Kanem-Bornu
| 700–1846 | |||
| |||
| Ustrój polityczny | |||
|---|---|---|---|
| Stolica | |||
| Data powstania |
700 (Kanem), 1380 (Bornu) | ||
| Data likwidacji |
1893 (Bornu) | ||
| Władca |
Kade Alunu (Kanem), Ali IV Dalatumi (Bornu) | ||
| Religia dominująca | |||
Położenie na mapie
| |||
Kanem-Bornu – państwo afrykańskie, istniejące od VIII do XIX w. w okolicach jeziora Czad. Jego nazwa jest połączeniem nazw dwóch państw: Kanem i Bornu, które następowały po sobie. Bornu uważane jest za kontynuację Kanem, ze względu na ciągłość władzy sułtańskiej w obu tych państwach. Sułtani z założonej w 800 roku dynastii Saif rządzili ponad 1000 lat.
Państwo Kanem powstało w VIII w. W XI w. jego władcy przyjęli islam. Szczyt potęgi królestwa przypada na wiek XII–XIII, gdy za panowania króla Dunama Dibbalami armia państwa miała liczyć 30 tysięcy wojowników. W XV w. centrum władzy przeniosło się ze wschodu, z Kanem, na zachód do Bornu, które rozwijało się już od XIV w. Zmiany te przyniosły znaczące korzyści państwu Kanem-Bornu. W XVI–XVII w. za panowania Idrisa Alumy ponownie stało się znaczącą potęgą w regionie.
Do jego upadku w XIX w. przyczyniły się najazdy ludów Fulbe.
Władcy Kanem-Bornu
[edytuj | edytuj kod]| Okres Kanem | |
|---|---|
| Hummay | 1075–1097 |
| Dunama I | 1098–1150 |
| Biri I | 1150–1176 |
| Bikoru | 1176–1193 |
| Abd al-Djel Selma | 1193–1210 |
| Dunama II Dibbalami | 1210–1224 |
| Kade | 1224–1242 |
| Kachim Biri | 1242–1262 |
| Djil | 1262 |
| Dar | 1262–1281 |
| Ibrahim I Nikale | 1281–1301 |
| Abdullah I | 1301–1320 |
| Selma | 1320–1323 |
| Kure Gana | 1323–1325 |
| Kure Kura | 1326–1327 |
| Muhammad I | 1327–1329 |
| Idris I | 1329–1353 |
| Daoud | 1353–1356 |
| Usman I | 1356–1369 |
| Usman II | 1369–1371 |
| Abu Bakr Lagatu | 1371–1372 |
| Idris Dunama III | 1372–1380 |
| Omar I | 1380–1388 |
| Sa'id | 1388 |
| Kade Alunu | 1388–1389 |
| Okres Bornu | |
| Biri II | 1389–1421 |
| Usman Kalinuama | 1421–1422 |
| Dunama IV | 1422–1424 |
| Abdullah II | 1424–1432 |
| Ibrahim II | 1432–1440 |
| Kadai | 1440–1446 |
| Dunama V | 1446–1450 |
| Muhammad II | 1450–1451 |
| Amarma | 1451–1453 |
| Muhammad III | 1453–1458 |
| Ghazi | 1458–1463 |
| Usman III | 1463–1473 |
| Omar II | 1473–1474 |
| Muhammad IV | 1474–1479 |
| Ali Gazi | 1479–1507 |
| Idris II Katakarmabe | 1507–1529 |
| Muhammad V | 1529–1544 |
| Ali I | 1544–1548 |
| Dunama VI | 1548–1566 |
| Abdullah III | 1566–1573 |
| Aissa Kili N'guirmamaramama | 1573–1580 |
| Idris III Alaoma | 1580–1617 |
| Muhammad VI Bukalmarami | 1617–1632 |
| Ibrahim III | 1632–1639 |
| Hadż Omar | 1639–1657 |
| Ali II | 1657–1694 |
| Idris IV | 1694–1711 |
| Dunama VII | 1711–1726 |
| Hadż Hamdan | 1726–1738 |
| Muhammad VII | 1738–1751 |
| Dunama VIII Gana | 1751–1753 |
| Ali III | 1753–1793 |
| Ahmad | 1793–1808 |
| Dunama IX Lefiami | 1808–1811 d. 1817 |
| Muhammad VIII | 1811–1814 |
| Dunama IX Lefiami (ponownie) | 1814–1817 |
| Ibrahim IV | 1817–1846 |
| Ali IV Dalatumi | 1846 |