebus capucinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Linnaeus-2] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 29. (łac.).

[Geoffroy-3] É. Geoffroy Saint-Hilaire. Tableau des Quadrumanes, Ou des Animaux composant le premier Ordre de la Classe des Mammifères. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 19, s. 111, 1812. (fr.).

[Bangs-4] O. Bangs. The Vertebrata of Gorgona Island, Colombia. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 46 (5), s. 91, 1905. (ang.).

[Elliot-5] D.G. Elliot. Descriptions of apparently a new species and subspecies of Cebus; with remarks on the nomenclature of Linnaeus’s Simia appella and Simia capucina. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 26, s. 229, 1909. (ang.).

[Pusch-6] B. von Pusch. Die Arten der Gattung Cebus. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 16, s. 191, 1941. (ang.).

[iucn-7] S. de laS. Torre S. de laS. i inni, Cebus capucinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-13] (ang.).

[Cichocki&inni-8] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 38. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-9] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 126, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 192. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cebus capucinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-13].

[Palmer-12] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 166, 1904. (ang.).

[Jobling-13] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Rylands&inni-14] A.B. Rylands, R.A. Mittermeier, B.M. Bezerra, F.P. Paim & H.L. Queiroz: Family Cebidae (Squirrel Monkeys and Capuchins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 412. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]