Kamienica przy ulicy Szewskiej 50-51 we Wrocławiu

Kamienica przy ulicy Szewskiej 50-51

Institut für Notleidende Handlungsdiener

nr rej. A/5779/1-2 z 19.01.2012
Kamienica przy ulicy Szewskiej 50-51
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Adres	Szewska 50-51
Typ budynku	kamienica
Styl architektoniczny	secesja
Kondygnacje	pięć
Położenie na mapie Wrocławia Kamienica przy ulicy Szewskiej 50-51
Położenie na mapie Polski Kamienica przy ulicy Szewskiej 50-51
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kamienica przy ulicy Szewskiej 50-51
51°06′36,75″N 17°01′49,41″E

Kamienica przy ulicy Szewskiej 50-51 – dawny Institut für Notleidende Handlungsdiener (Dom Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlu), obecnie budynek Uniwersytetu Wrocławskiego, siedziba Instytutu Kulturoznawstwa, Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej oraz Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego.

Historia

Kamienica stojąca przed wzniesieniem nowego budynku w 1904 roku

Od połowy XVI wieku na działce znajdował się budynek usytuowany kalenicowo względem ulicy. W 1805 roku został przebudowany na trzykondygnacyjną kamienicę o klasycystycznej, siedmioosiowej fasadzie. Nad pierwszą kondygnacją znajdowały się trzyczęściowy fryz przedstawiający Chonosa wraz z muzą Talią i z dwunastoma tańczącymi muzami. W 1904 budynek został wyburzony, a w jego miejsce wzniesiono kamienicą z czworokątnym dziedzińcem. Autorem projektu był niemiecki architekt Max Kessel, autor projektu domu handlowego Gottsteina znajdującego się przy ulicy Ruskiej 3/4.

W budynku swoją siedzibę miał Institut für Notleidende Handlungsdiener założony w 1773 roku przez wrocławskich kupców jako forma zabezpieczenia socjalnego na wypadek nagłej utraty pracy, kalectwa lub długotrwałej choroby. Instytut z biegiem lat i powiększania swojego kapitału udzielał również pomocy nowym kupcom przybywającym do Wrocławia chcącym podjąć pracę w mieście i mające odpowiednie referencje. Instytut zapewniał pełną opiekę medyczną i zaopatrzenie emerytalne oraz pokrywał koszty pogrzebu.

Opis architektoniczny

Portal wejściowy do kamienicy

Nowy budynek był pięciokondygnacyjny z niższymi skrzydłami bocznymi. Jego ośmioosiowa elewacja licowana piaskowcem ozdobiona była secesyjnymi detalami. W drugiej i siódmej osi znajdują się trzykondygnacyjne ryzality, a w osi środkowej portal z godłem i rokiem założenia towarzystwa.

W budynku znajdowały się sale klubowe, restauracyjne (m.in. restauracja „Kaufmannsheim”) oraz pomieszczenia biurowe i mieszkalne.

Po 1945

W 2008 roku kamienica została gruntownie wyremontowana, odnowiono wówczas elewacje frontową oraz zachowane fryzy.

Fryz Chronosa

W 1904 roku, kiedy to wzniesiono nowy budynek, fryz dotychczas zdobiący fasadę został przeniesiony na fasadę tylnego budynku. Fryz został wykonany w Berlińskiej Szkole Rzeźbiarskiej, przez któregoś z uczniów niemieckiego rzeźbiarza Johanna Gottfrieda Schadowa. Przedstawia tańczące Nereidy otaczające greckiego boga będącego personifikacją czasu Chronosa i muzę komedii i poezji Talię.

Z fryzem wiąże się jedna z popularnych XIX-wiecznych wrocławskich legend o lekkomyślnych córkach ubogiej wdowy. Według niej tańczące panny to wietrznice, które spędzały czas na tańcach, zabawach i spotkaniach z kawalerami. Pewnego razu, gdy chciały się wybrać na tańce w Wielki Piątek, matka zamknęła je na klucz w ich izdebce. Pannice postanowiły wyjść przez okno. Ledwo jednak stanęły na gzymsie, gdy powiał wiatr panny zamieniły się w kamień.

Bibliografia

• Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
• Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t. II. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998. ISBN 83-7023-679-0.
• Jan Harasimowicz (red.): Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.
• Wojciech Chądzyński: Wrocławskie wędrówki przez stulecia. Wrocław: via nova, 2009.